Morgunblaðið - 29.09.2004, Blaðsíða 10

10 MIÐVIKUDAGUR 29. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
KENNARAVERKFALLIÐ
SKÓLADÖGUM nemenda var fjölg-
að um tíu, skólastjórar fengu aukið
verkstjóravald, meðaldagvinnulaun
kennara urðu tæplega 200 þúsund á
mánuði og launin hækkuðu síðan um
3% árlega á samningstíma kjara-
samnings launanefndar sveitarfé-
laga og Kennarasambands Íslands
fyrir grunnskóla sem undirritaður
var 9. janúar árið 2001. Gildistími
samningsins var frá 1. janúar 2001
og til og með 31. mars 2004. Aðeins
59% kennara samþykktu samning-
inn og því greinilegt að hann var um-
deildur frá upphafi.
Samningurinn fól í sér miklar
kerfisbreytingar sem lutu m.a. að
því að draga úr miðstýringu sem
eldri samningurinn frá 1997 þótti
hafa, og meira vald var flutt til skól-
anna. Með samningnum var ætlast
til að kennarar og skólastjórar
kæmu sér saman um hvernig skipu-
lagi vinnunnar skyldi háttað og að
kennari myndi meta í samráði við
skólastjóra hvað hann þyrfti mikinn
tíma til að undirbúa kennslu, yfir-
ferð verkefna og prófa, foreldra-
starf, endurmenntun o.s.frv.
Í yfirlýsingu forystumanna samn-
inganefnda kennara og sveitarfélag-
anna sem gefin var út við undirritun
samningsins 9. janúar 2001 sagði
m.a. annars: „Markmið nýs kjara-
samnings er m.a. að draga úr mið-
stýringu þannig að kennarar og
skólastjórar beri meiri ábyrgð en áð-
ur á starfi skólans og skólaþróun á
hverjum stað.
Kjarasamningurinn felur í sér að
tekið verði upp nýtt vinnufyrirkomu-
lag og starfshættir í grunnskólum í
samræmi við markmið samningsins.
Kjarasamningurinn felur í sér fjölg-
un skóladaga og aukinn sveigjan-
leika varðandi upphaf og lok starfs-
tíma og heimild til að taka upp
vetrarleyfi. Vinnutími og vinnu-
skylda kennara og verkstjórn skóla-
stjóra eru skilgreind með nýjum
hætti í samningunum. Sérstök
áhersla er lögð á ábyrgð og hlutverk
umsjónarkennara. Með kerfisbreyt-
ingunni 1. ágúst 2001 tekur gildi ný
röðun og uppbygging launakerfis
grunnskólakennara sem tekur mið
af nýjum skilgreiningum á starfi
þeirra og ábyrgð.“
Reynt að bæta kjör
umsjónarkennara
Haft er eftir Guðrúnu Ebbu Ólafs-
dóttur, þáverandi formanni Félags
grunnskólakennara, í Morgun-
blaðinu 16. janúar 2001, að af hálfu
samninganefndar grunnskólakenn-
ara hefði verið lögð höfuðáhersla á
að bæta kjör umsjónarkennara, en
þorri kennara væri með umsjón með
bekk eða námshópi. Hún sagðist
vona að kennarar með nokkurra ára
starfsreynslu yrðu sáttir við sinn
hlut eftir gerð samningsins.
Samkvæmt samningnum urðu
byrjunardaglaun umsjónarkennara
sem kennir bekk með innan við 19
nemendum um 150 þúsund krónur á
mánuði. Meðaldagvinnulaun grunn-
skólakennara urðu hins vegar tæp
200 þúsund í upphafi skólaársins
2001–02 eins og fyrr segir og heild-
arlaun á bilinu 240–250 þúsund á
mánuði. Fyrir gerð samningsins
voru meðaldagvinnulaun kennara
um 130 þúsund krónur á mánuði og
meðalheildarlaun um 180 þúsund
krónur. Samkvæmt samningnum
áttu laun að hækka um 3% árlega út
samningstímann.
Samningsaðilar deildu um afslátt
á kennsluskyldu og vildi Launanefnd
sveitarfélaganna að kennarar sem
væru við störf við undirritun samn-
ingsins héldu kennsluafslætti en að
réttindin féllu niður gagnvart nýrri
kennurum. Þessu höfnuðu kennarar
og var því ekki gerð grundvallar-
breyting á þessum afslætti í samn-
ingnum 2001. Skólastjórum var þó
gert heimilt, með samþykki kenn-
ara, að fela honum allt að 30
kennslustundir á viku en meginregl-
an var sú að kennsluskylda væri 28
stundir. Einnig var felld niður
kennslustundar kennsluafsláttur
eftir 15 ára starfsaldur gegn launa-
hækkunum, en kennarar héldu
áfram réttindum til afsláttar við 55
ára aldur (þrjár kennslustundir) og
við 60 ára aldur (fimm stundir).
Í samningnum var sérstakt
ákvæði um viðbótarlaun vegna
verkaskiptingar og færni og fengu
skólastjórar fé til ráðstöfunar í
þessu skyni. Miðað var við að kenn-
arar fengju að meðaltali þriggja
launaflokka hækkun út úr þessum
potti.
Haft er eftir Birgi Birni Sigur-
jónssyni, sem fór með forystu fyrir
hönd launanefndar sveitarfélag-
anna, í Morgunblaðinu í janúar 2001
að sveitarfélögin hafi talið nauðsyn-
legt að skólastjórnendur fengju visst
svigrúm til að umbuna kennurum.
„Þarna gefst möguleiki til að meta
að verðleikum öfluga kennara fyrir
persónulega færni í starfi,“ sagði
Birgir Björn.
Guðrún Ebba sagði að Félag
grunnskólakennara væri þeirrar
skoðunar að full rök væru fyrir því
að skólastjórar fengju vald til að
umbuna kennurum með þessum
hætti. Sagði hún að þótt vald skóla-
stjóra væri væri vissulega aukið með
kjarasamningnum væri einnig verið
að leggja aukna ábyrgð á hendur
kennara.
Með samningnum fengu skóla-
stjórar aukið svigrúm til að stýra
vinnu kennara eða 9,14 tíma á viku í
stað þriggja klukkutíma áður.
Auk þessa var fyrirkomulagi end-
urmenntunar breytt með kjara-
samningnum 2001. Áttu skólar sam-
kvæmt honum að gera sérstaka
endurmenntunaráætlun í samræmi
við grunnskólalög. Sagði Birgir
Björn að þegar vinnutími kennarans
væri orðinn sveigjanlegri, líkt og
kjarasamningurinn fæli í sér, gæfist
færi á að sinna símenntun í meira
mæli á starfstíma skólans, en ekki á
sumrin og í leyfum kennara eins og
áður hafði verið gert.
Guðrún Ebba lýsti því yfir í Morg-
unblaðinu 16. janúar 2001 að hún
væri að flestu leyti mjög ánægð með
samninginn, þarna væri komin ný
hugsun í kjarasamning fyrir grunn-
skólann. „Við bindum miklar vonir
við að þessi samningur leiði til betra
skólastarfs,“ sagði Guðrún Ebba.
Kjarasamningur kennara og sveitarfélaganna sem undirritaður var 2001
Miklar kerfisbreytingar
og meira vald til skólanna
Kjarasamningur sem grunnskóla-
kennarar og sveitarfélögin gerðu í árs-
byrjun 2001 átti að marka tímamót,
en hann hefur ætíð verið umdeildur.
HEIMILI OG SKÓLI – lands-
samtök foreldra harma að
Skólastjórafélag Íslands sjái
sér ekki fært að verða við til-
mælum foreldra að afhenda
foreldrum námsbækur barna
sinna til að veita þeim stuðn-
ing í heimanámi. Samtökin
segja þessa niðurstöðu vera
foreldrum gríðarleg vonbrigði
í ljósi þess að allt bendi til að
verkfall grunnskólakennara
muni dragast á langinn með
ófyrirsjáanlegum afleiðingum
fyrir 45 þúsund skólabörn.
„Að leyfa börnunum að
sækja bækurnar sínar er ein
leið til þess að draga úr þess-
um neikvæðu áhrifum. Nið-
urstaðan er einnig bagaleg í
ljósi þess að misjafnlega var
staðið að afhendingu náms-
bóka í skólum fyrir verkfall.
[-] Að opna dyr er ekki að
ganga í störf kennara og ætti
ekki með neinum hætti að
hafa áhrif á kjaradeilur kenn-
ara. Stuðningur foreldra og
aðstandenda er mjög mik-
ilvægur fyrir námsgengi
barna og það er því foreldrum
gríðarleg vonbrigði að skóla-
stjórnendur sjái sér ekki fært
að styðja foreldra í því að
draga úr neikvæðum áhrifum
verkfalls á æsku framtíð-
arinnar,“ segir í svari samtak-
anna vegna ályktunar Skóla-
stjórafélagsins.
Heimili og skóli benda á
heimasíður þar sem sé að
finna skemmtilegt og fræð-
andi námsefni sem foreldrar
og börn geta skoðað saman,
s.s www.saft.is, vef Náms-
gagnastofnunar, www.nams-
.is, vef Menntagáttar
www.menntagatt.is og á
Skólavefinn www.skolavef-
ur.is
„Gríðar-
leg von-
brigði“
MUNUR á launum karla og kvenna sem kenna
við grunnskóla Reykjavíkur er ekki sérstak-
lega til umræðu í yfirstandandi kjaraviðræð-
um. Í frétt Morgunblaðsins í gær kemur fram
að karlarnir hafa 6,7% hærri dagvinnulaun og
14,9% hærri heildarlaun en konur sem kenna
við grunnskóla Reykjavíkur.
Eiríkur Jónsson, formaður Kennarasam-
bands Íslands, segir mögulegt að kynbundinn
launamunur grunnskólakennara stafi af því að
karlar fái fleiri flokka ofan á laun sín úr svo-
kölluðum launapotti sem skólastjórar hafa.
Meðal þess sem KÍ krefst í kjaraviðræðunum
er að þessir launapottar verði hluti grunn-
launa.
„Það gæti hugsast að það að setja pottflokk-
ana inn í grunnlaun muni leiða til launajöfn-
unar kynjanna. Hins vegar höfum við ekki
krufið þetta til mergjar en ein ástæða fyrir
þessum mun gæti verið sú að karlar fái meira
úr þessum pottum.
Svo gæti líka verið að karlarnir væru að
meðaltali eldri og væru búnir að ná fram sjálf-
virkum hækkunum vegna þess,“ segir Eiríkur í
samtali við Morgunblaðið í gær. Hann bendir á
að kynbundinn launamunur í kennarastétt sé
sennilega með því lægsta sem þekkist í land-
inu. „Það þýðir ekki að ég sé að afsaka þann
launamun sem er.“
Spurður að því hvort kynbundinn launamun-
ur sé sérstaklega tekinn fyrir í yfirstandandi
kjaraviðræðum segir Eiríkur svo ekki vera.
Áhersla sé lögð á hækkun grunnlauna og hluti
af því sé að færa fyrrnefnda launapotta sem
skólastjórar hafa til að dreifa inn í grunntaxta.
Hildur Jónsdóttir, jafnréttisráðgjafi
Reykjavíkurborgar, bendir á að þessar pró-
sentutölur um launamun kvenna og karla í
stétt grunnskólakennara eru ekki leiðréttar
fyrir aldri grunnskólakennara og stöðu þeirra
innan skólanna. „Við vitum það að meðalaldur
karlanna er hærri heldur en meðal kvennanna
hreinlega vegna þess að nýliðun karla í stétt-
inni er minni og lífaldur karla er hærri. Þá eru
þarna inni skólastjórar og aðrir stjórnendur.
Hlutfall karla sem gegna einhvers konar
stjórnunarstöðum innan grunnskólanna er
hærra en kvenna.“
Að sögn Hildar er því ekki hægt að segja til
um hvort einhver ómálefnalegur munur, þ.e.
munur vegna kynferðis, sé á launum karla og
kvenna í kennarastétt. Hún segir Reykjavík-
urborg og önnur sveitarfélög hafa kannað
launamun kynjanna hjá sér, en grunnskóla-
kennarar hafi ekki verið teknir út sérstaklega.
„Hins vegar vitum við að grunnskólakennarar
eru meðal þeirra stétta þar sem ólíklegast er
að finna slíkan ómálefnalegan eða kynbundinn
launamun vegna þess hversu kjör þeirra eru
frá a til ö ákvörðuð í gegnum kjarasamning,“
segir hún og bætir við að það sé auðvitað
áhyggjuefni ef sú þróun heldur áfram að karl-
mönnum fækki í grunnskólum og hlutfallslega
meira meðal almennra kennara en stjórnenda.
„Þá mun þessi launamunur [sem prósentutöl-
urnar sýna] verða meiri en hann segir okkur
ekkert um þennan svokallaða ómálefnalega
eða kynbundna launamun fyrr en við leiðrétt-
um fyrir aldri, stöðu og öðrum þáttum sem
geta skipt máli,“ segir Hildur.
Ástæður launa-
munar óljósar
Formaður KÍ segir hugsanlegt að kynbundinn
launamunur minnki verði launapotti breytt
VINIRNIR Arnar Guðni Jónsson og Teitur
Magnússon, úr 10. bekk í Barnaskóla Eyr-
arbakka og Stokkseyrar, voru önnum kafnir
við að taka upp hjólabrettamynd þegar ljós-
myndari hitti þá fyrir á Ingólfstorgi um há-
degisbil í gær.
Arnar Guðni var enn á hjólabretti á Ing-
ólfstorgi, eða Ingó eins og þeir kalla það, þeg-
ar blaðamaður sló á þráðinn til hans seinni-
partinn. Að hans sögn er lítið mál að fara á
hjólabrettinu niður tröppurnar.
Arnar Guðni segist eflaust myndu vera
ánægðari með verkfallið ef hann væri í ní-
unda bekk og sæi ekki fram á samræmdu
prófin.
Teitur vonast til að verkfallið leysist sem
fyrst enda sé slæmt að missa úr skóla. „Já,
það væri betra ef það færi að klárast sem
fyrst.“ Hann segist reyna að læra í verkfall-
inu, á milli þess sem hann þeysist um á hjóla-
bretti og tekur upp stuttmyndir í félagi við
Arnar Guðna. „Ég kíki svona einstöku sinn-
um í bók. Aðallega í stærðfræði og ensku,“
segir Teitur.
Morgunblaðið/RAX
Teitur og Arnar frá Barnaskóla Eyrarbakka og Stokkseyrar brugðu sér til Reykjavíkur til að
leika sér á bretti og búa til kvikmynd. Þeir voru ánægðir með lífið á Ingólfstorgi í gær.
Taka upp hjólabretta-
mynd í verkfallinu