Morgunblaðið - 06.04.2005, Blaðsíða 10

SIV Friðleifsdóttir, þingmaður
Framsóknarflokks, mælti fyrir
frumvarpi þess efnis á Alþingi í síð-
ustu viku, að ráðherra víki úr þing-
sæti meðan hann gegnir ráðherra-
dómi og að varamaður taki sæti hans
á meðan.
Siv sagði m.a. í framsöguræðu
sinni að við byggjum við mikið ráð-
herraræði; ráðherrarnir hefðu meiri
völd en eðlilegt gæti talist, sérstak-
lega á löggjafarsamkomunni. Ís-
lenskt réttarríki byggðist hins vegar
á hugmyndinni um greiningu ríkis-
valdsins í þrjá þætti, löggjafarvald,
framkvæmdarvald og dómsvald.
„Þó að stjórnarskrá okkar byggist
á þessum hugmyndum gerir hún
samt ráð fyrir að ráðherrar geti jafn-
framt verið alþingismenn, þ.e. að
þeir sem eru í framkvæmdarvaldinu
séu líka í löggjafarvaldinu. Þeir sitja
því báðum megin borðsins.“
Jóhanna Sigurðardóttir, þingmað-
ur Samfylkingarinnar, sagðist hafa
miklar efasemdir um frumvarpið,
þrátt fyrir að Samfylkingin hefði
ályktað í þá veru. „Ef markmiðið er
að skerpa þrískiptingu ríkisvaldsins
sem ég er mikill talsmaður fyrir og
hef talað fyrir gegnum árin þá eru
aðrar leiðir miklu heppilegri til þess.
Ég nefni t.d. að skerpa lög um ráð-
herraábyrgð sem eru afar veik.“
Jóhanna sagði einnig að ef frum-
varp Sivjar yrði að lögum myndi
fjölga um tólf manns á Alþingi. „Ef
þetta frumvarp yrði að lögum í dag
þá ættu sæti hér núna 75 manns,“
sagði hún. „Þeir kæmust nú varla
fyrir í þessum þingsal. Þetta mundi
styrkja stjórnarliðið fyrst og fremst
en ekki stjórnarandstöðuna.“
Hemill á ríkisútgjöld
Ögmundur Jónasson, þingmaður
Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs, sagðist telja að allgóð
þverpólitísk samstaða væri um meg-
inmarkmið frumvarpsins, þ.e. að efla
þingið gagnvart framkvæmdarvald-
inu. Spurningin snerist hins vegar
um leiðirnar til að ná því markmiði.
Umrætt frumvarp væri ekki skyn-
samleg leið. Yrði það að lögum
myndi það draga úr vægi stjórnar-
andstöðunnar.
Meðflutningsmenn Sivjar að
frumvarpinu eru Kristinn H. Gunn-
arsson, Framsóknarflokki, Margrét
Frímannsdóttir, Samfylkingu,
Gunnar Örlygsson, Frjálslynda
flokknum, og Pétur H. Blöndal,
Sjálfstæðisflokki.
Sá síðastnefndi sagði í umræðun-
um um þetta mál að samhliða sam-
þykkt frumvarpsins bæri að fækka
þingmönnunum um tólf, þ.e. úr 63 í
51. „Það skemmtilega er að þessi sal-
ur hérna, sem ég er mjög hrifinn af
og hef bundið miklu ástfóstri við,
[…] takmarkar fjölgun þingmanna.
Af því að ég er nú alltaf að gæta
hagsmuna ríkiskassans sé ég þennan
sal sem hemil á útgjöldum ríkisins til
fjölgunar þingmanna. Það er ekki
hægt að bæta við fleiri þingmönnum.
Það yrði því ekki hægt að bæta við
tólf, ég sé ekki hvar ætti að koma
þeim fyrir, nema þá að stækka salinn
og það kostar þá enn þá meira,“
sagði Pétur H. Blöndal.
Siv Friðleifsdóttir vill að ráðherrar séu ekki jafnframt þingmenn
Sitji ekki beggja vegna borðsins
Þingsalurinn hemill á ríkisútgjöld?
10 MIÐVIKUDAGUR 6. APRÍL 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
GUÐNI Ágústsson landbúnaðarráðherra sagði á
Alþingi í gær að konur væru máttarstólpar í ís-
lenskum landbúnaði og í félagsstarfi sveitanna.
Störf þeirra yrðu seint ofmetin. „Hins vegar end-
urspeglast mikilvægi kvenna fyrir atvinnugreinina
ekki í stöðu þeirra í félagsstarfi landbúnaðarins.“
Kom þetta fram í máli ráðherra í umræðu utan
dagskrár um jafnréttismál í landbúnaði. Hann
neitaði því þó að ófremdarástand ríkti í jafnréttis-
málum innan landbúnaðarráðuneytisins sjálfs.
Anna Kristín Gunnarsdóttir, þingmaður Sam-
fylkingarinnar, var málshefjandi umræðunnar.
Hún sagði m.a. að í 56 nefndum, ráðum og stjórn-
um á vegum landbúnaðarráðuneytisins væru 217
karlar á móti 40 konum. Spurði hún ráðherra m.a.
að því hvernig hann hygðist „bæta úr því ófremd-
arástandi sem ríkti í þessum málum innan ráðu-
neytisins.“
Andleg samkynhneigð
Landbúnaðarráðherra vísaði því á bug, eins og
áður sagði, að ófremdarástand ríkti í jafnréttis-
málum ráðuneytisins. „Samsetning nefnda, ráða
og stjórna ræðst ekki af afstöðu minni eingöngu,
heldur einnig vali þeirra aðila sem tilnefna ein-
staklinga til þeirra trúnaðarstarfa sem um er að
ræða hverju sinni,“ sagði hann og bætti við: „Til-
nefningar í nefndir, ráð og stjórnir bera þess
vissulega merki að félagsleg staða kvenna innan
landbúnaðarins er ekki sú sem hún ætti að vera í
dag. Þar þarf að bæta úr.“
Ráðherra sagði að jafnréttisfulltrúi starfaði inn-
an ráðuneytisins en tók þó fram að ráðuneytið
hefði ekki unnið eigin jafnréttisáætlun. Hann
sagði ennfremur að sérstaklega hefði verið leitast
við að gæta jafnréttissjónarmiða við ákvörðun
launa hjá starfsmönnum ráðuneytisins og að af 22
starfsmönnum ráðuneytisins væru 14 konur.
Þuríður Backman, þingmaður Vinstrihreyfing-
arinnar – græns framboðs, sagði ljóst að mikill
kynjahalli væri við skipan í nefndir og ráð á vegum
landbúnaðarráðuneytisins. Bændasamtök Íslands
og búnaðarsamböndin ættu þar hlut að máli. Hún
sagði að konur í sveitum landsins hefðu frá aldaöðli
staðið jafnt að verkum og karlar þótt verkaskipt-
ingin hefði lengst af verið hefðbundin eftir kynj-
um. Störf kvenna í landbúnaði og þekking væri
ekki metin að verðleikum.
Síðan sagði Þuríður: „Það er mikilvægt að
kanna hvort starfshættir opinberra stofnana sem
ætlað er að styðja við atvinnulífið vinni á einhvern
hátt gegn konum eða stuðli að ójöfnuði gegn þeim.
Bent hefur verið á eðlislægt vandamál innan
stjórnkerfisins, þ.e. að karlar tilnefni karla, og hef-
ur þessu vandamálið verið líkt við andlega sam-
kynhneigð.“
Sömu nöfnin aftur og aftur
Drífa Hjartardóttir, þingmaður Sjálfstæðis-
flokks og formaður landbúnaðarnefndar þingsins,
sagði að fjöldi skráðra bænda hefði verið 4.152 árið
2003. Þar af hefðu karlar verið 2.714 og konur
1.438. Karlar voru þar með 65% bænda og konur
35%. Hún sagði að samkvæmt þessum tölum ætti
hlutur kvenna í nefndum landbúnaðarins að vera
stærri, en raun bæri vitni.
„Ef við lítum yfir nöfn þeirra karla sem eru í
nefndum á vegum landbúnaðarins, koma sömu
nöfnin upp aftur og aftur. Þar er ekki breiddin.“ Þá
sagði hún að aðeins ein kona væri í stjórn Bænda-
samtaka Íslands. Þær ættu hins vegar að vera að
minnsta kosti þrjár ef ekki fjórar væri miðað við
hlutfall þeirra í bændastétt.
Magnús Þór Hafsteinsson, þingmaður Frjáls-
lynda flokksins, tók undir þessa gagnrýni þing-
kvennanna og sagði jafnframt að landbúnaðar-
ráðuneytið væri svartur sauður í jafnréttismálum.
Ríkir ófremdarástand í jafn-
réttismálum landbúnaðarins?
Morgunblaðið/Jim Smart
Drífa Hjartardóttir, formaður landbúnaðarnefndar þingsins, ræðir hér við Jón Gunnarsson, þing-
mann Samfylkingarinnar. Fremst situr Björgvin G. Sigurðsson, þingmaður Samfylkingarinnar.
Eftir Örnu Schram
arna@mbl.is
Landbún-
aðarstofnun
komið á fót
LANDBÚNAÐARRÁÐHERRA,
Guðni Ágústsson, hefur lagt fram á
Alþingi frumvarp um að stofnuð verði
ný ríkisstofnun, svokölluð Landbún-
aðarstofnun, sem taki við verkefnum
Aðfangaeftirlits, yfirdýralæknis,
veiðimálastjóra, kjötmatsformanns,
plöntueftirlits Landbúnaðarháskóla
Íslands og ýmsum eftirlits- og stjórn-
sýsluverkefnum hjá aðalskrifstofu
landbúnaðarráðuneytisins og Bænda-
samtökum Íslands. Jafnframt er lagt
til að Aðfangeftirlit, embætti yfir-
dýralæknis, veiðimálastjóri og staða
kjötmatsformanns verði lögð niður.
Í fylgiskjali með frumvarpinu segir
að um 50 manns séu í fullu starfi hjá
þeim stofnunum og embættum sem
lögð verða niður. Reiknað er með að
flestir þeirra þiggi boð um störf hjá
hinni nýju stofnun. Þó er gert ráð fyr-
ir að biðlaunakostnaður, sem af
breytingunum hljótist, geti numið um
tíu til fimmtán milljónum.
„Það er mat landbúnaðarráðuneyt-
isins að tilkoma Landbúnaðarstofn-
unar skapi grundvöll fyrir markvissri
stjórnsýslu í einföldu og skilvirku eft-
irlitskerfi sem líklegt er til að ávinna
sér traust neytenda,“ segir m.a. í at-
hugasemdum frumvarpsins.
ÞINGFUNDUR hefst kl. 12 í dag. Á dagskrá eru
fimmtán fyrirspurnir til ráðherra. Meðal annars
verður spurt um söfn og listaverk í eigu Símans
og um kostun dagskrárliða í útvarpi og sjónvarpi.
Kl. 13 hefst umræða utan dagskrár um fjár-
mögnun og umsvif hins opinbera eftir land-
svæðum.
Útflutningur hrossa
Ákvæði um
hámarksaldur
fellt á brott
ENGIN takmörk eru sett á hámarks-
aldur útflutningshrossa í frumvarpi
sem landbúnaðarráðherra, Guðni
Ágústsson, hefur lagt fram á Alþingi.
Frumvarpið felur í sér breytingar á
lögum um útflutning hrossa, en skv.
þeim má ekki flytja út hross eldri en
fimmtán vetra.
Í athugasemdum frumvarpsins
segir að ákvæðið um hámarksaldur
útflutningshrossa eigi ekki lengur við.
„Ákvæðið þykir ekki hafa neina þýð-
ingu lengur í ljósi þess að ítarleg
skoðun fer fram á öllum hrossum fyr-
ir útflutning, sem framkvæmd er af
eftirlitsdýralækni,“ segir í athuga-
semdunum. „Líkamlegt ástand
hrossa á að ráða því hvort það telst
hæft til útflutnings en ekki aldur þess.
Gert er ráð fyrir að það sé því alfarið á
færi eiganda hrossins að ákveða hvort
hann vilji flytja hrossið út þótt það sé
eldra en 15 vetra ef það á annað borð
uppfyllir önnur skilyrði sem lögin [um
útflutning hrossa] mæla fyrir um.“
MAGNÚS Þór Hafsteinsson, þing-
maður Frjálslynda flokksins, hefur
lagt fram á Alþingi tillögu til þings-
ályktunar um að ríkisstjórninni
verði falið að beita sér fyrir því, í
krafti eignarhluta ríkisins í Lands-
virkjun, að stíflumannvirki Stein-
grímsstöðvar við Efra-Sog verði rif-
ið og að umhverfi stíflunnar verði
fært í sitt náttúrulega horf.
Þingmaðurinn rifjar upp í grein-
argerð tillögunnar að Steingríms-
stöð við Efra-Sog hafi verið byggð á
árunum 1958 til 1960. „Með þessari
virkjun var Efra-Sog, hið nátt-
úrulega frárennsli Þingvallavatns
og langvatnsmesta lindá Íslands,
stíflað. Síðan hefur ein mikilfengleg-
asta náttúruperla þessa lands vart
verið nema svipur hjá sjón. Stíflan
sér til þess að vatn sem áður
streymdi úr Þingvallavatni um
þröngan farveg Efra-Sogs er nú að
mestu leitt gegnum jarðgöng til raf-
magnsframleiðslu í Steingrímsstöð á
bökkum Úlfljótsvatns.“
Hann segir að stíflun Efra-Sogs
hafi einnig haft afdrifaríkar afleið-
ingar fyrir vistkerfi og lífríki Efra-
Sogs, Þingvallavatns og jafnvel Úlf-
ljótsvatns. „Mjög dró úr bitmýi sem
gegnir lykilhlutverki í fæðukeðjunni
í lífríki við Þingvallavatn. Einstæður
stofn Þingvallaurriðans varð fyrir
þungu áfalli sem enn sér hvergi fyrir
endann á. Hrygningarstöðvar urrið-
ans við efra mynni Efra-Sogs voru
eyðilagðar og aðgengi hans hindrað
að mikilvægum uppeldisstöðvum
fyrir seiði í Efra-Sogi. Þetta var
mjög alvarlegt tilræði við möguleika
stofnsins til endurnýjunar.“
Í greinargerðinni er síðan hnykkt
á því að markmið tillögunnar sé að
endurheimta eina af helstu nátt-
úruperlum Suðurlands, þ.e. Efra-
Sog og lífríki þess áður en Stein-
grímsstöð var reist. „Endurheimt
umhverfis og lífríkis náttúrunnar á
þessum slóðum myndi einnig án efa
veita mikilvæg sóknarfæri á sviði
frístundaveiði og ferðamennsku, og
þannig verða heimamönnum og
gestum til ánægju og yndisauka um
ókomna tíð.“
Stíflan í Steingrímsstöð verði rifin
Óverulegar
arðgreiðslur
þar til fyrir
þremur árum
ARÐGREIÐSLUR Landssíma Ís-
lands hf. til ríkissjóðs hafa verið
óverulegar þar til fyrir þremur árum,
að því er segir í skriflegu svari fjár-
málaráðherra, Geirs H. Haarde, við
fyrirspurn Steingríms J. Sigfússonar,
þingmanns Vinstrihreyfingarinnar-
græns framboðs.
„Í tengslum við fyrirhugaða sölu á
hlutabréfum ríkisins í Landssíma Ís-
lands var skoðað hvort breyta mætti
fjárhagsskipan fyrirtækisins þannig
að heildarandvirði það sem ríkissjóð-
ur fengi fyrir eign sína ykist án þess
að rekstrarhæfi fyrirtækisins skert-
ist. Ákveðið var að lækka eiginfjár-
hlutfallið með sérstaklega hárri arð-
greiðslu á árinu 2005, eða 6,3
milljörðum kr. […],“ segir í svarinu.
Arðgreiðslan nam rúmum tveimur
milljörðum árið 2004 og sömuleiðis
rúmum tveimur milljörðum árið 2003.
Samtals nema arðgreiðslurnar frá
árinu 1989 til þessa árs um 23,9 millj-
örðum króna, miðað við verðlag í
mars sl.
♦♦♦
♦♦♦