Morgunblaðið - 20.02.2005, Blaðsíða 6

Morgunblaðið/Steinunn
Fyrirhugað er að stækka virkjunina við Lagarfljót.
FORMLEGT virkjunarleyfi fyrir
stækkun Lagarfossvirkjunar um
20 MW liggur fyrir af hendi iðn-
aðarráðuneytis, en sveitarfélagið
Fljótsdalshérað hefur ekki enn
veitt RARIK framkvæmdaleyfi.
Fyrirtækið á í deilum við eigendur
lands á áhrifasvæði Lagarfoss-
virkjunar og verður framkvæmda-
leyfi ekki veitt fyrr en úr þeim
deilum hefur verið skorið.
Deilurnar snúast um átján ára
gamlan gerðardóm þar sem land-
eigendum voru dæmdar bætur frá
RARIK vegna landeyðingar sem
vatnsborðsbreytingar hafa valdið.
Hefur lögmaður landeigenda nú
kallað eftir því að gerðardómurinn
verði tekinn upp að nýju og tillit
m.a. tekið til frekari landrýrnunar
sem hafi verið ófyrirsjáanleg fyrir
átján árum. Uns úr ágreiningi hef-
ur verið skorið fær RARIK því
ekki leyfi til að hefja framkvæmdir
við stækkunina.
Lagarfossvirkjun hefur nú 7,5
MW afl. Áætlaður kostnaður við
stækkunina er um 2.800 milljónir
króna. Miðað er við að stækkuð
virkjunin komist í gagnið árið
2007.
Orkuvinnsla eykst
um 130GWh
Keflavíkur verktakar og Hér-
aðsverk áttu lægsta tilboð í jarð-
vinnu vegna stækkunarinnar, en
tilboð voru opnuð í liðinni viku.
Boðið nam tæpum 598 milljónum
króna, en kostnaðaráætlun fyrir
verkið hljóðaði upp á 1.112,7 millj-
ónir. Bjóðendur í verkið voru einn-
ig Arnarfell, Ístak og ÍAV. RA-
RIK reiknar með að semja við
verktaka í mars nk. og hefja fram-
kvæmdir snemma í vor.
Nýlega gerði RARIK einnig
samning við slóvenska fyrirtækið
Litostroj og króatíska fyrirtækið
Koncar um véla- og rafbúnað
vegna stækkunarinnar. Kostnaður
er 862 milljónir króna. Lagarfoss-
virkjun er stærsta virkjun RA-
RIK. Með tilkomu Kárahnjúka-
virkjunar mun rennsli aukast um
Lagarfljót og er talið að orku-
vinnsla muni aukast um 130 GWh
á ári.
Stækkun strand-
ar á deilum við
landeigendur
Fljótsdalshéraði. Morgunblaðið.
UM tíu til tólf grænlenskir sjúkling-
ar nýta sér íslensku heilbrigðisþjón-
ustuna á ári hverju, segir Asii
Chemnitz Narup, heilbrigð-
isráðherra Grænlands. Nýta þeir sér
aðallega íslensku heilbrigðisþjón-
ustuna þegar um bráðatilfelli er að
ræða.
Ráðherrann hefur verið á Íslandi
undanfarna daga, ásamt Sören Ren-
dal ráðuneytisstjóra, til að kynna sér
íslenska heilbrigðiskerfið. Hittu þau
m.a. Jón Kristjánsson heilbrigð-
isráðherra þar sem rædd var sam-
vinna landanna á sviði heilbrigð-
ismála.
Íslendingar og Grænlendingar
undirrituðu samning um samvinnu í
heilbrigðismálum í lok tíunda ára-
tugarins, og segir Narup að verið sé
að skoða hvort hægt sé að útvíkka
það samstarf enn frekar. Rendal
segir, í þessu sambandi, að á Græn-
landi séu langir biðlistar eftir margs
konar aðgerðum í heilbrigðiskerfinu.
Grænlendingar vilji því ræða
hvort íslenska heilbrigðiskerfið geti
tekið á móti sjúklingum á slíkum
biðlistum. Hagstæðara geti verið að
senda sjúklingana til Íslands, frem-
ur en til Danmerkur, Rússlands eða
Bandaríkjanna, vegna nálægðar Ís-
lands við Grænland.
Eftirspurn eftir starfsfólki
Þegar Narup er spurð út í græn-
lenska heilbrigðiskerfið segir hún
m.a. að skortur sé á fagfólki, s.s.
læknum og hjúkrunarfæðingum.
Grænlendingar þurfi því að sækja
heilbrigðisstarfsfólk út fyrir Græn-
land. Það sé erfitt því víða annars
staðar sé mikil eftirspurn eftir heil-
brigðisstarfsfólki. Þá segir hún
ákveðna áskorun felast í því, eins og
hún orðar það, hve íbúar Grænlands
búi víða um landið.
„Við erum aðeins um 57 þúsund
og búum á yfir sextíu stöðum á land-
inu,“ útskýrir hún.
Narup og Rendal heimsóttu m.a.
Heilsugæsluna í Efstaleiti í gær, og
sögðust mjög hrifin af starfsemi
Heilsugæslunnar. Þau vilja kanna
hvort hægt sé að taka upp sams kon-
ar stöð á Grænlandi.
Síðdegis hittu þau forystumenn
tannlæknastéttarinnar. Þau höfðu
ekki rætt við forystumenn tann-
lækna, þegar Morgunblaðið ræddi
við þau í gær, en þau segjast hafa
mikinn áhuga á samstarfi við ís-
lenska tannlækna, enda sé mikill
skortur á tannlæknum á Grænlandi,
eins og öðru heilbrigðisstarfsfólki.
Kynna sér
íslensku
heilbrigðis-
þjónustuna
Morgunblaðið/Þorkell
Ráðherrann heimsótti meðal annars Heilsugæslustöðina í Efstaleiti.
6 SUNNUDAGUR 20. FEBRÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
VERNDARSJÓÐUR villtra laxa-
stofna tekur þátt í því með áreig-
endum í kringum Þrándheimsfjörð í
Noregi að kaupa upp kvóta þeirra
sem hafa veitt lax í net í innfjörðum,
og náðist sá áfangi fyrir skömmu að
80% kvótans voru komin í eigu fé-
lags sem stofnað var með fulltingi
sjóðsins. Um er að ræða tilrauna-
verkefni sem reikna má með að verði
svo yfirfært á aðra norska firði.
Orri Vigfússon, formaður Vernd-
arsjóðs villtra laxastofna (NASF),
segir að um 200 milljónir króna
muni fara í verkefnið á næstu 5 ár-
um, eða um 40 milljónir króna á ári.
Hann segir að fyrstu tvö árin megi
reikna með að sjóðurinn taki á sig
um helming þeirrar upphæðar, en
þegar fram líða stundir muni áreig-
endur og stangveiðimenn á svæðinu
taka meiri og meiri hluta kostnaðar-
ins á sig, þar til þetta verði eðlilegur
hluti af rekstrinum hjá þessum að-
ilum.
„Sjóðurinn hjálpar til við að koma
svona verkefnum af stað, og svo taka
áreigendur og stangveiðimenn á við-
komandi svæði verkefnið yfir. Við
komum verkefnunum í gang, skipu-
leggjum hvernig kaupin eiga að ger-
ast o.s.frv,“ segir Orri. Netveiði-
menn í Þrándheimsfirði veiða um 53
tonn af laxi á ári, og greiddar eru
70.000 norskar krónur fyrir tonnið,
eða um 680.000 ís-
lenskar krónur.
Með þessu er
vonast til þess að
fiskigengd í
norskar laxveiði-
ár aukist. „Þetta
er tilraunaverk-
efni fyrir Noreg
sem við ætlum
svo að yfirfæra í
alla firði í Noregi. Norðmenn hættu
að veiða lax í reknet árið 1989 en
héldu öðrum netaveiðum áfram í
innfjörðum, en í þau hafa 2⁄3 hlutar
alls lax sem veiðist í Noregi verið
teknir. Við hugsum okkur að reyna
að kaupa þau upp,“ segir Orri.
Fé skilar sér í seldum leyfum
Það fé sem lagt er í að kaupa upp
leyfi til netaveiða skila sér til baka í
fleiri seldum veiðileyfum og hærra
verði sem hægt er að fá fyrir veiði-
leyfi, þar sem mun meiri líkur eru á
því að fá lax séu ekki netaveiðar í ós-
unum, segir Orri.
Hann segir að baráttan við net-
veiðimenn endi ekki með þessu
verkefni í Noregi. Þá taki væntan-
lega við barátta gegn reknetaveiðum
Íra. Það er verkefni sem Orri reikn-
ar með að verði afar kostnaðarsamt,
kosti að líkindum um 50 milljónir
dollara, eða 3,1 milljarð króna
Keyptu 80% netakvóta á laxi í norskum firði
Kostar um 40 millj-
ónir króna á ári
Orri Vigfússon
UM 170 þúsund hita- og rafmagns-
mælar eru hjá orkunotendum á höf-
uðborgarsvæðinu og með ljósleið-
arakerfinu opnast sá möguleiki að
lesa rafrænt af mælunum. Í dag eru
þessir mælar ekki útbúnir til aflestr-
ar gegnum ljósleiðaratengingar að
sögn Guðmundar Þóroddssonar, for-
stjóra Orkuveitu Reykjavíkur. Hann
segir tæknina vera fyrir hendi og
henni verði komið upp en ljóst sé að
um langtímaverkefni sé að ræða.
Fyrst verði mælum komið upp í fyr-
irtækjum og stofnunum og svo á
heimilum.
Nú starfa um 16 manns við það að
athuga mælana árlega og er lesið af
hjá almennum notendum tvisvar á
ári. Guðmundur sér fram á að þau
störf komi til með að leggjast af í
framtíðinni en töluverður tími eigi
eftir að líða þar til það verður að
veruleika, eða um 20–30 ár.
Guðmundur segir að hægt sé að
sjá orkustöðuna í kerfi OR með fjar-
lestrarmælum. „Í dag erum við með
nokkra viðskiptavini sem eru sí-
mældir. Þeir geta farið á Netið og
lesið þar um notkunina. Það eru að-
ilar sem eru það stórir og réttlæta
fjárfestingu í svona lagað,“ segir
Guðmundur en bætir því við að ekki
líði á löngu þar til ódýrari tegundir
af mælum sem eru svipaðir venju-
legum heimilismælum í kostnaði
komi á markað.
Guðmundur segir tæknina bjóða
upp á ýmsa möguleika s.s. sérstakan
næturtaxta þannig að ódýrara verði
að nýta rafmagnstækin á kvöldin en
á daginn, ekki ósvipað því sem var
áður með símann. Hann segir einnig
að boðið verði upp á svokallað
augnabliksgjald þegar um umfram-
magn af orku sé að ræða. Þá skynji
heimilistækin, t.d. þvottavélar, að á
þessum tíma yrði hagkvæmt að fara
í gang. Aðspurður segir Guðmundur
slíkt einna helst koma fyrirtækjum
og stórnotendum til góðs, þ.e. sem
sparnaður fyrir orkufrek tæki.
Skipta þarf um 170 þúsund
mæla á næstu 20–30 árum