Morgunblaðið - 13.01.2005, Blaðsíða 24

24 FIMMTUDAGUR 13. JANÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
Drengjakórar eru að margra mati eittfegursta hljóðfæri sem til er. Svo sann-arlega er það engu öðru líkt, því af ein-
hverjum ástæðum hljóma drengjaraddir nokk-
uð ólíkt stúlknaröddum, og hljómurinn sem frá
þeim berst í raun ólíkur hljómi hefðbundinna
blandaðra barnakóra. Einn slíkur er elstur og
þekkastur íslenskra drengjakóra, Drengjakór
Reykjavíkur eins og hann heitir nú. Í upphafi
bar kórinn nafnið Drengjakór Laugarnes-
kirkju, allt þar til fyrir þremur árum að kórinn
flutti starfsemi sína yfir í Neskirkju og tók þá
upp nafnið Drengjakór Neskirkju. Í fyrra tók
kórinn upp hið nýja nafn og flutti sig um leið
yfir í tónlistarkirkjuna Hallgrímskirkju, þar
sem hann starfar nú. Þrátt fyrir flutningana og
nafngiftirnar koma kórdrengirnir víða að, úr
hinum ýmsu hverfum og nágrannabæjum
Reykjavíkurborgar.
Í kórnum eru um þessar mundir 22 drengir á
aldrinum 8–13 ára, auk tíu eldri félaga sem
hafa aftur gengið til liðs við kórinn, nú syngj-
andi bassa og tenór í stað sóprans og alts. Þá
starfar undirbúningsdeild við kórinn fyrir
drengi á aldrinum 6–8 ára. Kórstjóri er Friðrik
S. Kristinsson og hefur gegnt því starfi frá
árinu 1994.
Að sögn Friðriks taka drengirnir yfirleitt
þátt í kórstarfinu um nokkurra ára skeið. „En
það er auðvitað misjafnt. Þeir sem koma inn
átta ára þyrftu helst að vera til fjórtán eða
fimmtán ára aldurs, þegar röddin byrjar að
breytast. Persónulega finnst mér röddin falleg-
ust rétt áður en strákarnir fara í mútur, þá er
eins og blómið springi út og röddin er langflott-
ust. Síðan er núna möguleiki fyrir strákana að
koma aftur í kórinn eftir að röddin hefur dýpk-
að.“
Ensk hefð
Raddskipan kórsins er SATB, sópran-alt-
tenór-bassi, þegar eldri drengirnir eru með, en
án þeirra er kórinn þríraddaður, SSA eða sópr-
an-sópran-alt. „Það gefur okkur auðvitað allt
aðra möguleika til að gera góða efnisskrá að
hafa dýpri raddirnar með, því það er miklu
meira skrifað af kórtónlist fyrir þá radd-
skipan,“ segir Friðrik.
SATB-raddskipanin fylgir enskri drengja-
kórahefð, sem á sér afar langa sögu. Hins veg-
ar er einn þekktasti drengjakór heims, Vín-
ardrengjakórinn, einungis skipaður
barnaröddum. „Við
höfum sjálf enga
hefð hér á landi,
fyrir utan þessa
fimmtán ára sögu
kórsins sem er eini
starfandi drengja-
kór landsins við
kirkju. En hefðin
er mjög sterk víða í
Evrópu, til dæmis í
Englandi, þar sem
karlaraddir eru
með.“
Að sögn Friðriks
tekst drengjakór-
inn á við allskonar
tónverk, bæði sem
skrifuð eru fyrir blandaða kóra og fyrir barna-
kóra. „Við einbeitum okkur að kirkjulegum
verkum, en þó eru ýmis veraldleg verk á efnis-
skrá okkar líka. Við reynum að blanda þessu
saman, sérstaklega fyrir tónleika. En eins og
gefur að skilja beinast verkefni okkar fremur
að kirkjulegri tónlist, þar sem við störfum í
kirkju,“ segir Friðrik, en meðal verkefna kórs-
ins er messusöngur einu sinni í mánuði – í Hall-
grímskirkju síðan hann flutti aðsetur sitt þang-
að – þar sem slík verk eru sungin af kórnum.
Öflugt foreldrafélag
Foreldrafélag Drengjakórs Reykjavíkur er
mjög öflugt og stýrir starfsemi kórsins auk
þess að reka hann. Drengirnir borga gjald fyrir
þátttöku í kórnum, svipað og gerist í öðrum
barnakórum. Fyrir jólin selja kórdrengirnir
einnig kerti til að fjármagna starfsemi sína og
árleg ferðalög.
„Annað hvert ár förum við til útlanda, hitt
árið förum við í ferðalag innanlands,“ útskýrir
Friðrik. „Foreldrarnir taka mjög virkan þátt í
þeim ferðalögum, eins og annarri starfsemi.
Þau koma með, elda ofan í strákana, þvo og
skipuleggja skemmtanir. Það er mjög glatt á
hjalla í þessum ferðum.“
Tónlistarkunnátta ekki skilyrði
Meðal þeirra landa sem kórinn hefur heimsótt
eru Tékkland í fyrra, Austurríki, öll Norð-
urlöndin, England, og Bandaríkin, þar sem
kórinn hefur komið í tvígang.
Það er innanlandsferðalag sem stendur fyrir
dyrum í vor, en kórinn hefur þegar heimsótt
Austfirði, Norðurlandið allt, Vestmannaeyjar,
Snæfellsnes og svo mætti lengi telja.
Margir drengjanna í kórnum eru einnig í
öðru tónlistarnámi, þó að það sé ekki inntöku-
skilyrði í kórinn að kunna undirstöðuatriði í
tónlist, eins og nótnalestur. „Margir eru mjög
færir á sín hljóðfæri og síðan hafa auðvitað
sprottið upp söngstjörnur í kórnum, sem hafa
verið fengnar til að syngja með öðrum kórum,
svo dæmi séu tekin,“ segir Friðrik og bætir við
að nokkrir fyrrum drengjanna séu núna orðnir
karlar, það er að segja komnir í Karlakór
Reykjavíkur sem hann stjórnar einnig.
Stjórnandinn segir mikinn aga ríkja í kórn-
um, og hefur hann sér einkunnarorðin: Syngja
eins og englar, hegða sér eins og herrar, leika
sér eins og strákar. „Ég held að þetta sé gott
uppeldi fyrir strákana, í að koma fram, sýna
kurteisi og vera vinir. Þetta snýst ekki bara um
að syngja, þó vissulega læri þeir það líka og
fjöldann allan af textum og lögum. Þetta er
heilmikið uppeldisstarf,“ segir hann. „Ég held
að þetta væri ekki hægt án agans, og strák-
arnir vilja líka gjarnan finna hann. Þeir vilja að
það sé hægt að ganga að því vísu að enginn fari
yfir strikið.“
Friðrik segist telja að aginn skili sér einnig í
öðrum verkefnum sem drengirnir taka sér fyr-
ir hendur utan kórstarfsins sjálfs; skóla, íþrótt-
um og ýmsum störfum. „Ég hef tekið eftir því
að drengirnir eru mjög vel hugsandi, og því
lengur sem þeir eru í kórnum því betur gengur
þeim annars staðar. Það er staðreynd að þeim
sem eru í tónlistarnámi gengur oft betur í skóla
en öðrum, þó ég kunni enga skýringu á henni,“
segir hann.
Leitað að nýjum félögum
Um þessar mundir er kórinn að leita sér að
nýjum félögum sem mega, þrátt fyrir nafngift-
ina, vera hvaðan af landinu sem er. „Öllum vel-
komið að koma og prófa,“ segir Friðrik. „Þeir
strákar sem eru orðnir átta ára mega koma
beint inn í kórinn, þurfa með öðrum orðum
ekki að fara í undirbúningsdeildina fyrst, ef
þeir hafa getu til.“
Aðsókn í kórinn hefur verið jöfn og góð, að
mati Friðriks, og að jafnaði eru þar um 30 fé-
lagar. „En nú þyrfti ég að fá fleiri uppá jafn-
vægið, sérstaklega vegna eldri félaganna sem
nú eru komnir í kórinn og eru mjög öflugir.“
En hvað er það að mati Friðriks sem gerir
drengjakóra svo sérstaka sem raun ber vitni?
„Það sem mér finnst sjálfum er þessi sérstæði
hljómur í drengjaröddum,“ svarar hann.
„Raddirnar eru tærar og dálítið beittar, allt
öðruvísi en hjá stúlkum. Síðan er auðvitað æð-
islega gaman að vinna með þessum strákum,
því þeir geta verið svo skemmtilegir.“
Tónlist | Drengjakór Reykjavíkur fagnar fimmtán ára afmæli sínu á árinu
Hinn tæri hljómur
drengjaraddarinnar
Drengjakór Reykjavíkur hefur einkunnarorðin: Syngja eins og englar, hegða sér eins og herr-
ar, leika sér eins og strákar. „Ég held að þetta sé gott uppeldi fyrir strákana, í að koma fram,
sýna kurteisi og vera vinir. Þetta snýst ekki bara um að syngja, þó vissulega læri þeir það líka
og fjöldann allan af textum og lögum. Þetta er heilmikið uppeldisstarf,“ segir Friðrik.
Friðrik S. Kristinsson
ingamaria@mbl.is
Gras umlykur salinn í mitt-ishæð í myndlistargall-eríinu i8 við Klapparstíg.
Hægra megin er grasið ekki byrj-
að að spretta, vinstra megin er
það dautt. Þar á milli má sjá vöxt
þess, og síðan dauða, sem mynd-
listarmaðurinn Finnur Arnar hef-
ur kallað fram með nákvæmri yf-
irlegu, að sá, vökva og hætta að
vökva. Sýning hans verður opnuð
þar í dag.
  
Þrír kindahausar í formalíni eruuppi á vegg, og horfast í augu
við skáldið Bjarna Bernharð sem
birtist í þríriti á myndbandi, og er
við það að fara að flytja ljóð. Áður
en að sköpuninni sjálfri kemur,
ljóðlestrinum, er þó klippt og byrj-
að upp á nýtt.
Utan um
súluna sem
stendur í sýn-
ingarsalnum
miðjum er að finna borð í mitt-
ishæð, þar sem ferlið við að smíða
helgrímu (til að slátra kindum
með) er tekið fyrir. Tilbúin hel-
gríma liggur á hægri enda borðs-
ins. „Það er ákveðin tímapæling í
þessu hérna líka, eins og grasinu,
nema að hérna er einhver útkoma.
En hún endar samt sem áður með
dauða, líkt og annað hér,“ segir
Finnur Arnar þegar við skoðum
sýninguna. Hann lyftir upp hel-
grímunni sem er sakleysisleg og
óhugnanleg í senn.
En endar ekki allt í dauða, alveg
eins og grasið og kindurnar? „Jú, í
raun, og þar á meðal við. Það er
einmitt svolítið fyndið með þetta
gras, að þegar það er að drepast,
þá drepast ekki öll stráin í einu.
Þannig að sum lifa lengur en önn-
ur – sem er dálítið „human“. Sum
stráin gefast líka mjög fljótlega
upp, þó að þau fái allt sem þau
þurfa til að vaxa og gróa,“ svarar
Finnur Arnar.
Hann leggur þó á það áherslu
að með sýningunni sé hann ekki
að lýsa yfir neinni vanþóknun á
lambakjötsáti eða slátrun dýra yf-
irleitt. „Mér finnst þetta vera
meira eins og ljóð, um lífið,“ segir
hann. „Þetta er tilvistarpæling,
tengd náttúrunni, tímanum og
ljósinu.“
  
En hvernig kemur skáldiðBjarni Bernharður inn í
þessa lífshringrás sem dregin er
upp á sýningunni? „Ég las bók eft-
ir hann, Í sveigðu rými, sem er
eins konar ævisaga í prósaformi
og hafði mjög sterk áhrif á mig. Í
framhaldi af því talaði ég við hann
og bað hann að sitja fyrir á mynd-
bandi hjá mér og fara með þrjú
ljóð. Hérna á sýningunni er hann í
hlutverki manneskjunnar sem
skapar, og það sem hann skapar
lifir. Það er prentað í bók, sem
kannski verður til að eilífu. Og
þarf ekki að vökva til að lifa,“ seg-
ir Finnur Arnar. Ertu þá að gefa
eitthvað í skyn varðandi list-
sköpun með þessu? „Jájá, alveg
eins. En svo má auðvitað flækja
það líka – auðvitað þarf að vökva
skáldið. Það lifir ekki alveg á loft-
inu.“
En af hverju þetta gras, og allt
sem leggja má út af því? „Mér
þykir bara vænt um landið. Fyrir
mér er gras svo mikill hluti af sál-
inni, það þýðir sumar og vor. Það
er líka þjóðlegt að vera með gras,
þess vegna vildi ég ekki vera með
aðrar jurtir heldur heiðarlegt, ís-
lenskt gras. Sem við eigum auðvit-
að svo margt að þakka.“
  
Litla rýmið undir stiganum hef-ur Finnur Arnar einnig söls-
að undir sig, en þar er engin nátt-
úra á ferðinni þó að þjóðlegheitin
vanti ekki: Þar eru allir íslensku
peningarnir sem nú eru í notkun,
frá krónu upp í fimmþúsundkall.
Þeir snúast ofurhægt á sjónvarps-
skjá. „Þetta á að vera svolítið ró-
andi,“ segir Finnur Arnar, en er
fljótur að bæta við að hann geri
sér grein fyrir að peningar séu
yfirleitt ekki hlutur sem fólki þyk-
ir róandi. „Allavega í mínu lífi eru
þeir ekki róandi element, frekar
stressandi. En eins og grasið eru
þeir þjóðlegir, og mér þykir vænt
um þessa íslensku peninga. Þeir
eru hversdagslegir, en um leið
hluti af okkur og okkar kúltúr.
Vonandi getur fólk farið þarna inn
og róað sig niður.“
  
Fyrir fólk eins og mig, sem skil-ur ekki alltaf hvað er í gangi
þegar samtímamyndlist á í hlut,
mæli ég hiklaust með sýningu
Finns Arnars í i8. Þó að verkin
virðist kannski torræð af lýsingum
að dæma eða jafnvel við fyrstu sýn
líður ekki á löngu þangað til mað-
ur sér ýmislegt í þeim. Það ætti að
vera aðgengilegt fyrir hvern sem
er, sama hvaðan hann kemur, að
lesa í þessa sýningu og skynja eitt-
hvað nýtt. Allir með áhuga á
myndlist í i8 frá og með deginum
á morgun!
Skapað og eytt
’Fyrir fólk eins og mig,sem skilur ekki alltaf
hvað er í gangi þegar
samtímamyndlist á í
hlut, mæli ég hiklaust
með sýningu Finns
Arnars í i8.‘
AF LISTUM
Inga María Leifsdóttir
ingamaria@mbl.is
Morgunblaðið/Árni Torfason
Gras og kindahausar í formalíni koma við sögu á sýningu Finns Arnars.