Morgunblaðið - 21.08.2005, Page 11

Grænlendingar tefldu við Íslendinga á Grænlandsmótinu 2005, börn við fullorðna, konur við karla.
– „Ja, há. En af hverju ertu alltaf fullur?“
– „Af því að það er svo fínt. Ég kann bara al-
veg ósköp vel við það,“ segir hann, verður meyr
eitt andartak og fær sér síðan gúlsopa.
Maðurinn er ekki sá eini hér um slóðir sem
drekkur ótæpilega. Áfengisneysla er vandamál
á Grænlandi, sérstaklega á Austur-Grænlandi.
Margir hafa bent á að hér sé lítið við að vera.
Unglingar byrja snemma að drekka og tíðni
sjálfsvíga meðal þeirra er skelfilega há. Á
þriggja mánaða tímabili í fyrra sviptu 9 ung-
menni sig lífi og það í 1.800 manna bæjarfélagi.
Hvað skal aðhafst? Liðsmönnum Hróksins
finnst að minnsta kosti kjörið að breiða skák-
listina út hjá Austur-Grænlendingum og vilja
leggja sérstaka áherslu á barnastarf. Þeir vilja
fá börnum og unglingum eitthvað að gera og
kynna þau fyrir heilbrigðu áhugamáli. Með í för
er Kristín Jónasdóttir, framkvæmdastjóri
Barnaheilla, sem er á staðnum til að athuga
möguleika á samstarfi Hróksins og Barnaheilla.
Ekkert mjálm!
Heimamönnum gengur mun betur með bolt-
ann en íslenska liðinu. Í hálfleik er staðan 3-0
fyrir hina. Hvað gera Danir þá? Íslendingar?
„Bara hlaupa þá niður, alveg hiklaust,“ segir
lafmóður liðsmaður og byrjar að flissa. Eitt ís-
lensku barnanna suðar í Hrafni liðsstjóra en
hann svarar hörkulegur: „Uss – ekkert mjálm!“
Sleðahundar, sem liggja tjóðraðir með keðju við
húsin í kring, bera tennurnar. Þetta eru engir
sætir Snatar eða vinalegar Týrur, heldur
grimmar skepnur sem eru fóðraðar á nokkurra
daga fresti. Liðsstjórinn bætir með festu við og
glottir: „Já, ekkert mjálm. Það er ekki gott að
vera köttur í Tasiilaq...“ Sá ungi steinhættir að
suða.
Maðurinn á klettinum bendir mér hróðugur á
að Íslendingar séu undir. Ég segist hafa gert
mér grein fyrir því og bið hann náðarsamlegast
um að núa mér því ekki um nasir. Síðan hlæjum
við bæði.
„Er ekki spurning um að taka bara sniðglímu
á þetta?“ heyrist af hliðarlínunni. „Hva, er þetta
ekki fótbolti?“ spyr annar. „Ja, það er um að
gera að taka bara sniðglímu á þetta ef ekkert
betra fæst,“ segir sá fyrri og skellihlær. Á ná-
lægum róluvelli leika sér smábörn. Krakkahóp-
ur sem fylgist spenntur með leiknum sparkar til
mín velktum bolta.
„Hvað segirðu, ertu búin að ákveða úrslitin?“
spyrja Íslendingarnir sposkir. Ég bendi á að
fulltrúar fjölmiðla á staðnum hafi löngu áður en
leikurinn hófst ákveðið opinberar tölur hans.
Við hæfi hafi þótt að hann færi 14-2 fyrir Ísland
og það sé sú tala sem fari á prent...
Stærsta listasafn í heimi
Gól í sleðahundum glymur í fjöllum og ísjökum
á sunnudagsmorgni. Ég flæki mig í lakinu og
hálfdett fram úr rúminu. Hvaða heilvita hundi
dettur í hug að keppa um það hver er háværastur
og flottastur svona snemma morguns? Hefði ég
minnstan áhuga á að enda lífdaga mína sem
hundamatur hlypi ég út og tuskaði stóðið til.
Smám saman þagnar gólið og værð færist yfir
staðinn á nýjan leik. Fáir eru á ferli. Í kirkjunni
eru þrjú börn færð til skírnar en utan þess mók-
ir bærinn og þokan gerir allt syfjulegt. Íslensk
hjón sem ég mæti lýsa með glampa í auga sigl-
ingu sem þau fóru í fyrr í vikunni.
„Ísjakarnir eru eins og skúlptúrar. Þetta er
fallegasta listasafn sem við höfum farið í,“ segja
þau og brosa breitt. „Já, örugglega stærsta
listasafn í heimi!“ heyri ég um leið og ég geng
niður brekkuna.
Hulda Hákon í höllinni
Klukkan eitt færist loks líf í tuskurnar. Önnur
umferð Grænlandsmótsins 2005 hefst í skák-
höllinni. Þar er listasýning, líkt og á hafi úti.
Listakonan Hulda Hákon sýnir verk sín á veggj-
um skákhallarinnar.
Á bekk við vegginn situr 21 árs gömul stúlka
sem segist vinna á sjúkrahúsinu í bænum. „Það
er gaman að fá íslenska hópinn hingað og hafa
eitthvað svona um að vera,“ segir hún á dönsku
og kallar eitthvað til lítils drengs. Hann reynist
sonur hennar. Stúlkan á tvö börn og átti það
eldra 15 ára gömul.
Einn af skákmönnunum er Arnar Valgeirsson
leiðbeinandi í Vin, athvarfi fyrir geðfatlaða sem
rekið er af Rauða krossi Íslands. Arnar segir
Hróksliða koma reglulega í Vin og að skákin hafi
gert mikið fyrir skjólstæðingana. Hana sé snið-
ugt að færa einnig til Grænlands.
„Skák er góð gjöf“
Í lokahófi á sunnudagskvöldinu er líf og fjör.
Börn og unglingar hlaupa um íþróttahúsið eftir
matinn, hlæja og fíflast. Verðlaunahafar eru
kallaðir upp á svið og brosa út að eyrum.
Kannski brosa þó breiðast grænlensku krakk-
arnir í salnum sem fylgjast stolt með vinum sín-
um koma sér fyrir uppi á sviði. Kristján Stef-
ánsson heldur ræðu og segir skák óskaplega
góða gjöf.
„Þess vegna finnst mér það vera grundvall-
aratriði að fá að búa til fleiri skákmenn,“ segir
hann og ánafnar verðlaunafé sínu til barnastarfs
Hróksins. Hann lenti í 2–3. sæti á mótinu. Þetta
gerir líka Guðmundur G. Þórarinsson, sem einn-
ig var í verðlaunasæti. Kristján, Guðmundur og
skákkempurnar Páll G. Jónsson, Guðfinnur
Kjartansson og Einar S. Einarsson gefa síðan
100.000 krónur aukalega til málefnisins.
Eins og úr öðrum heimi
Kannski jafnast fátt við þá sýn sem blasir við
þegar skýjahulan hefur loks lyft sér upp af fjöll-
unum í kringum Tasiilaq. Sá sem skjögrar
svefndrukkinn út snemma morguns með sólina í
augun, getur ekki annað en tekið andköf. Hand-
an fjarðar eru stórskorin fjöll og það stirnir á
hvíta ísjaka í höfninni og út með firði. Litrík tré-
hús kúra á berangurslegum klöppum og verða
eins og úr öðrum heimi.
Fyrstu Hróksliðar halda heim í dag. Aðrir
fara hlaðnir gjöfum á barnaheimilið í bænum
sem heitir eftir Margréti prinsessu. Það var
stofnað áður en Margrét varð drottning í Dan-
mörku og nafninu var aldrei breytt.
Sjálf fæ ég að fljóta með bát sem er á leið til
Kúlúsúkk. Ég verð að koma á stærsta listasafn í
heimi. Við siglum út fjörðinn og ég sest upp á
stýrishús og virði fyrir mér listasýninguna. Aðr-
ir á bátnum eru með riffla á lofti og leita víga-
legir að sel. Ég hvessi augun á rifflana og sé fyr-
ir mér hvernig einhver muni skjóta gat á bátinn
eða sjálfa mig í fótinn.
– „Er ég að tefla mér í tvísýnu hér?“ muldra
ég en fer síðan að hlæja.
– „Tefla mér í tvísýnu... nei, örugglega ekki.
Þú ættir hins vegar kannski að læra almenni-
lega að tefla, stúlka. Og hana nú.“
Litrík hús í Kúlusúkk. Hundasleðinn og ísjakarnir eru á sínum stað og á snúrum blaktir þvottur.
Áhugasöm grænlensk börn æfa sig í skák og kenna hvert öðru á milli umferða.
’Hvaða heilvita hundidettur í hug að keppa um
það hver er háværastur og
flottastur svona snemma
morguns? Hefði ég
minnstan áhuga á að
enda lífdaga mína sem
hundamatur hlypi ég út
og tuskaði stóðið til.‘
sigridurv@mbl.is
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21. ÁGÚST 2005 A 11
’Það hefur verið þriggja ára píning aðeiga þetta yfir höfði sér. Það er því ágætt
að þetta skuli vera komið fram og að við
vitum hvað þetta er í dag. Þetta tekur
væntanlega fimm ár úr ævi okkar, en
ókei, það er allt í lagi að lifa með því. Við
erum sannfærð um sakleysi okkar og lif-
um samkvæmt því. Þetta heldur ekki
vöku fyrir okkur.‘Jóhannes Jónsson við þingfestingu í Baugsmálinu í
Héraðsdómi Reykjavíkur.
’Ég hitti bensínstöðvareiganda á Hawaiisem spurði mig hvað ég væri að gera þar.
Ég sagðist vera að skoða svartar sand-
fjörur og þá svaraði hann: „Já, eins og á
Íslandi“.‘Kokayi Ampah um þá ákvörðun að taka mynd Clints
Eastwood, Flags of Our Fathers, upp hér á landi.
’Það er ljóst að tuttugu prósent af dval-arheimilum fyrir aldraða eru með slæmar
eða óviðunandi brunavarnir og það er
ekki ásættanlegt.‘Björn Karlsson brunamálastjóri segir að þótt bruna-
varnir á dvalarheimilum og leikskólum hafi batnað
hafi menn vissar áhyggjur enda um viðkvæma starf-
semi að ræða.
’Þessum kafla er einfaldlega lokið oghann var ágætur. Nú tekur við nýr.‘Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, formaður Samfylking-
arinnar, um endalok R-listans.
’Megi líf Túrkmena vera jafn fagurt ogmelónurnar okkar.‘Túrkmenbasi, eða faðir allra
Túrkmena, óskar þjóð sinni til hamingju með Mel-
ónudaginn, sem hann gerði að opinberum hátíðisdegi í
þessu fyrrverandi Sovétlýðveldi, til heiðurs öllum
melónunum sem ræktaðar eru þar í alls fimm hundruð
afbrigðum.
’Það má heldur ekki framhjá okkur faraað fjöldinn allur af orðatiltækjum er að
glatast úr hugum fólks, orðatiltæki sem
eru svo undurfalleg og lýsandi fyrir ís-
lenska tungu.‘Vigdís Finnbogadóttir í ræðu á Hólahátíð þar sem hún
vakti máls á stöðu íslenskunnar.
’Ákæran er algjörlega röng og ég er sak-laus.‘Jón Ásgeir Jóhannesson forstjóri Baugs við dómara
héraðsdóms um ákæru ríkislögreglustjóra fyrir
margháttuð efnahagsbrot.
’ [Bush] sagði að við yrðum að heiðra þáfórn sem föllnu hermennirnir hafa fært
með því að ljúka ætlunarverkinu. Ég vil
ekki að hann noti nafn sonar míns til að
halda mannskæðum bardögum áfram.
Það er nógu slæmt að sonur minn skuli
vera dáinn.‘Cindy Sheehan , sem staðið hefur fyrir mótmælum
gegn Íraksstríðinu fyrir utan búgarð George W.
Bush, Bandaríkjaforseta, í Crawford í Texas.
’ Vaggan er bara hluti af ferlinu en aðmínu mati ákaflega mikilvæg. Eitt hljóð-
færi leysir ekki öll vandamál en getur
stuðlað að því að önnur vandamál verða
auðleystari.‘Eyjólfur Melsteð , sem starfar að tónhæfingu fjölfatl-
aðra, um ómvöggu sem Sunnusjóður gaf Safamýr-
arskóla í vikunni.
’Það hefur einhvern tímann verið sagt aðglöggt væri gests augað. Reyndar á ég nú
ekki við um mig heldur þá sem á fund-
inum talaði. Sú mynd sem hún dregur
upp af sumum atvikum málsins er önnur
en sú nálgun sem við höfum haft.‘Gestur Jónsson hrl. um kynningu breska lögmannsins
Deidre Lo á skýrslu Capone Argen Ltd. lögfræðifyr-
irtækisins um Baugsmálið.
Ummæli vikunnar
Morgunblaðið/Árni Torfason
Baugsmálið var þingfest í héraðsdómi á mið-
vikudag við mikla athygli fjölmiðla.