Morgunblaðið - 09.06.2005, Blaðsíða 32

32 FIMMTUDAGUR 9. JÚNÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Verðsamanburður á ýmsum þjónustuliðum
og áhrif þeirra á kjör aldraðra árin 1990-2005
Vísitala sett 100 árið 1990: (18/1 2005)
Samanburðarliður 1990 2005
Sími, ársfjórðungsgj. 100 312
Sími eldri b. 20% afsl. frá 1. apr. 2000 100 250
Strætisv. 20-24 miðar, eldri borgarar 100 429
Br. Fasteignagj í fjölbýli í Rvk, áætl. 100 237
Heimilishjálp pr. tími í Rvk 100 318
Lyf B-merkt og E-merkt 340
Lyf B-merkt og E-merkt elli 400
Lyf B-merkt elli hámark 263
Lyf E-merkt elli hámark 172
Komugjöld á heilsugæslu 100 175
Afnotagjald RÚV, eldri borgarar 100 133
Búseta á öldrunarstofnunum á höfuðborgarsvæðinu
6 nýrri öldrunarstofnanir Einbýli Tvíbýli Þrí-/fjórbýli
73% 17% 10%
2 eldri öldrunarstofnanir Einbýli Tvíbýli til fjórbýlis
Hjúkrun 39% 61%
Dvalarh. 79% 21%
Mönnun 0.8-1.0 starfsmaður á vistmann. Nefnd feb. 2004
SAMFARA því að þriðjungur
lífeyrisþega býr við
þröngan kost og
lækkandi kaupmátt
eftir tekjuskatta frá
1988 hefur kostnaður
þeirra vegna nauð-
synlegrar þjónustu
aukist verulega. Í
þessum hóp eru m.a.
húsmæður sem ekki
hófu störf utan heim-
ilis fyrr en á efri ár-
um, bændur, lausa-
menn, fyrrverandi
öryrkjar o.fl. Þegar
öryrki nær 67 ára
aldri færist hann í
flokk ellilífeyrisþega
og margir missa þá
allt að 30.000 kr.
mánaðarlega af bót-
um og eftir standa
aðeins ellilaun. Hafa
skal í huga að oft er
um er að ræða sér-
staklega brýna þjón-
ustu fyrir aldraða.
Þeir hafa ekki mögu-
leika á að bæta hag
sinn í sama mæli og
aðrir launamenn með áhrifamikl-
um aðgerðum t.d. beitingu verk-
fallsréttar eða launaskriði og
skortir auk þess forsvarsmenn úr
stjórnarliði á Alþingi.
Ef litið er á efri töfluna sést að
þjónusta sem aldraðir þarfnast
frekar en aðrir hópar t.d. þjón-
ustugjöld, strætisvagna, fast-
eignagjöld og sérstaklega heim-
ilishjálp hafa hækkað um
140–330% á árunum frá 1990–
2005. Komugjöld á heilsugæslu og
afnotagjöld RÚV hafa hækkað að-
eins um 33–75% og ber að þakka
þeim aðilum er standa fast fyrir á
þeim velli. Lyfjakostn-
aður hefur hækkað
um allt að 300%.
Vistun á öldr-
unarstofnun
Hlutfallslega eru
fleiri öldrunarrými á
Íslandi en í nágranna-
löndunum en þar er
heimaþjónusta víða
þróaðri. Samkvæmt
samkomulagi við rík-
isstjórnina 2002 átti
að fjölga nýbygg-
ingum 150–200 hjúkr-
unarplássa á næstu
2–3 árum. Nú hefur
verið fjölgað um tæp-
lega 200 rými á land-
inu, en bygging fjölda
þessara rýma var vel
af stað komin er sam-
komulagið var gert.
Biðlistinn stækkar því
enn á ný. Að vísu má
nefna að nokkur
„grisjun“ hefur orðið á
hjúkrunarheimilunum,
þ.e. fleiri vistmenn
eru á ein- og tvíbýli en áður.
Neðri taflan sýnir búsetu á
öldrunarstofnunum á höfuðborg-
arsvæðinu.
Ólíklegt er að 68-kynslóðin
sætti sig við að vera boðið vistun á
herbergi með 3–4 ókunnugum er
hennar tími kemur. Verða menn
að halda á spöðunum, stórauka
þarf heimaþjónustu, dagvistun og
hvíldarplássum sem að vísu hefur
verið aukin töluvert á síðustu ár-
um, ekki síst vegna krafna eldri
borgara.
Dvöl á öldrunarstofnun er oft
erfið og þar þarfnast um 60–70%
vistmanna kvíðaróandi og svefn-
lyfja. Þetta er mun stærra hlutfall
en í nágrannalöndunum. (Pálmi V.
Jónsson yfirlæknir). Ánægjulegt
er að vita að nýi formaður FEB
hefur sett þetta mál á oddinn.
Þjónusta og
vistun aldraðra
Ólafur Ólafsson fjallar
um kjör aldraðra
Ólafur Ólafsson
’Ólíklegt er að68-kynslóðin
sætti sig við að
vera boðið vistun
á herbergi með
3–4 ókunnugum
er hennar tími
kemur.‘
Höfundur er formaður Lands-
sambands eldri borgara.
Sturla Kristjánsson: Bráðger
börn í búrum eða á afgirtu svæði
munu naumast sýna getu sína í
verki; þeim er það fyrirmunað og
þau munu trúlega aldrei ná þeim
greindarþroska sem líffræðileg
hönnun þeirra gaf fyrirheit um.
Kristján Guðmundsson: Því mið-
ur eru umræddar reglur nr. 122/
2004 sundurtættar af óskýru orða-
lagi og í sumum tilvikum óskiljan-
legar.
Sigurjón Bjarnason gerir grein
fyrir og metur stöðu og áhrif þeirra
opinberu stofnana, sem heyra und-
ir samkeppnislög, hvern vanda þær
eiga við að glíma og leitar lausna á
honum.
Þorsteinn H. Gunnarsson: Nauð-
synlegt er að ræða þessi mál með
heildaryfirsýn og dýpka um-
ræðuna og ná um þessi málefni sátt
og með hagsmuni allra að leið-
arljósi, bæði núverandi bænda og
fyrrverandi.
Dr. Sigríður Halldórsdóttir: Sker-
um upp herör gegn heimilisofbeldi
og kortleggjum þennan falda glæp
og ræðum vandamálið í hel.
Svava Björnsdóttir: Til þess að
minnka kynferðisofbeldi þurfa
landsmenn að fyrirbyggja að það
gerist. Forvarnir gerast með
fræðslu almennings.
Jóhann J. Ólafsson: „Lýðræð-
isþróun á Íslandi hefur, þrátt fyrir
allt, verið til fyrirmyndar og á að
vera það áfram.“
Pétur Steinn Guðmundsson:
„Þær hömlur sem settar eru á bíla-
leigur eru ekki í neinu samræmi við
áður gefnar yfirlýsingar fram-
kvæmdavaldsins, um að skapa
betra umhverfi fyrir bílaleig-
urnar.“
Aðsendar greinar á mbl.is
www.mbl.is/greinar
NOKKRUM sinn-
um hefur það hent, að
fyrir kosningar koma
fram „miklar“ hug-
myndir um ný svæði
til úthlutunar lóða.
Þetta er sett fram á
vistvænan eða næst-
um ljóðrænan hátt.
Besta og sennilega
árangursríkasta dæmi
um „suðræna“ stefnu-
mörkun borgar yf-
irvalda var þegar þá-
verandi forystumenn
Sjálfstæðisflokksins
(undir stjórn Gunnars
Th.) settu fram hug-
myndir sínar í „Bláu
bókinni“ forðum, 1952.
Þetta bar mikinn árangur og
metfylgi kom til liðs við flokkinn.
Teiknaðar voru fallegar bryggjur út
í Skerjafjörð og auðvitað með fljót-
andi snekkjum. Hrein draumsýn,
sem virkaði vel. Allt í samræmi við
hina fögru Ægisíðu. (En eigum við
nokkuð að vera að ræða hverjir
fengu lóðir við Ægisíðuna og hvað
þurfti til að njóta.)
Nú er mikið í húfi. Sjálfstæð-
ismenn eru með fylgi um það bil í
algjöru lágmarki eða um 37%. Áður
oft um 47–49%.
Nú eru góð ráð dýr. Borgina
verður að vinna með öllum hugs-
anlegum ráðum. Ekki dugðu fyrri
brögð, að skipta ótt og títt um
mann í „brúnni“. Nú
gerum við betur! Og
menn deyja núna ekki
ráðalausir. Út á sundin
og eyjar! Fylla upp og
gera „göng“. Teikna
skútur og mildar víkur.
Gaman, gaman. (Æ,
gleymum bara útsynn-
ingnum og norðaust-
angjólunni úr Hvalfirði.
Vandalaust er að
sápuþvo húsin 20–30
sinnum á ári eftir vind-
belginginn!) Fuglalífið
er okkur óviðkomandi
á svæðinu. Kollur,
lundar, svartfugl og
eitthvað af mófuglum
geta sko fundið ný
svæði.
Það er svo rosalega
„cool“ að horfa til borg-
arinnar með nýja stór-
borgarsvipnum á Sæ-
braut/Skúlagötu.
Hin landlausa höfuðborg sækir á
haf út eins og sannir víkingar. (Til
fróðleiks sótti ég á sínum tíma fimm
sinnum um lóð undir íbúð. Fjórum
sinnum ekki svarað.)
Konan mín fædd og uppalin á
Ránargötunni. Hrökklaðist í Kópa-
voginn!
„Byggjum út á ballarhaf, best
mun þegnum snjöllum. Geispum
golu við sólartraf, grafnir undir
hjöllum.“ Ég hefi siglt um sundin
og dokað við eyjar um mörg ár.
Hvar skyldu menn senda mann-
legan úrgang á haf út?
„Byggjum út
á ballarhaf“
Jón Ármann
Héðinsson fjallar
um slaginn um
borgina
Jón Ármann Héðinsson
’Nú eru góð ráðdýr. Borgina
verður að vinna
með öllum hugs-
anlegum ráð-
um.‘
Höfundur er eldri borgari.
NÝLEGA lagði Ásta Möller
þingmaður fyrirspurn fyrir heil-
brigðisráðherra á þingi um
greiðsluþátttöku heilbrigðiskerf-
isins fyrir sjúkraþjálfun á hestbaki.
Ráðherra svaraði fyrirspurninni
munnlega á þingfundi þ. 20.4. sl.
Hestar hafa um árabil verið not-
aðir á Íslandi sem frístundatilboð
fyrir fatlaða. Sjúkraþjálfun á hest-
baki er lítt þekkt hér á landi en
reiðmennska fyrir fatlaða hefur
verið stunduð með ýmsum hætti
undanfarna áratugi. Víða erlendis
hefur skapast hefð fyrir sjúkra-
þjálfun á hestbaki (hippotherapy/
terapiridning) og kemur heilbrigð-
iskerfið með mismiklum hætti að
kostnaði þessu tengdum.
Ísland hefur að mörgu leyti sér-
stöðu þegar kemur að reið-
mennsku. Hún á sér langa sögu og
hér stunda hana mun fleiri en al-
mennt tíðkast hjá nágrannaþjóð-
unum. Íslenski hesturinn er talinn
hafa marga kosti sem nýtast vel í
sambandi við þjálfun fatlaðra á
hesti.
Hreyfingar hestsins í þrívíðu
plani færast yfir á knapann sem
situr hestinn og mjaðmagrind hans
hreyfist á sama hátt og á sér stað í
eðlilegu göngumynstri. Hesturinn
veitir knapanum 90–100 göngu-
sveiflur á mínútu (samsvarar 90–
100 skrefum á mínútu). Erlendar
rannsóknir sýna að áhrif meðferð-
arinnar á hreyfifærni eru m.a. auk-
inn liðleiki í neðri hluta líkamans,
bætt samhæfing, betri höfuð- og
bolstjórn, bætt jafnvægisviðbrögð
og dýpri öndun. Auk þess minnkar
vöðvaspenna og orkunotkun og
grófhreyfifærni eykst hjá börnum
með CP (Cerebral Palsy, heilalöm-
un).
Með tilkomu hestsins bætist
hvetjandi þáttur í sjúkraþjálfunina
og fyrir hreyfihamlað barn, þar
sem sjúkraþjálfun er daglegur
þáttur, verður hún skemmtilegri.
Hesturinn verður eitt af hjálp-
artækjum sem þjálfarinn nýtir sér.
Í stað pullu og bolta er um lifandi
dýr að ræða sem býður upp á sam-
spil barns og hests. Hesturinn veit-
ir barninu hita sem vitað er að hef-
ur góð áhrif þegar teygja á stífa
vöðva. Líkamsbygging hestsins
gefur barninu góða sitjandi stöðu
og teygir þar með á stórum vöðva-
hópum sem annars hafa tilhneig-
ingu til styttingar. Hlutverk þjálf-
arans er ekki síður að gera
einstaklinginn ábyrgari fyrir eigin
heilsu. Með sjúkraþjálfun á hest-
baki er mögulegt að vekja áhuga
barns á að stunda hestamennsku
síðar meir sem íþrótt. Fyrir ein-
stakling með hreyfihömlun getur
það táknað ferðafrelsi og mögu-
leika á að standa jafnfætis jafn-
öldrum sínum.
Undanfarin 3 ár höfum við flutt
starfsvettvang okkar í Reykjadal
(Sumardvalarheimili Styrktarfélags
lamaðra og fatlaðra) yfir sum-
artímann. Þar hefur
hópi barna, einkum
börnum með heila-
lömun (CP), verið
boðið upp á sjúkra-
þjálfun á hestbaki
samhliða sumardvöl.
Auk þess höfum við
undanfarin tvö ár
leigt reiðhöll Hesta-
mannafélagsins Gusts
í Kópavogi og hesta
frá reiðskóla þar, til
að bjóða upp á þessa
meðferð. Aðsóknin
fer sífellt vaxandi
sem bendir til að börn og foreldrar
séu ánægð með þetta tilboð.
Kostnaður tengdur sjúkraþjálfun
á hestbaki er meiri en við hefð-
bundna þjálfun í íþróttasal þar sem
útvega þarf reiðhöll, hesta og að-
stoðarfólk. Nauðsynlegt er að hafa
aðgang að reiðhöll þar sem vitað er
að skjótt skipast veður í lofti á Ís-
landi. Börn með hreyfihamlanir
hreyfa sig mun hægar og minna en
önnur börn og eiga því erfiðara
með að halda á sér hita. Vitað er
að kuldi getur haft neikvæð áhrif á
vöðvaspennu þessara barna og
aukið á „spastisitet“ hjá þeim.
Meðferð sem þessi er mun dýrari
en hefðbundin sjúkraþjálfun og
ekki á færi allra foreldra fatlaðra
barna að auka útgjöld sem tengjast
barninu. Það er fullreynt að amk.
ákveðinn hópur hreyfihamlaðra
nær jafngóðum og jafnvel betri ár-
angri við þessa þjálfun en við hefð-
bundna sjúkraþjálfun. Við teljum
því brýnt að sjúkraþjálfun á hest-
baki verði viðurkennd sem með-
ferðarform í sjúkraþjálfun fatlaðra
og að greitt verði fyrir þá þjálfun
eins og um hefðbundna sjúkraþjálf-
un sé að ræða.
Sjúkraþjálfun á hestbaki,
hvað er nú það?
Guðbjörg Eggertsdóttir
og Þorbjörg Guðlaugsdóttir
fjalla um gildi sjúkraþjálfunar
á hestbaki
’Með tilkomu hestsinsbætist hvetjandi þáttur í
sjúkraþjálfunina …‘
Guðbjörg
Eggertsdóttir
Guðbjörg er sérfræðingur í sjúkra-
þjálfun barna. Þorbjörg er sjúkra-
þjálfari á Æfingastöð Styrktarfélags
lamaðra og fatlaðra.
Þorbjörg
Guðlaugsdóttir
Landsins mesta úrval af
yfirhöfnum
Opið virka daga frá kl. 10-18 og laugardaga frá kl. 10-16
Mörkinni 6, sími 588 5518
flísar
Stórhöfða 21, við Gullinbrú,
sími 545 5500.
www.flis.is ● netfang: flis@flis.is
Allt fyrir baðherbergið