Morgunblaðið - 16.12.2004, Blaðsíða 26

26 FIMMTUDAGUR 16. DESEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
3900kr.
Helgi bendir á a› fræ›imenn hafi
örugglega ofmeti› mikilvægi va›máls sem
útflutningsvöru á mi›öldum [en] finnur
ver›mæta verslunarvöru [frá Grænlandi]
sem hann telur a› Íslendingar hafi selt í
Evrópu. Sú vara opna›i fleim dyr a› helstu
valda- og menningarsetrum álfunnar. Allt
er fletta vel rökstutt og afar áhugavert...
Bók af flessu tagi
er á fárra færi a› rita.
–Sigur›ur Gylfi Magnússon
kistan.is
*( +,- . ,/ .





%!,0 . 1. ( ",#
)-  
/  !&$%(%,2( - .' ,#
)-  
0%%1
2   $,3   ",/
 ! 4
,  %!,.   * ",56# 
3%(&,3  5'!3 ",#
)-  
  . ,7 8   ",56# 
45. ,,#
)-  
,%% &% ,19.: ; +!" ",56# 
4%%.
6,-.' 2(. ",56# 
,.,7'  .& ,#
)-  
 
  "

 < !"





%!,0 . 1. ( ",#
)-  
3%(&,3  5'!3 ",#
)-  
  . ,7 8   ",56# 
,%% &% ,19.: ; +!" ",56# 
,.,7'  .& ,#
)-  
+%  &$!%,;8 ":,8& 
 ) %,=  >? &8. .' ,?" 
,%)  , ? 2(. ",?" 
7.%  &%%,0( 5' .'
,?" 
3%,8 3 ",8& 
#"#"$#"# %&#$'%"





/  !&$%(%,2( - .' ,#
)-  
8 9 ,7"  > 7  ",0. ! 4
7.%  ! )%,=  >- 2 .' ,?" 
! :!5.  5&)%  5. ,; 6
@,56# 
;5.,AB"8C , D 
,  . $!%,"9" ,56# 
4& %$,E  =D DF,#
)-  
<==> (% ,? ? >5' .' G  &4H,#
)-  
,,DI48 .' "1'  J48&   "4,?" 
, 55,,8'
 -'
#()*&+#$'%"





0%%1
2   $,3   ",/
 ! 4
45. ,,#
)-  
?%,    &' "K 5
 .' ,L" (
?% &$%,M  2(. ",?" 
-
 )  %&,9 -")6
,
3  %   ,2>  ( ",
..

%   ,* 0C  ",?" 
3 5% ) ?% <@=91==9, ( - ( ,D>  N . ! 4
*  ,-. 8 ( & (,8& 
?%  % ) <@==-===,15
 ""4 4,56# 
$
,-. /012 3224 5666.66.
'!&7%"%"(&&#"





,  %!,.   * ",56# 
4%%.
6,-.' 2(. ",56# 
A%$! .,1;' 8&  .' ,?" 

5 ,5'!=  &' .' ,?" 
4% %,L" 3 ",
..

! % ,O 5"! ,#
)-  
B & $,2@ 2 .,56# 
B,="D 8 %' .' ,#
)-  
4' C ,C D% 
!(,?!> #( M. ",56# 
3  !%,?
P
 ,56# 
89:




  E.%  ,5'!  =,?" 
? %1E.%%$,,8(  ! 4

 ,  8&  ",8& 
E.% <F, 42(&' ", 42(&' "
7 G!  $,#D" ;D&  .' ,56# 
4))%,,#
)-  
&$5,=  > >
.' ,8& 
D  %, 64- (, 64- (
<=< )  D,* 10(   ",8'
 -'
3)%5. % &,,
!"  

 

  !"# $ % &  !"# ! !$

L > . "   D'
 (4. 44K( @  ?" D(1(
L>  
D'
 ."LD'
)"   4=  DM
  


.  (  DM
 

  >    .  4
6 )8'
D(=  >
 =  >

8' ?"  DMA& ( >
-  (  " 
8"   @

 !'N   (0
 @ "
 (8'
 5'  +' " 
N   (-
Q0
 @ A '0
 "
0
 @ =Q 4#)- -  
6 )8'
 ,-   M0
 @ 
6 )@. "2  " 0
 @ 

Q)/ 2 . >
A& ( >
  (
3  (; >
"-  >
=Q 4- ( D
 (8'
D(
&
  (
8'
D(? "  E ?&'.."
>(8'
 .  ,- D 8'
 '
(
>(8'
D(- D" ='Q "
@. "= " .2  

 -
Q( " = 
 
 ."Q8'  &   
=&  (= -" (- DM
Q " "-   (
1(EM
& A '?&'.." 
6 - "= 6 )
@. "0   M"-   (
Q)
/ -   (8'
D(8(  -   (
Stofnun Vigdísar Finn-bogadóttur í erlendumtungumálum hefur gef-
ið út tvímála útgáfu af leikriti
Federico Garcia Lorca,
Yermu. Útgáfan virkar þann-
ig að frumtextinn á spænsku
og íslenska þýðingin birtast
hlið við hlið, línu fyrir línu,
auk neðanmálsgreina þar sem
ýmis málleg og menningarleg
atriði textans eru skýrð.
Það er Margrét Jónsdóttir,
doktor í spænsku, sem hefur
ásamt Karli J. Guðmundssyni
annast þýðinguna og ritað
neðanmálsgreinar og fræði-
legan inngang að bókinni, en
ritstjóri hennar er Álfrún
Gunnlaugsdóttir.
„Ástæðan
fyrir því að
gefin er út tví-
málaútgáfa er
að ekki er til
nothæf
spænsk-íslensk orðabók. Það er
farið að standa spænskunemum á
Íslandi reglulega fyrir þrifum,“
segir Margrét Jónsdóttir í samtali
við Morgunblaðið. „Tilgangurinn
er að auðvelda spænskunemum að
fara á fullt í að lesa á spænsku, án
þess að þurfa að fara í spænsk-
enska og oft þaðan í ensk-íslenska
orðabók.“
Víst er að bókin mun einnig
vera kjörið tækifæri fyrir þá sem
hafa lært spænsku á einhverjum
tíma til að rifja upp kynni sín af
tungumálinu og átta sig á hvar
þeir standa í kunnáttu sinni. „Það
er meginhugsunin,“ segir Margrét,
„að höfða til þeirra sem annars
vegar kunna spænsku og vilja bera
saman hvað þeir eru komnir langt
og hvort þeir skilja rétt, og hins
vegar þá sem eru komnir
skemmra á veg í máltökunni.“
  
En af hverju skyldi ljóð- ogleikskáldið Federico García
Lorca og Yerma hans hafa orðið
fyrir valinu? Margrét segir það
fyrst og fremst vegna þess hve vel
leikritið geti höfðað til íslenskra
lesenda vegna sammannlegra
vandamála sem þar eru tekin fyr-
ir, um leið og það dragi upp skýra
mynd af spænskri menningu.
„Leikritið segir frá konu, Yermu,
sem getur ekki eignast barn, nokk-
uð sem gerist alls staðar, en við-
brögð hennar og umhverfisins við
aðstæðunum eru sérspænsk.
Yerma býr í litlu þorpi í Andalúsíu
í byrjun fjórða áratugarins. Á
þeim tíma gátu konur einungis
raungert sig með barneignum og
sú kona sem ekki gat eignast barn
var auðvitað alveg vonlaus, og eig-
inlega útskúfuð. Þetta er harm-
leikur sem endar með því að það
fer mjög illa fyrir henni.“
Á nánast hverri síðu bókarinnar
er að finna tilvísun úr textanum í
neðanmálsgrein, þar sem ýmist
orðalag, aðstæður, siðir eða þýð-
ing eru skýrð nánar. „Það er auð-
vitað lykillinn að árangri hvar sem
er að þekkja menninguna. Neð-
anmálsgreinar þær sem ég hef sett
inn eru ekki með hefðbundnum
hætti, þar sem sagt er að þetta orð
sé ekki eins í þessari og hinni út-
gáfunni, heldur miðast þær að því
að dýpka menningarlæsi lesand-
ans,“ útskýrir Margrét.
Útskýringar snúa meðal
annars að sveitaþorpinu
sem Yerma býr í. Það er
útskýrt hvernig spænskir
bændur búa saman í þorp-
um en sækja þaðan út á
landið sem þeir yrkja –
ólíkt íslenskri bænda-
menningu, að sögn Mar-
grétar. „Auk þess eru til
dæmis skýrðir ýmsir siðir
sem tíðkast í Andalúsíu en
Íslendingar þekkja yfir-
leitt ekki.“
  
Margrét hefur skrifaðítarlegan inngang
að bókinni, þar sem hún fjallar
meðal annars um skáldið og leik-
ritið. Í lok bókarinnar er svo að
finna spænskuæfingar sem hún
hefur sett saman, bæði spurningar
úr textanum og orðaforðaæfingar.
„Þannig vonast ég til að samtvinna
tungumálanám og bókmenntanám,
en það er oft eins og annar hlut-
urinn verði ofan á í kennslu. Það
krefst gífurlega mikils af kennara
að geta samræmt þessa tvo þætti,“
segir Margrét, sem prófaði sig
áfram á þeirri aðferð sem notuð er
í bókinni á spænskunemum í Há-
skóla Íslands, við góðan árangur.
Margrét segir bókina henta
spænskunemum og -fólki á öllum
stigum, bæði menntaskólanemum
og háskólanemum. „Í raun gefa ís-
lensk ungmenni sér ekki tíma
lengur til að nota orðabækur –
sérstaklega þar sem þau verða að
fara úr spænsku í ensku og þaðan
í íslensku. Við lifum á tímum þar
sem allir eru að reyna að ná há-
marksávöxtun, meðal annars í nýt-
ingu tíma. Það er hægt með þess-
ari bók, þar sem lesandanum er
gefið tækifæri til að bera saman
þýðinguna jafnóðum.“
Á laugardaginn verður haldin
spænsk menningardagskrá í Há-
skólanum í Reykjavík í tilefni af
útkomu bókarinnar. Mun rithöf-
undurinn og spænskufræðingurinn
Ian Gibson, verðlaunahöfundur að
ævisögu Federico García Lorca,
halda erindi um höfundinn og rit-
un hans á Yermu. Dagskráin hefst
kl. 16 í stofu 101 og eru allir vel-
komnir.
Tilvalið fyrir spænskufólk
’Tilgangurinn er aðauðvelda spænsku-
nemum að fara á fullt í
að lesa á spænsku, án
þess að þurfa að fara í
spænsk-enska og oft
þaðan í ensk-íslenska
orðabók.‘
AF LISTUM
Inga María
Leifsdóttir
ingamaria@mbl.is
Margrét
Jónsdóttir
Federico
García Lorca
Út er komin hjá
Söguspekingastift-
inu bókin Handar-
línulist og höfuð-
beinafræði. Hér birt-
ist í fyrsta sinn með
myndum ein af betri
kreddu-fullum kerl-
ingabókum fyrri
alda, en sitt sýnist hverjum. Örn
Hrafnkelsson, forstöðumaður hand-
ritadeildar Landsbókasafns Íslands –
Háskólabókasafns, bjó til prentunar
og ritar inngang.
Árið 1759 skrifaði Jakob Sigurðs-
son (um 1727–1779) frá Austfjörðum
upp handritið sem hér er gefið út og
myndskreytti ríkulega. Í handritinu
kennir margra grasa, fjallað er um
stjörnumerkin og reikistjörnurnar,
lófalestur og ráðningu drauma, blóð-
tökur og lífdaga, hvernig beinabygging
og hárvöxtur segir til um skap og eðli
manna, viðlíkingu manna við dýranna
ásýnd og hljóð, tölustafi og heilsufar.
216 bls. – kilja
Dreifing: Háskólaútgáfan
Verð: 3.300 kr.
Nýjar bækur