Morgunblaðið - 29.09.2004, Blaðsíða 4

4 MIÐVIKUDAGUR 29. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Plúsfer›ir • Hlí›asmára 15 • Sími 535 2100
Dubli
n
37.810kr.
Dublin bíður þín
á mann miðað við að 2 fullorðnir ferðist saman.
Innifalið: Flug, gisting í 3 nætur á Bewleys hótelinu,
íslensk fararstjórn og allir flugvallarskattar.
Netverð
4., 11., og 25. nóvember
SÝSLUMAÐURINN á Keflavíkur-
flugvelli hefur nýlega gefið út op-
inbera ákæru á hendur einstaklingi
fyrir að flytja inn dýran pels til
landsins án þess að greiða af hon-
um lögboðin aðflutningsgjöld. Í um-
ræddu tilviki kostaði pelsinn eina
milljón króna og nema aðflutnings-
gjöldin 400 þúsund krónum. Sekt
við slíku broti er 550 þúsund krón-
ur, en öll tollabrot með sektarand-
virði yfir 300 þúsund krónum verða
að sæta ákærumeðferð. Sektir und-
ir 300 þúsund kr. má hins vegar af-
greiða utanréttar.
Jóhann R. Benediktsson sýslu-
maður segir að á undanförnum
misserum hafi tollyfirvöldum hér-
lendis borist í auknum mæli upplýs-
ingar erlendis frá um kaup Íslend-
inga á dýrum neysluvarningi eins
og skartgripum, armbandsúrum og
fatnaði. Þegar fólkið komi síðan í
Leifsstöð liggi allt fyrir um kaupin
og því hægur vandi að upplýsa
brotin.
„Oft á tíðum er um að ræða gjaf-
ir sem fólk er að kaupa handa vin-
um og vandamönnum á mikilvæg-
um tímamótum eins og
gullbrúðkaupum og stórafmælum,“
segir Jóhann.
Gjafir sem áttu að gleðja
„Almenningur veit að það þarf að
greiða aðflutningsgjöld af slíkum
varningi og því er skýr brotavilji til
staðar í tilvikum sem þessum. Það
er hins vegar eins og fólk hugleiði
ekki hvaða afleiðingar þetta getur
haft í för með sér. Þess ber að geta
að fólk sem er að kaupa þennan
varning hefur sjaldnast komist í
kast við lögin.
Þessi mál eru því sérstök að því
leyti að fólk er að kaupa dýrar gjaf-
ir sem áttu að gleðja, en þess í stað
endar það með geysiháa sekt og
jafnvel dóm og fer þá á sakaskrá.
Til að fyrirbyggja að annar eins
sorgaratburður hendi fólk vil ég
hvetja alla til að framvísa vörum yf-
ir 24 þúsund krónum í rauða toll-
hliðinu í Leifsstöð.
Það ber líka að undirstrika að ef
ferðamenn fá endurgreiddan virð-
isaukaskatt í útlöndum er ekki
meiningin að þeir stingi honum í
vasann, heldur greiði lögboðin gjöld
af vörunni þegar heim kemur.“
Mál af þessu tagi slaga hátt í tíu
og í langflestum tilvikum hefur fólk
fengið sekt, en í stærri málum er
sýslumanni skylt að draga fólk fyrir
dóm. Til viðbótar þessum málum
segir Jóhann að á síðasta ári hafi
komið upp hátt í 10 mál þar sem
fólk reyndi með skipulögðum hætti
að flytja hljóðfæri inn í landið án
þess að greiða gjöld af þeim. Toll-
yfirvöldum tókst að stöðva þennan
innflutning.
Farþegar stöðvaðir með
úr og pelsa í Leifsstöð
Gjafakaup
enda með
hárri sekt
og dómi
ÍSLENSKI hasskötturinn hefur vak-
ið mikla athygli á vísindasamkeppni
æskufólks sem nú er haldin í Dyflinni
á Írlandi. Evrópusambandið stendur
fyrir keppninni sem Írska vís-
indaráðið styður í ár. 33 þjóðir eiga
fulltrúa í keppninni og 73 verkefni
keppa um ríflega tveggja milljóna
króna verðlaun. 102 ungmenni á aldr-
inum 15–20 ára taka þátt. Þau hafa
fengið fyrstu verðlaun í undankeppni
hvert í sínu heimalandi. Verkefnin
eru sýnd í Dyflinnarháskóla, og þar
þurfa keppendur að segja gestum,
fjölmiðlafólki og dómnefnd frá verk-
efnunum.
„Þetta er bara rosaleg vinna,“ seg-
ir Elísa Brynjólfsdóttir, einn þriggja
höfunda „Hasskattarins“, en hin tvö
eru Eva María Þrastardóttir og Stef-
án Þór Eysteinsson. Þau unnu verk-
efni sitt við Verkmenntaskóla Aust-
urlands. „Okkur virðist ekki vera
ætlaður mikill tími til að skoða bás-
ana hjá öðrum krökkum, því við erum
í meira en fullri vinnu við að kynna
okkar verkefni og komumst ekkert
frá,“ segir hún og bætir við að erfitt
hafi verið að standa samfellt í sjö tíma
á dag og tala.
Það er ekki að undra að erilsamt
hafi verið hjá þremenningum, stöð-
ugur straumur gesta við básinn
þeirra vill vita meira um hassköttinn.
Markmið verkefnisins var að kanna
hvort þjálfa mætti ketti til þess að
leita að fíkniefnum. Þau gerðu tilraun
á norðfirskum köttum og leiddi til-
raunin í ljós að kettir geta lært að
bregðast við lykt, rétt eins og hundar,
fái þeir sína umbun.
Vekur athygli
Írsku dagblöðin hafa fjallað ít-
arlega um keppnina frá því hún hófst,
um helgina, og hefur Hasskötturinn
fengið rækilegt pláss á síðum þeirra
undir fyrirsögnum á borð við „Kettir
fá nasasjón af hundalífi“, „Lykt-
arlórur“ og „Þefkettir koma í barátt-
una gegn fíkniefnum“. „Við höfum
líka farið í tvö útvarpsviðtöl – annað í
beinni útsendingu um allt Írland og á
laugardag vorum við í sjónvarps-
viðtali, þannig að þetta hefur verið al-
veg magnað,“ segir Stefán.
Hrafn Þórisson stendur einn að
sínu verkefni, rannsókn á áhrifum
umhverfis á sköpunargáfu gervi-
greindarvera. „Vélar hafa verið svör
við öllum okkar vandamálum í langan
tíma, en það er ekki enn til vél sem
býr til svör. Þess vegna fór ég að
hugsa um hvaðan sköpunargáfan
kæmi og hvers vegna hún byrjaði að
þróast í náttúrunni. Mér datt þá í hug
að gera hermilíkan í tölvu – heim eða
umhverfi sem er byggt á svipuðum
lögmálum og umhverfi okkar. Ég
hannaði sýndardýr, sem lifa og
þróast í þessum heimi – eða heimum,
og eru með frumstætt minni, eins og
skordýr. Heimarnir eru misflóknir,
allt gert í ákveðnu forriti sem ég bý
til, og svo er hægt að bera saman
heilastrúktúrinn í dýrunum, til að sjá
hvaða áhrif umhverfið hefur á sköp-
unargáfu þeirra, eða hæfni til að búa
til nýja hluti,“ segir Hrafn.
Fimmtán manna dómnefnd lauk
störfum á hádegi í gær og úrslit verða
kunngerð síðar í dag.
Íslensk verkefni vekja athygli í Vísindasamkeppni æskufólks á Írlandi
Hasskötturinn vekur athygli
Morgunblaðið/Bergþóra Jónsdóttir
Verkefni Elísu Brynjólfsdóttur, Stefáns Þórs Eysteinssonar og Evu Maríu
Þrastardóttur hefur vakið mikla athygli á sýningunni.
SVO VAR komið í samskiptum
þingflokks Framsóknarflokksins
og Kristins H. Gunnarssonar að
trúnaður var
brostinn, segir
Hjálmar Árna-
son, formaður
þingflokksins,
um þá ákvörðun
sem tekin var á
fundi þingflokks-
ins í gærkvöld að
velja Kristin
ekki í sæti í
neinum þing-
nefndum fyrir hönd flokksins á
komandi þingi. „Það þykir okkur
afskaplega miður því að Kristinn
er að mörgu leyti afskaplega hæf-
ur og reyndur maður, en við erum
að vinna sem liðsheild, en ekki sem
einstaklingar,“ sagði Hjálmar.
Á síðasta þingi sat Kristinn í
sjávarútvegsnefnd, efnahags- og
viðskiptanefnd, iðnaðarnefnd þar
sem hann var formaður og í sam-
göngunefnd.
„Þetta er erfið og sársaukafull
ákvörðun, vegna þess að þetta
snertir miklar tilfinningar, en það
má líkja þessu við það að í nánum
samskiptum fólks sem þarf að
vinna náið saman, eins og til dæm-
is hjón, að þegar strengir byrja að
bresta í sambandinu leiðir það oft
til hnökra, samstarfsörðugleika
[...] vináttan hverfur og að lokum
kemur þar að trúnaðurinn brestur.
Það var svo komið í samskiptum
þingflokksins við Kristin H. Gunn-
arsson,“ sagði Hjálmar ennfremur.
Siv Friðleifsdóttir, sem nú verð-
ur óbreyttur þingmaður, tekur
sæti Hjálmars sem formaður fé-
lagsmálanefndar og verður einnig
varaformaður utanríkismálanefnd-
ar.
Hjálmar segir það hafa verið
markmið þingflokksins að deila
„þungum póstum“ sem jafnast á
þingmenn. Það hafi tekist vel. Þá
segir hann, að með nefndaskipan-
inni hafi þingflokkurinn viljað
„senda afskaplega skýr skilaboð til
bæði kvenna og ekki síst ungs
fólks. Við felum ungu fólki miklar
ábyrgðarstöður.“
Dagný Jónsdóttir verður vara-
formaður efnahags- og viðskipta-
nefndar og menntamálanefndar,
Jónína Bjartmarz er formaður
heilbrigðis- og trygginganefndar
og varaformaður allsherjarnefnd-
ar, Magnús Stefánsson verður for-
maður fjárlaganefndar og varafor-
maður umhverfisnefndar og Birkir
J. Jónsson formaður iðnaðarnefnd-
ar.
Kristinn H. Gunnarsson ekki valinn til nefndarsetu fyrir Framsóknarflokkinn
„Trúnaður
var brostinn“
Hjálmar Árnason
„ÞAÐ ER alveg deginum ljósara að
það er fyrst og fremst verið að bregð-
ast við afstöðu minni í málum eins og
fjölmiðlamálinu
og Íraksmálinu og
kannski að ein-
hverju leyti eldri
málum eins og
línuívilnuninni þar
sem ég gekk hart
fram í því að
stjórnarflokkarn-
ir efndu sín kosn-
ingaloforð. Það er
ekki hægt að hafa
neinar aðrar skýr-
ingar uppi en að þarna séu menn að
hefna afstöðu minnar í þessum mál-
um,“ segir
Kristinn H. Gunnarsson um þá
ákvörðun þingflokks Framsóknar-
flokksins að skipa hann ekki í neinar
fastanefndir á vegum Alþingis.
„Ég held að þetta hafi ágerst veru-
lega seinni árin og sérstaklega eftir
kosningar. Harðlínusjónarmiðin eru
miklu eindregnari og umburðarlyndi
gagnvart öðrum skoðunum minna.
Ég tel það vera stærsta vandann í
Framsóknarflokknum um þessar
mundir, þ.e. þessi skortur á lýðræð-
islegu umburðarlyndi og vangeta til
að geta tekist á við ágreiningsefni.
Þau eru ekki rædd heldur er höggv-
ið,“ segir Kristinn sem segist áfram
verða þingmaður Framsóknarflokks-
ins og hann muni áfram sækja þing-
flokksfundi. „Mér finnst þessi ákvörð-
un ekki leysa nein mál. Hvernig ætla
þeir að halda þingflokksfundi eftir að
vera búnir að lýsa því yfir að það sé
trúnaðarbrestur milli þeirra og mín, á
fundum þar sem trúnaður þarf að
ríkja?“
Kristinn segir þessa niðurstöðu
draga það fram að ekki sé pláss fyrir
mismunandi skoðanir. „Í þessum mál-
um, sem ég held að séu helsta ástæða
þessar ákvörðunar, hefur yfirgnæf-
andi meirihluti stuðningsmanna
flokksins verið á móti forystumönn-
um flokksins, bæði í Íraksmálinu og
fjölmiðlamálinu, en ég hef átt samleið
með þessum hópi. Þannig að ég spyr
hvort trúnaðarbresturinn sé ekki á
milli kjósenda flokksins og forystunn-
ar. Lyktirnar í fjölmiðlamálinu urðu
þær sem ég talaði fyrir allan tímann
og mér finnst það dálítið einkennilegt
að menn grípi til hefndaraðgerða í
kjölfarið. En ég get skilið að þeim
þingmönnum líði illa sem voru búnir
dragast inn á að styðja málið, stöðugt
að breyta því og stöðugt að koma sér
upp sannfæringu um að styðja það
svo breytt og kasta að lokum öllu fyrir
borð og styðja að hætta við allt sam-
an.“
„Harðlínusjón-
armiðin ráða“
Kristinn H.
Gunnarsson
NÚ ER sá tími að hefjast þegar
hinnar árlegu inflúensu er að vænta,
en það er venjulega tíminn frá nóv-
ember til mars á hverju ári, og er
mælst til þess að bólusetning gegn
inflúensu hefjist um nú mánaðamót-
in, að því er kemur fram í frétt á vef
Landlæknisembættisins.
„Þetta er árleg venja að byrja um
þetta leyti og hefur verið í áratugi,
segir Haraldur Briem, sóttvarnar-
læknir. Hann nefnir að inflúensan
hafi komið óvenju snemma í fyrra og
ungt fólk hafi veikst um mánaðamót-
in og þá hafi landsmenn tekið vel við
sér og um 55 þúsund manns látið
bólusetja sig. „Þetta rauk út allt
saman strax í október en venjulega
er inflúensan að ganga í október,
nóvember og alveg fram í desember.
En þetta leiddi til þess að inflúensan
hjaðnaði mjög fljótt og við sáum
mjög lítið af inflúensu það sem eftir
var vetrar. Ég hef grun um að þessi
mikla þátttaka sem kom svona
snöggt sé skýringin á þessu.“
Tilfelli í Svíþjóð í vikunni
Haraldur segir menn fylgjast vel
með útbreiðslu inflúensu í löndunum
í kring enda sé Alþjóðaheilbrigðis-
málastofnunin með mjög öflugt
vöktunarkerfi. „Við vitum um eitt
tilfelli í Svíþjóð nú í vikunni og eitt í
Noregi um síðustu mánaðamót
þannig að hún er farin að minna á
sig. Við köllum þetta forhlaupara,
þ.e. við finnum oft eitt eða tvö tilfelli
hérna á Íslandi í einhverjum sem er
að koma utan úr heimi og svo gerist
ekkert í margar vikur en síðan kem-
ur inflúensan eins og hvellur. Þann-
ig að þetta er allt í venjulegum far-
vegi. Inflúensan er svona aðeins
farin að banka á dyrnar,“ segir Har-
aldur.
Sóttvarnarlæknir mælist til þess
að eftirtaldir láti bólusetja sig: Allir
eldri en 60 ára, börn (eldri en 6 mán-
aða) og fullorðnir með undirliggj-
andi hjarta- og lungnasjúkdóma (þ.
á m astma), þeir sem eru ónæm-
isbældir með langvinna efnaskipta-
sjúkdóma (þ. á m. sykursýki) og
börn og unglingar sem taka aspirín
að staðaldri (vegna hættu á Reye
heilkenni).
Inflúensan að koma