Morgunblaðið - 16.12.2004, Qupperneq 42

42 FIMMTUDAGUR 16. DESEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Ragnar Björns-son fæddist í
Reykjavík 3. janúar
1949. Hann lést á
gjörgæsludeild
Landspítala – há-
skólasjúkrahúss í
Fossvogi 12. desem-
ber síðastliðinn. For-
eldrar hans eru Ingi-
björg Gunnarsdóttir
hárgreiðslumeistari,
f. 1925, d. 1999, og
Björn R. Einarsson
tónlistarmaður, f.
1923. Systkini Ragn-
ars eru fjögur:
Gunnar, f. 1944, Björn, f. 1948,
Ragnheiður, f. 1952, og Oddur, f.
1959. Einnig átti Ragnar einn hálf-
bróður samfeðra, Jón, f. 1941.
landi við landbúnaðarstörf. Hann
var búfræðingur frá Bændaskól-
anum á Hvanneyri og lærði síðan
framreiðslu í Hótel- og veitinga-
skóla Íslands. Hann starfaði sem
þjónn á Hótel Loftleiðum í mörg ár
og vann ötullega að félagsmálum
starfsfólks Loftleiða. Á sumrum
starfaði hann við túnþökufyrir-
tæki foreldra sinna. Seinna opnaði
hann veitingastaðinn Western
Fried í Mosfellssveit og rak hann
þar til hann fór að vinna sem sölu-
maður hjá Bræðrunum Ormsson
ehf., þar sem hann vann til hinsta
dags. Ragnar var öflugur starfs-
maður Slysavarnafélags Íslands
og björgunarsveitarinnar Kyndils
í Mosfellsbæ, ásamt því að vera
formaður Slysavarnadeildar
Lágafellssóknar. Vann hann þar
mikið að forvörnum. Seinni ár var
hestamennska og náttúruvernd
honum hugleikin.
Ragnar verður jarðsunginn frá
Dómkirkjunni í Reykjavík í dag og
hefst athöfnin klukkan 13.
Ragnar kvæntist 3.
febrúar 1973 Ástu
Jónsdóttur hjúkrun-
arfræðingi, f. 17. apríl
1950. Foreldrar henn-
ar voru Jón Vigfús
Bjarnason, garðyrkju-
bóndi á Suður-Reykj-
um í Mosfellssveit, f.
1927, d. 1990, og
Hansína Margrét
Bjarnadóttir húsmóð-
ir, f. 1926, d. 2004.
Synir Ragnars og
Ástu eru þrír, Jón
Davíð, f. 1973, hann á
eina dóttur, Ástu Mar-
gréti, f. 1999, Björn Ingi, f. 1976,
unnusta Lovísa Rut Jónsdóttir, og
Jóhann Óskar, f. 1988.
Ragnar dvaldi árlangt á Jót-
Við skyndilegt fráfall Ragnars
hverfur hugurinn aftur í tímann og
ljúfar og angurværar minningar leita
á. Hann var frá bernsku tápmikill,
glaður drengur, hjálpsamur og mátti
ekkert aumt sjá, að hann reyndi ekki
að bæta úr. Við vorum ungir í sveit á
sömu bæjum, hjá ágætu fólki í Mó-
fellsstaðakoti í Skorradal og seinna
Eystra-Geldingaholti í Gnúpverja-
hreppi, á þeim síðar nefnda meira að
segja samtímis eitt sumar. Það var
góður skóli. Ragnar var alls staðar
vel liðinn, þar sem hann kom, og alla
ævi var hann félagslyndur og kunn-
ingjamargur og átti vinsældum að
fagna.
Hann var gæfumaður, gekk ungur
að eiga góða konu, eignaðist með
henni fallega syni, og fjölskyldan
undi á hlýlegu heimili í búsældarlegri
sveit, umvafin ástvinunum mörgu.
Atvikin, sem drógu Ragnar til
dauða, vekja enn á ný áleitnar spurn-
ingar. Franski heimspekingurinn
Rousseau taldi, að manneskjan væri í
eðli sínu góð, en þjóðfélagið og menn-
ingin spilltu henni; það væri eitthvað
í umhverfi okkar, sem fengi okkur til
þess að aðhafast hið illa, fremja
óhappaverk. Kristindómurinn geng-
ur lengra. Það er skemmd innst inni í
manneskjunni, segir kristin trú.
Illskan er órjúfanlegur hluti af þess-
um heimi og hún á sér, strangt til
tekið, enga sérstaka orsök, við getum
ekki útskýrt hana. En við verðum að
berjast gegn hinu illa, alls staðar þar
sem þess verður vart.
Fer ofbeldi vaxandi? Fjölgar þeim,
sem ólga af reiði, sem brýst út með
þessum voðalega hætti? Er kannski
bágum stjórnarháttum um að kenna?
Er t.d. bilið milli ríkra og fátækra,
sem breikkar sífellt, að geta af sér æ
fleiri einstaklinga, sem ekki geta tal-
ist með öllum mjalla? Óhætt mun að
fullyrða, að ef gerð væri skoðana-
könnun meðal óbreyttra borgara
heimsins, þá myndu flestir lýsa sig
fylgjandi friðsamlegu lífi, næstum
hvað sem það kostaði. Það eru að
vísu við lýði í veröldini ólíkir stjórn-
arhættir, mismunandi hugmynda-
fræði, að ógleymdum allra handa
heilögum málstað, en þegar betur er
að gáð og öllu á botninn hvolft felst í
mestu af þessu lítið meira en sú
fróma ósk alls þorra manna að hafa
frið til þess að ala upp börnin sín,
bægja hungurvofunni frá, skemmta
sér ögn á kvöldin við að reyna að ná
skalanum á hljóðfæri eða líta í bók,
hafa frið til þess að sötra bjórinn sinn
á öldurhúsi, finna fyrir einhverri lág-
marks öryggiskennd frammi fyrir
því að eldast og þannig áfram og þar
fram eftir götunum.
Leiðtogar þjóða, á hinn bóginn,
eru sífellt að setja hver öðrum úr-
slitakosti, brugga hver öðrum laun-
ráð, reyna að ná yfirhöndinni með
einhverjum hætti, njósna hver um
annan, rægja hver annan og ófrægja,
sýna fyrirætlunum hver annars fyr-
irlitningu og tortryggni, og erlendis
víða er stjarnfræðilegum peninga-
upphæðum varið til þess að smíða
vopn til þess að geta tortímt ná-
grönnunum og þannig áfram og þar
fram eftir götunum.
Ef stjórnvöld endurspegla ekki
drauma þess fólks, sem hefur kosið
þau yfir sig, um betra líf og fullkomn-
ari framtíð, og ef þau lúta ekki vilja
þessa sama fólks, þá má spyrja, til
hvers í ósköpunum þau séu eiginlega.
Þegar dagblöðum er flett, sér maður
stjórnvöld fyrir sér eins og hóp af
uppstökkum körlum, sem setja eigin
hag ofar almannaheill og hegða sér
þannig, að undir öllum venjulegum
kringumstæðum myndi þeim verða
stungið í steininn og þeir geymdir
bak við lás og slá. En það erum við,
sem höfum afhent þeim valdið til
þess að klúðra flestu af því, sem á
annað borð er hægt að klúðra, og
samt virðumst við ekki hafa nein tök
á að stöðva þessa menn.
Við þurfum stjórnvöld til þess að
innheimta skatta, greiða kennurum
mannsæmandi laun, byggja vegi og
brýr, halda uppi lögum og reglu, líka
á skemmtistöðum, gæta réttarins í
dómssölunum og svo framvegis, en
við þurfum ekki þetta. Stjórnvöld
borga okkur ekki kaupið; við borgum
þeim. Og samt ráða þau ferðinni, en
við stöndum hjá, dögum oftar skjálf-
andi á beinunum. Það er áreiðanlegt,
að Gúllíver í Putalandi, á öllum sín-
um ferðalögum, rakst aldrei og
hvergi á neitt, sem kæmist í hálf-
kvisti við þessa vitleysu.
Ég kveð bróður minn með sökn-
uði. Guð blessi minningu hans. Við
Ágústa sendum Ástu á Reykjum og
fjölskyldu hennar okkar innilegustu
samúðarkveðjur.
Gunnar Björnsson.
Síminn ómaði í fjarska. Ég í svefn-
rofunum, átti mér einskis ills von.
Hörmuleg tíðindi, óskiljanleg. Nei
það getur ekki verið satt. Þú varst
þremur árum eldri en ég, einstaklega
þolinmóður. Ef ég þurfti á hjálp að
halda varstu alltaf tilbúinn að að-
stoða mig, leika með mér í dúkkulísu-
leik, fara í þrjú-bíó, sund, hvað sem
var. Ekkert var þér um megn. Á
sumrin fórstu í sveit, mamma sagði
að fyrstu vikurnar á eftir hefði ég
ekki verið mönnum sinnandi. Allt var
svo leiðinlegt. Ég var vængbrotin.
Minningarnar hrannast upp. Árin
liðu. Þú fórst til Danmerkur, vannst
á svínabúi, fórst í Bændaskólann á
Hvanneyri, laukst búfræðiprófi, lést
ekki staðar numið heldur lærðir þú
einnig til þjóns, varst annálaður fyrir
lipra þjónustu, fékkst þakkarbréf frá
útlendingum. Bítlatímabilið, Hljóm-
ar, Glaumbær. Langar biðraðir.
Mosfellsk blómarós. Ævihlaupið ráð-
ið, þú kvæntist, stofnaðir heimili.
Börn komu í heiminn, þrír mannvæn-
legir drengir. Alveg eins og þú,
hjálpsamir. Telja ekkert eftir sér.
Mér er minnisstætt þegar dóttir mín
sagði þeim að hún væri að flytja að
heiman. Varla var hún búin að sleppa
orðinu þegar þeir voru mættir með
flutningabíl að hjálpa henni að flytja.
Og ekki töldu þeir heldur eftir sér að
hjálpa henni að flytja heim aftur
nokkrum dögum síðar þegar hún var
búin að fá nóg af útivistinni.
Jólin verða erfið. Um kaffileytið á
aðfangadag varstu vanur að koma til
mín með jólagjöf þína. Til að gleðja
þig færði ég þér svo tertu, lagköku
með sítrónukremi, terta sem mamma
var vön að baka. Á jóladagsmorgun
fékkstu þér sneið með kaldri mjólk.
Óumræðilega gott. Það gladdi mig.
Bænastund í Lágafellskirkju, erfið
stund, sit með sálmabók í hendi, með
hugann hjá þér, opna og við mér
blasa þessar línur, sem segja allt eins
og það er:
Fótmál dauðans fljótt er stigið
fram að myrkum grafarreit,
mitt er hold til moldar hnigið
máske fyrr en af ég veit.
Heilsa, máttur, fegurð, fjör
flýgur burt sem elding snör.
Hvað er lífið? Logi veikur,
lítil bóla, hverfull reykur.
Enginn tími, enginn staður,
enginn hlutur dauða ver.
Bú þig héðan burt, ó, maður,
brautar lengd þú eigi sér.
Vera má, að vegferð sú
verði skemmri’ en ætlar þú.
Æskan jafnt sem ellin skundar
eina leið til banastundar.
Margur einn í aldurs blóma
undi sæll við glaðan hag,
brátt þá fregnin heyrðist hljóma:
Heill í gær, en nár í dag. –
Ó, hve getur undraskjótt
yfir skyggt hin dimma nótt!
Fyrir dyrum dauðans voða
daglega þér ber að skoða.
Því skal ráð í tíma taka, –
tíminn bíður ekki neitt, –
því skal biðja, því skal vaka
þessa stund, sem enn er veitt.
Næsta stundin óviss er,
eigi’ er víst hún gefi þér
frest til annars en að heyja
andlátsstríðið, sofna’ og deyja.
(Björn Halldórsson.)
Elsku Ásta, Jón Davíð, Björn Ingi,
Jóhann Óskar og fjölskyldan öll.
Sorg okkar er mikil en missir ykkar
mestur. Guð blessi okkur öll.
Ragnheiður.
Ragnar bróðir minn hlaut í vöggu-
gjöf hlýtt hjartaþel móður okkar,
fegurð og manngæsku. Strax á
fyrstu stundum lífs síns í móður-
faðmi varð á milli þeirra spunninn
órjúfanlegur vefur sem aldrei brast á
meðan móðir okkar lifði. Gunnar var
á fimmta ári þegar Raggi kom í
heiminn, Bösi rétt að verða eins árs
og þegar úrvinda móðir okkar lagði
Ragnar sinn á brjóst var með mæðg-
inunum svo mikill friður að móðirin
unga sofnaði út frá málsverði barns-
ins. Þegar ljósmóðirin kom í vitjun
eftir nokkra daga hafði drengurinn
ekkert þyngst og skipaði ljósa svo
fyrir að útbúinn skyldi mjólkurpeli
fyrir hnokkann að drekka. Það
stirndi á augu móður okkar í hvert
skipti sem hún rifjaði upp þessa sögu
er lauk með því að blessaður nýfæð-
ingurinn greip um pelann sinn eins
og hann hefði aldrei fyrr fengið nær-
ingu í lífinu. Sagan lifir með okkur
eins og hún hefði gerst í gær og hefur
í gegnum tíðina oft verið gripið til
hennar þegar þurft hefur að róa ung-
ar mæður í familíunni, að e.t.v. sé nú
bara best að svelta litlu greyin svolít-
ið í fyrstu; „sjáið bara hann Ragga,
fékk ekkert að borða fyrstu dagana:
hefur aldrei orðið misdægurt á æv-
inni“.
En hann var líka ákveðinn í að láta
ekki fleiri lífsins lystisemdir fram hjá
sér fara og naut þess alla tíð að vera
til. Þegar systkini okkar lögðust með
pest var þeim borinn viðurgjörning-
ur í rúmið. Raggi lærði fljótt að
breiða sængina upp fyrir haus og láta
þjónusta sig en var svo rokinn út að
leika sér um leið og hann hafði lokið
við hressinguna. Hann vildi koma
víða við og hitta sem flesta og taldi
vegalengdir ekki eftir sér. Mófells-
staðakot í hádeginu, Geldingaholt
um kaffi og Þorláksmessuskatan
með fjölskyldu og vinum að kveldi;
þá voru sko jólin komin hjá honum
Ragga.
Og það voru eiginlega jól alla daga
hjá Ragnari. Hann vildi öllum vel;
leið best ef hann gat verið að gera
eitthvað fyrir aðra. Redda bara hlut-
unum; það var hans stíll. Þegar litli
bróðir var búinn að sanka að sér
nokkrum hljóðfærakosti úti í henni
Ameríku og hafði áhyggjur af heim-
ferðinni var Raggi bara mættur á
tröppurnar tilbúinn að bera dótið
heim. Afgreiddi hann helstu kenni-
leiti stórborgarinnar á einum degi og
undi glaður við sitt. Hann hafði
reyndar sjálfur gælt svolítið við
hljóðfæraslátt á árum áður en þegar
hann áttaði sig á að það tæki meira
en dagstund að hljóma eins og stór-
stjörnurnar á djassplötunum hans
pabba mátti hann ekkert vera að
þessu. Kaus að njóta í staðinn. Eina
plötuna tók hann sérstöku ástfóstri
við, það var eiginlega ást við fyrstu
heyrn, og hringdi hann strax í besta
vin sinn að bjóða honum að njóta með
sér í gegnum símann. Má segja að
hann hafi spilað vínilinn í gegn. Ný-
útkomin endurútgáfa þessa efnis á
geisladiski sem fannst á dögunum á
Netinu átti að vera í jólapakkanum
til Ragga frænda í ár frá bróðurbörn-
um.
Ræktarsemi Ragnars við eldri
kynslóðirnar var engu lík og naut
hann þess að líta inn hjá ættmennum
sínum er mörg lifðu vel og lengi.
Hann fór snemma að vinna fyrir sér
og fyrstu launum sínum fyrir sendi-
störf hjá O. Johnson og Kaaber eyddi
hann í Osta- og smjörsölunni og lagði
innkaupapokann til heimilisins.
„Hann Ragnar minn kemur alltaf svo
færandi hendi,“ var hún mamma vön
að segja. Systkinabörnum sínum var
hann goðsögn í lifanda lífi, sveipaður
ævintýraljóma, umvafinn vinum og
kunningjum á fullri ferð í björgunar-
sveitinni; halda græjunum við, koma
flugeldunum í sölu, skreppa í fjalla-
túr, prufa nýju sleðana og í seinni tíð
á kafi í hrossunum. „Raggi frændi“
dæsa þau og verða eitthvað svo
dreymin í framan.
Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama;
en orðstír
deyr aldregi,
hveim er sér góðan getur.
segir í Hávamálum.
Það varð Ragnari mikil gæfa að
komast vetrarlangt í ráðsmennsku til
Jóns stórbónda Guðmundssonar á
Reykjum í Mosfellssveit því á næsta
bæ bjó ung heimasæta er Raggi
ákvað strax að yrði sín. Ekki spillti
nú fyrir að hún þótti fegurst fljóða í
sveitinni og þótt víðar væri leitað. Og
ekki lét hann það á sig fá þótt hann
yrði að hafa svolítið fyrir því að sann-
færa tilvonandi tengamóður um
væntanlegan ráðahag; henni leist nú
bara rétt svo á strákinn sem var að
moka undan hænsnunum hjá honum
Jóni. En á endanum heillaði hann
Haddý upp úr skónum eins og hann
gerði ævinlega samferðafólk sitt og
varð heimili tengdaforeldra hans á
Syðri-Reykjum sem hans annað
heimili. Með sameiginlegu átaki
reistu ungu hjónin sér myndarlegt
heimili yfir sig og sína í brekkunni
fyrir ofan Haddý og Jovva og nefndu
Efri-Reyki. Samhentari fjölskylda
en Reykjafólkið er vandfundin og er
það huggun harmi gegn að vita af
henni Ástu okkar, drengjunum
þremur og litlu afastelpunni í skjóli
stórfjölskyldunnar á Reykjum í kjöl-
far sviplegs brotthvarfs ástkærs
heimilisföður.
… en anda, sem unnast,
fær aldregi
eilífð að skilið.
(Jónas Hallgrímsson.)
Þegar pabbi skrúfaði hjálpardekk-
in af reiðhjólinu hans Ragga í fyrsta
sinn í Þingholtsstrætinu og sleppti
stráknum sínum lausum, sem mátti
hjóla út að horni og til baka, skilaði
drengurinn sér ekki fyrr en þremur
tímum síðar.
Hann hafði hjólað í Fossvogs-
kirkjugarðinn að vitja leiðis fjöl-
skylduvinar. Nú vitjum við Ragnars í
kirkjugarðinn hér eftir. Og þó …
hann lifir í hjörtum okkar allra sem
hann snart með svo eftirminnilegum
hætti, hann lifir í drengjunum sínum
fínu sem nú eiga um svo sárt að
binda.
Í dag kveðjum við hinstu kveðju
góðan og fallegan dreng; eiginmann,
föður og afa, son, bróður og frænda
sem ekkert aumt mátti sjá. Góður
Guð veri með okkur öllum og blessi
minningu elskulegs bróðurs.
Oddur.
Það er stutt milli lífs og dauða. Það
sannast best, þegar menn á besta
aldri fara allt í einu á augabragði, al-
gjörlega án nokkurar viðvörunar.
Þetta henti hann Ragga frænda
minn. Eldhress og orkumikill, alltaf á
fleygiferð, síkátur og allra manna
vinur, hrifinn burt frá fjölskyldu
sinni og vinum, án nokkurrar sýni-
legrar ástæðu. Hann var bara á
röngum stað á röngum tíma.
Feður okkar Ragga eru bræður,
og í æsku okkar var mikill samgang-
ur milli fjölskyldnanna tveggja. Þeir
bræður, feður okkar, höfðu gaman af
því að hittast með fjölskyldur sínar
heima hjá hvor öðrum og var þá oft
mikið stuð á okkur krökkunum, enda
myndarlegur hópur. Raggi og hans
fjögur systkini, og ég og systur mín-
ar tvær.
Stundum var farið út úr bænum,
tekið með kaffi, kakó og brauð. Já,
fyrir okkur krökkunum var lífið bara
leikur og fjör.
Það gerist í flestum fjölskyldum
þegar börnin eldast, að það minnkar
oft sambandið, og stundum týna
frændsystkini hvert öðru að ein-
hverju leyti, og þykir þetta bara vera
eðlilegt. Fólk hittist síðan í afmælum
og öðrum samkomum innan fjöl-
skyldunnar.
Hann Raggi passaði sko uppá að
týna ekki sínu fólki. Hann var alla tíð
duglegur að rækta sambandið við
bæði foreldra mína og okkur systk-
inin. Þegar Raggi kom í heimsókn,
breyttist venjulegur dagur í hátíðis-
dag. Það gustaði af honum hvar sem
hann fór, og í stórum hópi var hann
alltaf hrókur alls fagnaðar.
Ég hef ekki kynnst neinum manni
um dagana sem átti jafn marga vini
og Raggi. Hann einhvern veginn átti
svo auðvelt með að kynnast fólki,
bara gaf sig á tal við það, og allir sem
kynntust Ragga líkaði við hann strax
frá byrjun. Hann hafði bara þennan
ómótstæðilega sjarma sem enginn
stenst.
Ég man hve ánægður ég var með
það þegar Raggi dreif sig inn í hesta-
mennskuna. „Þetta á eftir að eiga vel
við hann frænda minn“ sagði ég. Það
kom líka á daginn. Raggi varð hesta-
sjúkur, og það varð að sjálfsögðu all-
ur pakkinn. Útreiðar, ferðalög og
hrossarækt.
Ég held reyndar að hinn gífurlegi
áhugi Jóhanns Óskars, yngsta sonar
Ragga, hafi verið aðalhvatinn að
hestaáhuganum. Þeir feðgar voru
hreinlega alltaf saman. Jóhann Ósk-
ar var bara eins og skugginn hans
Ragga, alltaf með pabba í útreiðum
og öllu amstrinu sem fylgir miklu
hestahaldi. Fyrir þremur árum báðu
þau Raggi og Ásta okkur um að taka
hann Jóhann Óskar í sveit í nokkra
daga. Það var að sjálfsögðu auðsótt,
og var það okkur til mikillar ánægju
að hafa hann hér. Við fundum strax
hvað drengurinn var vel uppalinn
kurteis og prúður. Reyndar eru allir
synir þeirra Ragga og Ástu mynd-
arlegir og efnilegir ungir menn, sem
bera foreldrum sínum góðan vitnis-
burð.
Kæri frændi. Mér er eiginlega
orðavant er ég nú kveð þig í síðasta
sinn. Ótímabær brottför þín úr þess-
um heimi er einfaldlega ekki réttlát.
Þú varst í blóma lífsins, búinn að
koma yndislegum sonum á legg, og
áttir eftir að gera svo margt
skemmtilegt með henni Ástu, en það
deilir enginn við dómarann. Þín
hljóta að bíða einhver áríðandi verk-
RAGNAR
BJÖRNSSON