Morgunblaðið - 29.09.2004, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 29. SEPTEMBER 2004 21
UMRÆÐAN
UNDANFARNA daga hafa heyrst æ
háværari raddir sveitarstjórn-
armanna um að kennaradeilan verði
ekki leyst nema með aðkomu rík-
isvaldsins með einhverjum hætti.
Auðvitað eiga tekjustofnar sveitarfé-
laga og verkaskipting ríkis og sveit-
arfélaga að vera í stöðugri endur-
skoðun og mikilvægt er að aðilar séu í
sambandi og ræði uppkomna stöðu.
Sveitarstjórnarmenn verða þó að
líta í eigin barm. Það hefur legið fyrir
í mörg ár að ríkisvaldið hefur óskað
eftir sameiningu sveitarfélaga til að
tryggja að þau geti tekið við auknum
verkefnum. Þar hafa sveitarfélögin
mörg hver dregið lappirnar og ekki
verið tilbúin til að stíga þau skref sem
nauðsynleg eru í átt til aukinnar hag-
ræðingar og hagkvæmni.
Það hlýtur að vera markmið ríkis
og sveitarfélaga að flytja verkefni í
auknum mæli til sveitarstjórnarstigs-
ins og þannig auka áhrif fólksins á sitt
nærumhverfi. Það verður þó ekki
gert á meðan sveitarfélögin þráast
við að reka einingar sem varla standa
undir sjálfum sér, hvað þá auknum
verkefnum.
Ég sé fyrir mér stór sveitarfélög
sem keppa um hylli íbúa og atvinnu-
fyrirtækja, sveitarfélög sem semja
sjálf við kennara og velja sjálf hvaða
leiðir eru bestar til að uppfylla þjón-
ustu við íbúa og atvinnulíf. Ég sé fyrir
mér sveitarstjórnarkosningar sem
snúast um markmið og leiðir, en ekki
um skuldir og vexti.
Ég hef þá framtíðarsýn að sveit-
arfélögin fái í sinn hlut allan inn-
heimtan tekjuskatt, hvort sem er ein-
staklinga eða fyrirtækja og að þau
geti valið milli þess að kaupa þjón-
ustu eins og löggæslu, heilsugæslu,
pláss í framhaldsskólum o.fl. af rík-
isvaldinu, halda henni úti sjálf eða
fela hana einkafyrirtækjum.
Til þess að þetta sé hægt verða
sveitarstjórnarmenn að vera tilbúnir
til róttækrar uppstokkunar og gæti
ég alveg séð fyrir mér að gömlu kjör-
dæmin eins og þau voru fyrir síðustu
breytingu á kosningalögum yrðu nýju
sveitarfélögin. Eflaust þó með ein-
hverjum undantekningum en stór og
öflug sveitarfélög eru forsenda fyrir
auknum verkefnum.
Með auknum verkefnum flytjast
fleiri störf til sveitarfélagana og það
eykur fjölbreytni atvinnulífs á lands-
byggðinni. Jafnframt eykst valfrelsi
sveitarfélaganna og það skapar þeim
sóknarfæri, en sókn er jú alltaf besta
vörnin. Undanfarin misseri hafa verið
starfandi nefndir á vegum félags-
málaráðherra til að ræða verkaskipt-
ingu og tekjustofna sveitarfélaganna.
Ég skora á sveitarstjórnarmenn og
fulltrúa ríkisins að ganga nú mynd-
arlega til verks. Það þarf að stíga
skrefið til fulls og móta sveitarstjórn-
arstig sem getur tekist á við verkefni
nýrrar aldar af myndarskap og dugn-
aði. Látum af varnarbaráttunni og
blásum til sóknar.
G. VALDIMAR
VALDEMARSSON,
Sunnubraut 38,
200 Kópavogi.
Sveitarstjórnarmenn
upp úr skotgröfunum
Frá G. Valdimar Valdemarssyni,
formanni málefnanefndar
Framsóknarflokksins
VERKFÖLL hafa frá stofnun stétt-
arfélaga farið í taugarnar á atvinnu-
rekendum og þeir kennt launþegum
alfarið um, er verkfall skellur á. Nú
eru þeir búnir að fá óvæntan stuðning
því stór hópur launþega er farin að
vinna gegn eigin hagsmunum og
stunda atvinnurekenda-áróður gegn
verkföllum. Ástæðan er sú að þeir
vorkenna sjálfum sér að verða fyrir
verkfallsaðgerðum. Það hefur verið
von atvinnurekenda um langan tíma
að geta fengið verkafólk til að yf-
irgefa stéttarfélögin og ganga beint
til samninga við vinnuveitandann.
Það fólk sem stofnaði fyrstu stétt-
arfélögin þekkti hvernig það var að fá
vinnu hjá atvinnurekendum, og hver
aðstaða þess var ef það fékk vinnu.
Þá var ekkert um að semja heldur
urðu menn að taka við því sem
bauðst, möglunarlaust. Þetta fólk
myndi telja þá sem teldu atvinnurek-
endur bjóða betri kjör ef menn væru
utan stéttarfélaga vera hreint og
beint vatnsbláa í hugsun. Atvinnurek-
endur hafa ekki breyst til batnaðar
með árunum.
Atvinnurekendur hafa komist upp
með það, nú síðari árin, að hagræða á
kostnað launþega með því að fækka
fólki og bæta störfum á þá sem fyrir
eru, þannig hafa þeir náð launum
þess fólks óskertum beint í vasann,
en launþegarnir setið eftir með launa-
lækkun miðað við vinnuframlag.
Þessi vinnubrögð vilja kennarar ekki
sætta sig við og ég lái þeim það ekki.
Laun t.d. verkamanna eru orðin
það lág að skatttekjur þess opinbera
geta ekki haldið uppi lágmarks heil-
brigðisþjónustu. Einn snjallasti
bankauppskurðarmeistari alþingis
sagði í sjónvarpsviðtali í vetur að við
þyrftum að flytja inn hátekjufólk til
að lyfta upp skatttekjum ríkisins svo
hægt væri að halda uppi samfélags-
þjónustunni. Ætli það myndi ekki
kosta fyrirtækin minna að hækka
laun innlendra launþega svo þeir
gætu greitt góða fúlgu til ríkisins,
heldur en flytja inn hátekjumenn og
bæta öllum launum þeirra ofan á
launagreiðslur fyrirtækjanna. Það er
nú svo að störf lágtekjumanna eru
lykillinn að velferð þjóðfélagsins.
Það er stutt síðan ríkið flutti
grunnskólana yfir á tóma sjóði sveit-
arfélaganna. Nú vill ríkið ekki styðja
við bakið á sveitarfélögunum fjár-
hagslega, þó svo að ríkið beri fulla
ábyrgð á því að skólarnir geti starfað
og það eru ábyggilega ekki margir
sem vilja heldur að ríkið bruðli með
skattpeningana í uppbyggingu sendi-
ráða út um heim, eða styðja við bakið
á stríðshetjum heldur en halda upp
grunnmenntun í landinu. Eitt er
nokkuð ljóst í kennaradeilunni, menn
verða að semja og það er ekkert betra
að semja um niðurstöðuna eftir mán-
uð en þrjá daga. Það er ekkert sem
tefur samningana annað en þrjóska,
mest milli sveitarfélaga og ríkis.
GUÐVARÐUR JÓNSSON,
Hamrabergi 5,
111 Reykjavík.
Báðir bera ábyrgð
Frá Guðvarði Jónssyni:
Í ALLRI baráttu má búast við átök-
um. Átökum við andstæðinga og
jafnvel innan liða því spennan og
álagið er mikið. Kjarabarátta kenn-
ara er engin undantekning. Launa-
nefnd sveitarfélaga (LN) hefur efast
um réttmæti kröfugerðar kennara,
að samninganefndin okkar væri
bara á einhverju ,,einkaflippi sem sé
ekkert í takt við vilja félagsmanna“,
þrátt fyrir það að grunnur í kröfu-
gerð byggist á könnun meðal fé-
lagsmanna. Atkvæðagreiðsla um
boðun verkfalls fór fram eftir að bú-
ið var að kynna kröfugerðina fyrir
kennurum. Niðurstaðan var sú að
90% félagsmanna samþykktu boðun
verkfalls. Aftur staðfestu fé-
lagsmenn að samninganefnd væri
ekki á villigötum.
LN gekk meira að segja svo langt
að heimta það í haust að LN ásamt
fulltrúum kennara færi í heimsókn í
fjóra skóla á Reykjavíkursvæðinu,
sem valdir voru af handahófi, og
tækju viðtöl við kennara og skóla-
stjórnendur. Markmið LN með
þessu var að sýna fram á það að
samninganefnd kennara væri víst á
villigötum og kröfur þeirra úr takt
við hugmyndir starfandi kennara.
En viti menn! Niðurstaðan úr þess-
um viðtölum var nákvæmlega sú að
samninganefnd túlkaði greinilega
vilja félagsmanna.
Nú eru allar kjaftasögur gripnar á
lofti, sú nýjasta er að óánægja sé
með hina lýðræðislega kjörnu samn-
inganefnd kennara og jafnvel tíma-
bært að skipta um menn! Þær
óánægjuraddir könnumst við ekki
við og finnst okkar fólk standa sig
með afbrigðum vel!
Hins vegar hafa heyrst óánægju-
raddir með síðasta samning þar sem
ýmislegt af því sem kennarar sömdu
um og þeir héldu í góðri trú að væri
báðum aðilum til góðs hefur ekki
reynst sem skyldi. Sveigjan hefur að
mestu nýst sveitarfélögunum þar
sem óljóst orðalag er túlkað þeim í
hag og ósamkomulag ýtir undir
óánægju.
Samninganefnd kennara: Við lýs-
um yfir fullum stuðningi við ykkar
störf og treystum ykkur best til að
ná fram bættum kjörum.
F.h. stjórnar Kennarafélags Vest-
mannaeyja,
SVAVA
BOGADÓTTIR,
formaður.
Stuðningsyfirlýsing
– að gefnu tilefni
Frá Svövu Bogadóttur
í Vestmannaeyjum:
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið Kringlunni 1 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
FYRIR helgina hlustaði ég á ágæt-
an mann á Útvarpi Sögu ræða kjara-
deilu kennara. Ég taldi hann hafa
lög að mæla, sem sé að 250.000 kr.,
sem grunnskólakennarar vilja fá í
byrjunarlaun, eru helzti mikið, mið-
að við að námið er fáein ár í háskóla.
Ýmsir aðrir eru að fá allt niður í
90.000 kr. eins og fólk í heimilisþjón-
ustu.
Grunnskólakennarar þurfa örugg-
lega kauphækkun, það held ég sé
ljóst, en þeir verða líka að sýna lit á
að skera eitthvað niður af kröfum
sínum. T.d. kom í ljós í nýlegri könn-
un, að þótt kennarar vinni hér einna
lengstan vinnutíma í heimi, þá skila
þeir einna fæstum kennslustundum
á viku. Og tími sem fer í alls konar
aukaverk er lengstur hér á landi, en
nú eru kennarar einmitt að biðja um
meiri tíma í slíkt!
Það væri samt ósanngjarnt að
skella skuldinni á kennara. Ég held
að þetta sé vandamál okkar allra.
Það er oft talað um velmeg-
unarsjúkdóma, og má ekki líta svip-
uðum augum á þetta mál? Við erum
hér í velsæld okkar búin að fækka
nemendum stórlega í hverjum bekk,
einsetja skólana og koma upp flóknu
kerfi alls konar sérkennslu og þjón-
ustu við börn í skólum, og er margt
af því vissulega þarft. En ekki aðeins
það, heldur fer svo verulegur tími
hjá kennurunum sjálfum í að sam-
hæfa þau mál, hafa samráð við alla
sérfræðingana o.s.frv. Einn grunn-
skólakennari tjáði mér að hann væri
með tvo bekki og þar væru 5-8 nem-
endur ofvirkir og þyrftu daglega að
fá rítalín í skólastofunni, annars
væru þeir aldrei í rónni nema 5 mín-
útur í einu, gætu þá ekki lært og
trufluðu aðra. Þetta sagði hann orðið
algengt, hugsanlega vegna hreyfing-
arleysis krakka eða mengunar, um
það gæti hann ekki fullyrt. En það
ætti þá að reyna að finna hagkvæma
lausn á svona málum, ekki þær sem
reynast allt of dýrar fyrir sveit-
arfélögin, sem eru að sligast undan
útgjöldum sínum.
Það verður að grípa nú þegar til
einhverra ráða, t.d. hagræðingar
sem kann að útheimta lagabreytingu
á Alþingi. Ekki batnar ástandið fjár-
hagslega, heldur versnar með ár-
unum, þegar æ fleira fólk kemst á
lífeyrisaldur og þarf aðstoð og meira
sjúkrapláss, en hlutfallslega mun
færri nýir einstaklingar koma út á
vinnumarkaðinn, af því að við viljum
ekki eiga nema fáein börn og stjórn-
völd liðinna áratuga eru búin að
fórna mörgum vaxtarbroddum okk-
ar með fóstureyðingum – um 21.000
frá árinu 1975. Það unga fólk hefði
nú og á komandi tímum létt okkur
hinum lífið með vinnuframlagi sínu
og skattgreiðslum, ef það aðeins
hefði fengið að lifa. Þegar við horf-
um til baka og fram á við, verður þá
ekki seint sagt, að skammtímalausn
vandamála borgi sig?
JÓN VALUR JENSSON,
Sólvallagötu 14,
101 Reykjavík.
Liðkum fyrir lausn kennaradeilu
Frá Jóni Val Jenssyni, cand. theol.: