Fréttablaðið - 06.07.2005, Blaðsíða 29


 
 



    
   


      

   
    


!!" #    "  




$   



 %

&  
'
Bandaríkjadalur var fyrst tek-
inn í umferð 6. júlí árið 1785 og
er því 220 ára í dag. Orðið dalur
er dregið af hinu spænska orði
dolar og hann nefndur eftir
spænskri silfurmynt sem notuð
var sem gjaldmiðill í amerísku
borgarastyrjöldinni.
Dalurinn er opinber gjald-
miðill Bandaríkjanna en auk
þess notast ríki á borð við
Ekvador, El Salvador og Austur-
Tímor við gjaldmiðilinn. Þá
tengja mörg ríki gengi gjaldmið-
ils síns beint við Bandaríkjadal,
til að mynda samsvarar einn dal-
ur ávallt 1500 líbönskum lírum.
Flest ríki eiga varagjaldeyr-
isforða sinn í Bandaríkjadölum
og raunar er það svo að hærri
fjárhæð í dölum talið er geymd
utan Bandaríkjana en innan
þeirra. Að sögn hagfræðinga
leiðir þetta til þess að Banda-
ríkjamenn geta haldið uppi stöð-
ugum viðskiptahalla án þess að
dalurinn falli í verði.
Bandaríkjamenn hafa ávallt
verið hrifnari af seðlum en mynt
og hafa allar tilraunir til þess að
taka eins dala seðilinn úr um-
ferð og setja mynt í staðinn ver-
ið púaðar niður.
Einn dalur samsvarar 100
sentum, tíu dalir eru kallaðir örn
og þúsund dalir „grand“ eða ein-
faldlega „G“. Seðlarnir eru
prentaðir í umboði bandaríska
Seðlabankans af sérstakri stofn-
un sem kallast Stofnun prents og
áritunar eða Bureau of Engrav-
ing and Printing.
Hundrað dala seðillinn er sá
verðmætasti sem stofnunin
prentar en áður fyrr voru til allt
að 100 þúsund dala seðlar. Slíkir
seðlar voru áður fyrr notaðir í
viðskiptum milli banka eða við
skipulagða glæpastarfsemi.
Richard Nixon gaf út forseta-
skipun árið 1969 þar sem mælt
var fyrir að prentun slíkra seðla
skyldi hætt. Var tilgangurinn
ekki síst sá að gera mafíósum
lífið erfiðara, enda ekki fyrir
hvern sem er að bera þungar
skjalatöskur fylltar hundrað
dala seðlum. Skyldi einhver hafa
100 þúsund dala seðil undir
höndum þarf hann þó ekki að ör-
vænta enda verða seðlar sem
prentaðir hafa verið í Bandaríkj-
unum aldrei úreltir. -jsk
S Ö G U H O R N I Ð
Bandaríkja-
dalur – 220 ára
MARKAÐURINN MIÐVIKUDAGUR 6. JÚLÍ 2005 7
Ú T L Ö N D
Næststærsti banki Japans,
Mitsubishi Tokyo, mun taka yfir
fjórða stærsta banka landsins,
UJF Holdings, og verður þar með
til stærsti banki í heimi ef miðað
er við eignir.
Eignir nýja bankans eru metn-
ar á um 1.700 milljarða Banda-
ríkjadala og eru þar með orðnar
meiri en hjá bandaríska fjár-
málarisanum Citigroup.
UJF hafði reyndar skilað tapi
fjögur ár í röð og verið sektað af
yfirvöldum fyrir slæma við-
skiptahætti. Forseti bankans,
Ryosuke Tamakashi, baðst afsök-
unar á hluthafafundi og sagði
sameininguna við Mitsubishi
besta kostinn í stöðunni: „Við-
ræður hafa gengið eins og
smurðar og sameining bankanna
er öllum fyrir bestu“.
Hluthafar samþykktu að lok-
um yfirtökuna eftir að hafa gagn-
rýnt Tamakashi harðlega á þrigg-
ja klukkustunda löngum fundin-
um. Ekki gekk eins erfiðlega að
fá samþykki hluthafa í Mitsubis-
hi, enda hefur bankanum gengið
öllu betur undanfarin misseri.
Nýi bankinn mun bera nafnið
MUFG. - jsk
NÝI TUTTUGU DALA SEÐILLINN Það var glatt á hjalla hjá Alan Greenspan, seðla-
bankastjóra, og félögum er nýi tuttugu dala seðillinn var kynntur. Bandaríkjadalur var tek-
inn í notkun fyrir 220 árum.
Fr
ét
ta
bl
að
ið
/G
et
ty
Im
ag
es
Stærsti banki í heimi
Tveir japanskir bankar hafa sameinast og úr verður stærsta fjármálastofnun
veraldar. Eignir nýja bankans eru metnar á 1.700 milljarða Bandaríkjadala.
BANKASTJÓRAR HANDSALA SAMEIN-
INGU Nubuo Kuryoanagi, forseti Mitsubis-
hi-bankans, og Ryosuek Tamakashi, forseti
UJF Holdings, fagna sameiningu bankanna
sem skapa mun stærsta banka í heim, sé
miðað við eignir.
Bandaríkin hækka stýrivexti
Seðlabanki Bandaríkjanna hefur hækkað stýrivexti. Er þetta níundi mánuðurinn í
röð sem stýrivextir hækka. Helstu hagtölur gefa misvísandi mynd af ástandinu.
Seðlabanki Bandaríkjanna hefur
hækkað stýrivexti um 0,25 pró-
sent. Standa stýrivextir nú í 3,25
prósentum. Er þetta í takt við
áætlun bankans um að hækka
vexti skref fyrir skref og níundi
mánuðurinn í röð sem stýrivextir
hækka.
Er ætlunin með hækkuninni
að tryggja áframhaldandi hag-
vöxt en halda aftur af neyslu og
verðbólgu. Búast má við að dal-
urinn styrkist í kjölfarið. Hag-
vöxtur í Bandaríkjunum var á
fyrsta ársfjórðungi 3,8 prósent.
Í yfirlýsingu frá Seðlabankan-
um kom fram að þrátt fyrir
hækkandi olíuverð væri ástand
að öðru leyti gott: „Þrátt fyrir
miklar hækkanir á olíu, er hag-
vöxtur stöðugur og ástand mark-
aða ágætt“.
Helstu hagtölur gefa hins veg-
ar misvísandi upplýsingar um
ástandið; atvinnuleysi hefur
minnkað en meðaltekjur lækkað
og óttast sumir hrun á húsnæðis-
markaði.
Alan Greenspan seðlabanka-
stjóri hefur þó litlar áhyggjur:
„Húsnæðisblaðran springur ekki
þótt þrenginga kunni að verða
vart á einstaka svæðum“. -jsk
ALAN GREENSPAN SEÐLABANKA-
STJÓRI BANDARÍKJANNA Seðlabankinn
hefur hækkað stýrivexti og freistar þess að
tryggja áframhaldandi hagvöxt en koma í
veg fyrir að neysla og verðbólga keyri úr hófi.