Fréttablaðið - 29.06.2005, Blaðsíða 16

Bandaríkin og Bretar hófu innrás í
Írak hinn 19. mars 2003. Fram að
þeim tíma hafði George Bush hald-
ið því fram að Saddam Hussein
gæti komist hjá styrjöld með því
að gefa heiminum nákvæmar upp-
lýsingar um þau gereyðingarvopn,
sem hann hefði undir höndum og
undirgangast að þeim yrði eytt
með óyggjandi hætti. Forsetinn
hélt áfram að hamra á þessu jafn-
vel í ræðu sinni 16. október 2002
eftir að þingið hafði gefið honum
heimild til þess að lýsa yfir stríði,
þegar honum þætti það óhjá-
kvæmilegt. Þá sagði hann að eina
ósk Bandaríkjamanna væri að af-
stýra þeirri ógn við heimsfriðinn,
sem stafaði frá Írak. Vonandi væri
unnt að gera það með friðsamleg-
um hætti. Það væri nú undir
Saddam Hússein komið.
Hinn 1. maí síðastliðinn, undir
lok kosningabaráttunnar í Bret-
landi, birti Lundúnablaðið Sunday
Times orðrétt leyniskjal frá 23.
júlí 2002, fundargerð frá fundi
Tony Blairs og helstu ráðgjafa
hans í utanríkis- og öryggismálum.
Þar kom greinilega fram að Bush
hafði að minnsta kosti þremur
mánuðum fyrir áðurnefnda ræðu
sína til þingsins ákveðið að ráðast
inn í Írak og ekkert sem Írakar
gerðu eða kusu að láta ógert hefði
breytt þeirri ákvörðun.
Breski utanríkisráðherrann
Jack Straw skýrði nefnilega frá
því á þessum fundi að Bush hefði
þegar gert upp hug sinn. Tíma-
setningin ein væri ekki ákveðin
enn. Átyllan risti þó grunnt.
Saddam væri ekki ógnun við ná-
grannaríkin og hefði minni getu til
þess að beita gereyðingarvopnum
heldur en Líbía, Norður-Kórea og
Íran. Því ættu Bretar að hjálpa til
við að skapa lögmæta ástæðu fyrir
stríði með því að fara með málið
fyrir Öryggisráðið, þó svo að eng-
inn áhugi væri fyrir því í Was-
hington.
Allir vita svo hvernig fór. Átyll-
an reyndist engin; Saddam átti
engin gereyðingarvopn. Allur und-
irbúningur styrjaldarinnar var
byggður á lygum, fölskum veru-
leika sem var búinn til í Was-
hington með því að hagræða
skýrslum leyniþjónustanna og
laga staðreyndir eftir hentugleik-
um. Eftir á er svo sökinni varpað á
njósnastofnanirnar og reynt að
láta líta svo út að pólitíkusarnir
hafi unnið að málinu í góðri trú!
Bandarísku stórblöðin New
York Times og Washington Post
hafa beðið lesendur sína afsökun-
ar á því að hafa gleypt allar lygar
stjórnvalda hráar og þannig látið
nota sig sem tæki til þess að gera
almenningsálitið móttækilegt fyr-
ir stríði.
En hvernig getur það gerst að á
fjölmiðlunar- og upplýsingaöld
geti ráðamenn vafið fjölmiðlum
um fingur sér og fengið þá til þátt-
töku í markvissri lyga- og áróðurs-
herferð, sem steypir heiminum út
í styrjöld?
Fréttamaður frá New York
Times átti athyglisvert viðtal við
einn af æðstu ráðgjöfum Bush for-
seta, í fylgitímariti blaðsins í des-
ember síðastliðnum. Blaðamaður-
inn velti fyrir sér hvar stjórnvöld
drægju línurnar milli staðreynda
og pólitískrar stefnu:
„Ráðgjafinn sagði að menn eins
og ég (þ.e. fréttamenn og frétta-
skýrendur) tilheyrðu „því sem við
köllum veruleikatengda samfélag-
ið“, sem hann skilgreindi nánar
sem „fólk, sem heldur að lausnir
finnist með yfirvegaðri rannsókn
á greinanlegum veruleika.““ Ég
kinkaði kolli og muldraði eitthvað
um grunnreglur upplýsingar og
raunhyggju. Hann greip frammí
fyrir mér. „Þannig virkar veröldin
ekki lengur“, hélt hann áfram.
„Núna erum við heimsveldi, og
þegar við grípum til aðgerða þá
sköpum við okkar eigin veruleika.
Og meðan þið eruð að velta þeim
veruleika fyrir ykkur – af mikilli
yfirvegun vonandi – þá grípum við
til annarra aðgerða og sköpum
með því nýjan veruleika sem þið
byrjið svo að gaumgæfa og þannig
koll af kolli. Við erum gerendur
sögunnar og þið... það hlutskipti
sem ykkar bíður er að þið fáið að
kanna gaumgæfilega hvað það er
sem við erum að gera.“
Þó svo að á yfirborðinu líti
þessi röksemdafærsla út fyrir að
vera lærð úttekt á trú og trúar-
brögðum fer því fjarri. Í rauninni
er þetta röksemdafærsla fyrir
valdinu og áhrifum þess á sann-
leikann. Rökin eru þau að valdið
geti skapað sannleikann í sinni
mynd: Valdið muni að lokum
ákvarða veruleikann, eða að
minnsta kosti þann veruleika sem
fólk flest viðurkennir. Og það er
þetta sem skiptir sköpum. Stjórn-
völd kæra sig kollótt um hverju
lesendur virtra fjölmiðla, eins og
New York Times, trúa, það sem
skiptir máli er hvað hægt er að fá
hinn breiða fjölda til að trúa,
hvaða blekkingum þarf að beita,
hvaða lygar þarf að spinna upp til
þess að skapa það andrúmsloft að
hægt sé að hefja stríð. Og meðan
almenningur hefur ekkert við það
að athuga að stjórnvöld umgang-
ist sannleikann, veruleikann og
staðreyndirnar, með þessum
hætti munum við fá meira af svo
góðu. ■
S ú hugmynd Gunnars I. Birgissonar, hins nýja bæjar-stjóra í Kópavogi, sem sagt var frá í gær, hefur áreiðan-lega vakið mikla athygli tónlistarunnenda og von um að
nú loks sjái fyrir endann á húsnæðisvandræðum Íslensku óp-
erunnar. Vandræðagangurinn varðandi það að Íslenska óper-
an fái inni í fyrirhuguðu tónlistar- og ráðstefnuhúsi við
Reykjavíkurhöfn hefur eflaust haft áhrif á að þessi hugmynd
er nú lögð fram. Lengi vel virtist sem Óperan ætti alls ekki að
fá inni í hinu nýja húsi, en nú mun vera gert ráð fyrir að henni
verði troðið þar inn, án þess að hægt verði að halda þar full-
komnar óperusýningar. Því hefur verið borið við að ekki sé
með góðu móti hægt að reisa tónlistarhús sem jafnframt hýsi
starfsemi óperu, en nú er komin fram hugmynd sem á eftir að
útfæra í smáatriðum, þar sem höggvið er á þann vandræða-
hnút sem þessi mál hafa verið í. Við fyrstu sýn virðist einboð-
ið að Óperan flytji í Kópavog.
Íslenska óperan er 25 ára um þessar mundir, og hefur búið
við ákaflega þröng húsakynni í Gamla bíói við Ingólfsstræti.
Gamla bíó er ekki óperuhús, heldur kvikmyndahús af gamla
skólanum, þar sem reyndar hafa verið haldnir margir eftir-
minnilegir tónleikar í áranna rás. Íslenska óperan keypti
Gamla bíó fyrir höfðinglega gjöf kaupmannshjónanna Helgu
Jónsdóttur og Sigurliða Kristjánssonar. Það er fyrst og
fremst drifkrafti Garðars Corters og hóps í kringum hann að
þakka að Íslenska óperan er til. Innan hópsins hefur ríkt mik-
ill frumherjakraftur og búast má við að með hugmynd Gunn-
ars I. Birgissonar bæjarstjóra eflist hópurinn til nýrra átaka.
Bæjarstjórinn segir að hugmyndin um Óperuna í Kópa-
vogi sé ekki nema nokkurra vikna gömul og hrinda mætti
henni í framkvæmd fljótlega, þannig að fyrsta óperan yrði
frumsýnd eftir 2-3 ár. Þá verður nýja tónlistarhúsið við
Reykjavíkurhöfn varla fokhelt með sama áframhaldi, þannig
að nú þurfa menn þar á bæ væntanlega að endurskoða hönn-
unarforsendur, því varla verða tvö óperuhús á höfuðborgar-
svæðinu.
Á menningartorfunni fyrir neðan Kópavogskirkju er nú
þegar rekin blómleg menningarstarfsemi og óperuhús myndi
styrkja þessar stofnanir og þær svo aftur Óperuna.
Það verður væntanlega auðvelt verk fyrir bæjarstjórann
Gunnar I.Birgisson að sannfæra menntamálaráðherrann, sem
er líka sjálfstæðisþingmaður í Kraganum, um að heppilegast
sé að hætta við að troða Íslensku óperunni inn í tónlistarhús-
ið fyrirhugaða, en að betra sé að reisa nýtt sérhæft óperuhús
í miðju höfuðborgarsvæðisins.
Íslenska óperan er sjálfseignarstofnun sem á húsnæðið við
Ingólfsstræti, og hún þarf að sjálfsögðu að leggja fram krafta
sína við Óperuna, auk Kópavogsbæjar og ríkisins. Það er að
sjálfsögðu óperufólkið sem hefur reynsluna og þekkinguna
varðandi reksturinn og verkefnaval, og innan raða þess eru
listamennirnir sem standa að óperusýningunum. ■
29. júní 2005 MIÐVIKUDAGUR
SJÓNARMIÐ
KÁRI JÓNASSON
FRÁ DEGI TIL DAGS
Vald og veruleiki
Hlutleysi og siðferði
Eiríkur Jónsson mætti sveit manna í
umræðum í Íslandi í dag og Kastljósi í
fyrradag vegna umfjöllunar vikuritsins
um Bubba Morthens og eiginkonu
hans. Það verður að teljast frekar
óheppilegt fyrir mann sem
boðaður er í viðtal af
þessu tagi að geta ekki
búist við því að mæta
þeim, sem kappræða á
við, með sömu for-
merkjum og fólk er
vant. Slíkur var
ákafinn í máli
stjórnenda beggja
þátta í eina áttina
að Eiríkur þurfti á
stóra sínum að
halda og rök-
ræddi við fleiri en einn enda stjórnend-
urnir allir fyrirfram búnir að taka
ákveðna afstöðu í málinu. Um hlutleysi
blaðamanna má lesa í siðaskrá Blaða-
mannafélagsins sem allir stjórnendur
höfðu að eigin sögn vel á hreinu.
Fjöldahreyfing
Ársskýrslu Slökkviliðs höfuðborgar-
svæðisins hefur verið beðið með nokk-
urri eftirvæntingu og nú verið send
víða. Í skýrslunni er að finna margt
áhugavert en ekki síst hefur orðaval í
skýrslunni hlotið athygli fyrir margra
hluta sakir. Í skýrslunni er sífellt talað
um „hreyfingar sjúkrabíla“ sem eiga að
hafa aukist mjög frá árinu á undan en
einnig kemur fram að „útköll vegna
mengunaróhappa“ séu 112 sem er
umtalsverð fjölgun frá árinu á undan.
Vilhjálmur þagnar
Vilhjálmur Bjarnason geystist fram völl-
inn í öllum umræðunum um dularfulla
þýska bankann sem keypti ráðandi hlut
í Búnaðarbankanum. Skyndilega í kjöl-
far yfirlýsinga, sem bárust í gær, frá
þýska bankanum og
Eglu mun Vilhjálmur
hafa dregið í land og
ekki ætlað að tjá sig
meira um málið. Ekki
er vitað hvað réð af-
stöðu Vilhjálms en
styrkur S-hópsins og
ítök virðast vera
mikil.
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐAL-
SÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA:
Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
LESTU GREININA Á VISIR.IS
OG SEGÐU SKOÐUN ÞÍNA
Gunnar I. Birgisson hefur látið gera uppdrátt að óp-
eruhúsi í Kópavogi sem yrði reist á næstu 2-3 árum.
Óperuna
í Kópavog
16 HÓTEL ALLAN HRINGINN
N†TT
HÓTEL Á
VOPNAFIR‹I
KJÖRINN ÁFANGASTA‹UR
Á AUSTURLANDI
hjalmar@frettabladid.is
Rökin eru flau a› valdi› geti
skapa› sannleikann í sinni
mynd: Valdi› muni a› lokum
ákvar›a veruleikann e›a a›
minnsta kosti flann veruleika
sem fólk flest vi›urkennir.
ÓLAFUR
HANNIBALSSON
Í DAG
UM SPUNAMEISTARA