Morgunblaðið - 28.04.2005, Blaðsíða 6

6 FIMMTUDAGUR 28. APRÍL 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
ÍSLENSKAR konur á aldrinum 18
til 34 ára hafa aukið áfengisneyslu
sína um 28% frá árinu 2001 og karl-
menn á sama aldri hafa aukið neysl-
una um 20%, reiknað í hreinum vín-
anda. Á sama tíma hafa karlmenn á
aldrinum 55–75 ára minnkað
drykkju sína um 19%. Eftir því sem
menntun karla eykst þá minnkar
áfengisneysla þeirra en þessu er öf-
ugt farið með konur, drykkja þeirra
eykst eftir því sem menntun þeirra
er meiri.
Þetta eru helstu niðurstöður
símakönnunar sem Gallup gerði í
nóvember sl. fyrir Lýðheilsustöð
um áfengisneyslu Íslendinga. Sam-
bærileg könnun var gerð árið 2001.
Þátttakendur nú voru nærri 1.200 á
aldrinum 18–75 ára. Svarhlutfall var
61% sem er minni svörun en árið
2001 þegar hún var rúm 70%.
Karlar drekka 72% alls áfengis
Sé litið til svaranna í heild þá
drekka karlar nær þrefalt meira en
konur, eða 72% alls áfengis í land-
inu, á meðan konur drekka 28%
áfengis. Fjöldi þeirra Íslendinga
sem neyta áfengis er svipaður og
árið 2001, eða 86% landsmanna á
þessum aldri sem höfðu bragðað
áfengi a.m.k. einu sinni á árinu.
Hins vegar hefur magn áfengis í
hreinum vínanda á mann á ári auk-
ist frá 2001. Segir Lýðheilsustöð
þær niðurstöður vera í samræmi við
sölutölur á áfengi, sem hafi sýnt
mikla aukningu í bjór og léttvínum
á meðan sala á sterkum drykkjum
hefur minnkað. Mest hefur aukning
á áfengisneyslu verið meðal unga
fólksins, þá sér í lagi meðal kvenna
eins og áður segir.
Fram kom á blaðamannafundi
Lýðheilsustöðvar í gær að könnunin
sýndi vel hve Íslendingar væru mik-
il bjórdrykkjuþjóð. Mun meira væri
drukkið af bjór en öðru áfengi.
Mesta athygli vekti hvað ungt fólk
drykki mikinn bjór í hvert sinn sem
það neytti áfengis. Könnun Gallup
sýnir að ungir karlmenn drekka að
meðaltali 1,8 lítra af bjór í hvert
sinn og ungar konur drekka að jafn-
aði 1,3 lítra. Hefur magnið aukist
verulega frá síðustu könnun og seg-
ir Laufey Steingrímsdóttir hjá Lýð-
heilsustöð þetta sýna glöggt að ungt
fólk á Íslandi notaði bjór til að
drekka sig ölvað.
Fram kom á fundinum að áfeng-
isneysla Íslendinga hefði lengi verið
sú lægsta í Evrópu en á síðustu ár-
um hefði munur á neyslunni á íbúa í
einstökum löndum farið minnkandi.
Hins vegar væri áfengisneysla í
Evrópu sú mesta í heiminum.
Hildigunnur Ólafsdóttir afbrota-
fræðingur, sem verið hefur ráðgjafi
Lýðheilsustöðvar í áfengismálum,
benti á að neysla áfengis hefði á síð-
ustu áratugum stöðugt verið að
aukast. Fólk á aldrinum 18–34 ára,
þar sem neyslan væri hvað mest,
hefði alist upp í þessu umhverfi.
Nýjar og gamlar neysluvenjur væru
að takast á. Unga fólkið drykki
meira á veitingastöðum en áður en
miðaldra fólk væri að auka léttvíns-
drykkju heima hjá sér með mat.
Þróunin áhyggjuefni
Anna Elísabet Ólafsdóttir, for-
stjóri Lýðheilsustöðvar, sagði aukna
neyslu unga fólksins vekja sérstaka
athygli. Mikil áfengisneysla út frá
lýðheilsusjónarmiðum væri óæski-
leg og henni fylgdu ýmis vandamál,
eins og slys og sjúkdómar. Þannig
sýndu rannsóknir að með aukinni
neyslu á áfengi væru konur í meiri
hættu að fá brjóstakrabbamein. Þá
voru 600 þúsund dauðsföll í Evrópu
árið 2002 rakin til áfengisneyslu.
Lýsti Anna Elísabet yfir áhyggj-
um af áhrifum lagafrumvarpa sem
væru til umfjöllunar á Alþingi um
lækkun áfengiskaupaaldurs og sölu
áfengis í matvöruverslunum.
Reynslan erlendis sýndi að með
betra aðgengi að áfengi ykist neysl-
an.
Rafn M. Jónsson, verkefnisstjóri
áfengis- og vímuvarna, sagði þró-
unina hér á landi valda áhyggjum.
Nota þyrfti niðurstöðurnar til að
þróa framtíðarsýn Íslendinga í
áfengisvarnarmálum og skoða
hvernig mætti sporna við áfeng-
isneyslu, einkum meðal unga fólks-
ins. Að sögn Rafns er eftir að
greina svörin í könnuninni betur.
Áformar Lýðheilsustöð að halda
áfram reglulegum könnunum sem
þessum til að fylgjast betur með
þróuninni.
Lýðheilsustöð kynnir nýja könnun um áfengisneyslu Íslendinga
Aukin drykkja meðal yngri
kvenna en minni hjá eldri körlum
  





   














 
 




 








Morgunblaðið/Þorkell
Laufey Steingrímsdóttir, sviðsstjóri rannsókna hjá Lýðheilsustöð, kynnir
niðurstöður könnunarinnar um áfengisneyslu Íslendinga. Hefur neyslan
aukist frá árinu 2001, einkum meðal unga fólksins.
Eftir Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
 Meira á mbl.is/itarefni
LÖGREGLUSTJÓRINN í Reykja-
vík hefur gefið út ákæru á hendur
karlmanni á þrítugsaldri fyrir að
ráðast á starfsmann DV í október
á síðasta ári. Maðurinn er sakaður
um að hafa tekið manninn kverka-
taki og hert að með þeim afleið-
ingum að honum sortnaði fyrir
augum og marðist og hruflaðist á
hálsi.
Telur lögreglustjóri að brotið
varði við 217. grein almennra
hegningarlaga, sem fjallar um lík-
amsárás.
Ákæran var þingfest í Héraðs-
dómi Reykjavíkur í gærmorgun.
Þar játaði ákærði brot sitt en tók
fram að brotaþoli hefði átt upp-
tökin að átökunum. Málinu var
frestað til aðalmeðferðar.
Ákærður
fyrir árás á
skrifstofum DV
RÉTTINDI í sjúkrasjóði Eflingar
voru aukin verulega á aðalfundi
félagsins fyrir skömmu. Eru
greiðslur nú tekjutengdar og geta
numið allt að 250 þúsund kr. á
mánuði vegna veikinda eða slysa
eftir að veikindarétti sleppir, en
áður var um að ræða dagpeninga
sem námu rúmum 4.600 kr. á
hvern virkan dag eða rúmlega
100 þúsund kr. á mánuði.
Á aðalfundinum var einnig tek-
in ákvörðun um að styrkja fleiri
hluti en áður var og má þar á
meðal nefna styrki vegna glasa-
frjóvgunar, ættleiðinga, augn-
aðgerða og viðtalsmeðferða hjá
sérfræðingum. Breytingarnar
taka gildi frá og með 1. júní næst-
komandi.
Sjúkrasjóður styrkir ýmislegt
annað og má þar á meðal nefna
kaup á gleraugum og heyrn-
artækjum, krabbameinsskoðanir,
hjartavernd, veitir fæðingarstyrki,
styrkir dvöl á heilsustofnuninni í
Hveragerði og fleira.
Efling eykur rétt-
indi í sjúkrasjóði
Winnipeg. Morgunblaðið. | Þor-
gerður Katrín Gunnarsdótt-
ir, menntamálaráðherra,
heimsótti höfuðstöðvar vest-
ur-íslenska blaðsins Lög-
bergs-Heimskringlu í Winni-
peg í Kanada á mánudag og
tilkynnti við það tækifæri að
ríkisstjórn Íslands hefði
ákveðið að kosta verkefni
sem felst í því að mynda allt
blaðið frá upphafi eða frá því
Heimskringla kom fyrst út
1886.
Bjarga miklum
menningarverðmætum
Heimskringla, Lögberg og
Lögberg-Heimskringla
verða mynduð í Landsbóka-
safninu og verður beitt sömu
aðferðum og við sambæri-
legt verkefni vegna Morg-
unblaðsins en gert er ráð
fyrir að efni blaðanna verði
aðgengilegt á Netinu á
næsta ári.
Lögberg-Heimskringla
hefur verið gefið samfellt út
lengur en önnur blöð þjóð-
arbrota í Kanada eða í nær
119 ár. Lögberg kom fyrst
út 1888 og 1959 voru viku-
blöðin sameinuð í Lögberg-
Heimskringlu. Blaðið var
lengst af nánast alfarið á ís-
lensku og hefur að geyma
mikinn fróðleik um sögu Ís-
lendinga og afkomenda
þeirra vestra. Menntamála-
ráðherra segir að nú séu síð-
ustu forvöð að bjarga þess-
um verðmætum frá glötun,
því mörg eintök blaðsins í
Landsbókasafninu séu illa
farin. Með því að mynda
blaðið frá upphafi verði
miklum menningarverðmæt-
um bjargað. ,,Ríkisstjórnin
er ánægð með að ráðist skuli
í þetta verkefni og það á eft-
ir að vekja mikla athygli á
Lögbergi-Heimskringlu á Ís-
landi,“ segir ráðherra.
,,Þetta eru ótrúlegar frétt-
ir og við erum mjög þakklát
íslensku ríkisstjórninni,“
sagði Grant Stefanson,
stjórnarformaður Lögbergs-
Heimskringlu, eftir tilkynn-
ingu Þorgerðar Katrínar
Gunnarsdóttur. Hann tók
undir með henni varðandi
mikilvægi þess að bjarga
þessum verðmætum og hafa
efnið aðgengilegt á Netinu.
,,Þetta er hagur allra sem
áhuga hafa á sögunni og
ekki síst Íslendinga sem
fljótlega geta nálgast þetta
efni á Netinu, efni sem að
stórum hluta er á íslensku.
Vonandi verður þetta líka til
þess að fjölga áskrifendum
okkar á Íslandi.“
Lögberg-Heims-
kringla myndað í
Landsbókasafninu
Morgunblaðið/Steinþór
Grant Stefanson og Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir sem
greindi frá styrkveitingu ríkisstjórnarinnar í heimsókn í höf-
uðstöðvar Lögbergs-Heimskringlu.
SKÓLASÓKN 16 ára ung-
menna frá sl. hausti hefur
aldrei verið meiri en hún var
þá 93% þegar litið er til allra
kennsluforma dagskóla,
kvöldskóla, utanskóla og fjar-
náms. Skólasóknin hefur auk-
ist um rúmlega eitt prósentu-
stig frá fyrra ári. Þetta
kemur fram í nýjum upplýs-
ingum Hagstofunnar um
skólasókn fólks í aldurs-
hópnum 16 til 29 ára „Athygl-
isvert er hversu margir nem-
endur hverfa frá námi eða
taka sér tímabundið hlé á
öðru eða þriðja ári fram-
haldsskólans,“ segir í grein-
argerð Hagstofunnar um
samanburðinn. Þegar skóla-
sókn 17 ára árgangsins
haustið 2004 er borin saman
við skólasókn 16 ára á sama
tíma mælist skólasókn 10
prósentustigum minni að
jafnaði.
Nokkur munur er á skóla-
sókn árganganna eftir lands-
hlutum. Á höfuðborgarsvæð-
inu utan Reykjavíkur, á
Vestfjörðum og Austurlandi
eru hlutfallslega fleiri nem-
endur í skóla við 17 ára aldur
en í öðrum landshlutum eða
84–87%. Hins vegar sækja
hlutfallslega fæstir 17 ára
nám á Suðurnesjum og Suð-
urlandi, 75 og 80%. Á Suð-
urnesjum er skólasókn 17 ára
ungmenna 15 prósentustig-
um minni og skólasókn 18 ára
ungmenna 28 prósentustig-
um minni en 16 ára ung-
menna. Þetta er áberandi
minni skólasókn en sjá má hjá
sömu aldurshópum á öðrum
landsvæðum.
Mun fleiri stúlkur en piltar
sækja skóla skv. tölum Hag-
stofunnar. Skólasókn 16 ára
pilta á landsvísu er 92% en 16
ára stúlkna 94%. Vakin er at-
hygli á þeim mun sem sjá má
á skólasókn kynjanna í kring-
um tvítugt. Við 19 ára aldur
er skólasókn karla 66% en
kvenna 73%. Við 20 ára ald-
urinn er munur á skólasókn
kynjanna hins vegar hverf-
andi (56% og 57%). Um tví-
tugt útskrifast nemendur að
jafnaði úr framhaldsskólum.
Því má ætla að stúlkur hafi
þá þegar útskrifast og tekið
sér tímabundið hlé frá námi á
meðan piltarnir eru ennþá
skráðir í skóla. Þegar komið
er á háskólaaldur dregur
sundur með kynjunum kon-
um í hag og er munurinn
mestur við 22 ára aldur, um
12 prósentustig. Munur á
skólasókn kynjanna helst síð-
an nálægt 10 prósentustigum
allt til 29 ára aldurs.
Morgunblaðið/Golli
Töluverður munur er á skólasókn kynjanna. Við 19 ára aldur
er skólasókn karla t.d. 66% en kvenna 73%.
Skólasókn ungmenna
aldrei meiri en nú