Fréttablaðið - 06.07.2005, Blaðsíða 40

MIÐVIKUDAGUR 6. JÚLÍ 2005 MARKAÐURINN18
F Y R S T O G S Í Ð A S T
Fjármálaeftirlitinu er nú heimilt að
upplýsa um niðurstöður athugana
sem stofnunin framkvæmir. Hingað
til hefur þögnin umlukið starfsemi
þessarar eftirlitsstofnunar þótt hún
sé sögð gegna mikilvægu hlutverki.
Björgvin Guðmundsson segir að
ásýnd Fjármálaeftirlitsins muni
breytast í kjölfarið.
Forsvarsmönnum Fjármálaeftirlitsins er heimilt
frá fyrsta júlí að greina frá niðurstöðum athugana
sem þeir framkvæma. Þangað til höfðu mjög
strangar reglur gilt um upplýsingagjöf eftirlitsins
og starfsmönnum þess í raun verið óheimilt að tjá
sig um starf stofnunarinnar nema í undantekning-
artilvikum. Á Alþingi í vor var lögum um verð-
bréfaviðskipti breytt og heimild til upplýsingagjaf-
ar rýmkuð verulega. Er það mikil breyting frá því
sem var, þar sem í rauninni hefur ekki verið hægt
að fylgjast með hvað Fjármálaeftirlit-
ið hefur fyrir stafni því ekki hefur
mátt greina frá því. Óljósum fréttum
af málum sem eru til skoðunar hjá
Fjármálaeftirlitinu, án þess að nokkru
sinni sé greint frá niðurstöðunni, ætti
því að fækka.
Samkvæmt lögunum er Fjármálaeftirlitinu
heimilt að greina frá eftirliti með meðferð innherj-
aupplýsinga og verðmyndun, upplýsingum varð-
andi breytingar á verulegum eignarhlut í skráðum
fyrirtækjum, yfirtökureglum og réttindum og
skyldum fjármálafyrirtækja.
NAUÐSYNLEGAR UPPLÝSINGAR
Í greinargerð með frumvarpinu, þar sem breyting-
arnar voru skýrðar nánar, segir að þessi heimild
taki ekki aðeins til birtingar upplýsinga um aðgerð-
ir sem eftirlitið grípur til heldur einnig til birtingar
upplýsinga um niðurstöðu almennra
athugana sem eftirlitið framkvæmir.
Þá skipti ekki máli hvort gripið sé til
stjórnvaldsúrræða eða ekki. Telja
verði nauðsynlegt að greina frá niður-
stöðum athugana þótt þær leiði ekki
til sérstakra aðgerða. Þannig geti það
augljóslega haft þýðingu fyrir mark-
aðinn að vera upplýstur um það að
Fjármálaeftirlitið hafi ekki talið
ástæðu til aðgerða í tilteknu máli.
Rökin sem nefnd eru þessu til
stuðnings eru að þessi framkvæmd
hafi varnaðaráhrif og stuðli að bættri
framkvæmd á fjármálamarkaði í
heild. Það sé mikilvægt fyrir hags-
muni verðbréfamarkaðar að gagnsæi ríki um afdrif
mála sem upp komi. Svo geti virst sem Fjármálaeft-
irlitið sé veik stofnun ef ekki sé gert opinbert hvaða
verkefnum hún sinni á tilteknum tíma.
AUKIÐ GAGNSÆI
Páll Gunnar Pálsson, fráfarandi forstjóri Fjármála-
eftirlitsins, sagði í ræðu í Háskólanum í Reykjavík
í maí á síðasta ári að almennt séð hefði starfsemi
fjármálaeftirlita á Norðurlöndunum þróast í átt til
aukins gagnsæis. „Þannig birtir sænska og norska
eftirlitið að talsverðu leyti niðurstöður í einstökum
málum og finnska eftirlitið mun í tenglsum við
breytingar á verðbréfamarkaðslöggjöf fá auknar
heimildir í sömu átt. Danska eftirlitið er hins vegar
áfram mjög þögult um sína starfsemi. Í öðru ná-
grannalandi, Bretlandi, birtir fjármálaeftirlitið ít-
arlegar niðurstöður í einstökum málum á verð-
bréfamarkaði.“
Í nóvember í fyrra fjallaði svo Fjármálaeftirlitið
um aukna upplýsingagjöf á Íslandi í
sérstöku umræðuskjali. Þar sagði frá
því að stefnt væri að því að innleiða í
lög heimildir til að greina frá niður-
stöðum í einstökum málum, sem væri
eðlileg þróun. Það ætti ekki síst við
um eftirlit með fjármálastofnunum en
starfsemi þeirra væri mikilvæg við rekstur trú-
verðugs verðbréfamarkaðar.
FARA EIGI VARLEGA
Sá varnagli er sleginn að fara verði varlega við að
rýmka heimildir til upplýsingagjafar um einstök
mál sem varða önnur svið fjármálamarkaðar en
verðbréfamarkað. Þó séu skilin þarna á milli ekki
alltaf skýr. Þetta eigi til dæmis við þegar fjárhags-
legur styrkur fyrirtækja er skoðaður. Einnig kemur
fram að reglur um upplýsingagjöf eigi einungis að
ná til mála sem koma upp eftir fyrsta júlí en ekki
þeirra sem þegar eru í skoðun.
Í umræðuskjalinu segir jafnframt
að aukin upplýsingagjöf um einstakar
athuganir muni hafa í för með sér
aukna vinnu og þar með kostnað í rek-
stri Fjármálaeftirlitsins. Í fyrsta lagi
sé líklegt að athuganir verði á stundum
torsóttari þar sem meira sé í húfi fyrir
orðspor þeirra sem athuganir beinist
að. Í öðru lagi séu líkur til að fleiri mál-
um verði vísað til kærunefndar en
áður. Til lengri tíma megi hins vegar
ætla að varnaðaráhrif, sem felist í auk-
inni upplýsingagjöf, skapi aga sem
dragi úr eftirlitsverkefnum.
VILDI SKYLDA STOFNUNINA
Þegar þessar breytingar á upplýsingagjöf Fjár-
málaeftirlitsins voru ræddar á Alþingi í vor kom til
umræðu af hverju eftirlitinu væri ekki gert skylt
að birta niðurstöður í stað þess að veita einungis
heimild til þess. Sigurður Kári Kristjánsson, þing-
maður Sjálfstæðisflokksins, sagðist telja að þannig
hefðu lögin meiri varnaðaráhrif. Valgerður Sverris-
dóttir, viðskiptaráðherra, sagði þetta útfært svona í
tilskipun Evrópusambandsins og það hefði varla
meiri varnaðaráhrif að skylda stofnunina til að gefa
upplýsingar. Jóhanna Sigurðardóttir, þingmaður
Samfylkingarinnar, lagði síðar fram breytingartil-
lögu um að þessu yrði breytt og eftirlitinu skylt að
birta niðurstöður athugana sinna. Það náði ekki
fram að ganga.
M Á L I Ð E R
Gagnsæi
Fjármálaeftirlitsins
Er það jákvæð breyting að FME
upplýsi um einstakar athuganir
sínar?
Fjármálastarfsemi hefur tekið
miklum stakkaskiptum á und-
anförnum árum og er nýsköpun
á þeim vettvangi án efa ein
mikilvægasta skýringin á góðu
efnahagsástandi. Þó virðist all-
nokkuð skorta á að gagnsæi
ríki á markaðinum, sem getur
til dæmis haft þau áhrif að al-
mennir fjárfestar haldi að sér
höndum. Ný stefna FME um
upplýsingagjöf
er mjög til bóta,
því hún er til
þess gerð að
auka gagnsæi og
þar með traust
manna á meðal í
fjármálaviðskipt-
um.
Ætti FME ekki að
vera skylt að birta
niðurstöður sínar í
stað þess að hafa
einungis heimild
til þess?
Athuganir FME
eru stundum
þess eðlis að al-
varlegri hags-
munir, svo og
rannsóknarhags-
munir, gætu
skaðast ef upp-
lýst er um öll
smáatriði. Enda-
laust má deila
um hvar eðlileg
mörk um upplýs-
ingagjöf liggja,
en í fljótu bragði virðist ný
stefna FME vera nokkuð var-
færin.Ég sé til að mynda ekki
hvers vegna einungis saman-
teknar niðurstöður verða birtar
en ekki úrskurðir FME í heild,
að frátöldum trúnaðarupplýs-
ingum. Það ætti að vera hin al-
menna regla, þegar aðrir ríkari
hagsmunir knýja ekki á um
annað.
Hefur þögn FME hingað til verið
til hins verra fyrir stjórnendur
fyrirtækja og fjárfesta?
Almennt má segja að fjármála-
eftirlit hljóti að gera mun
meira gagn en ógagn. Stjórn-
endur fyrirtæka eða fjárfestar
sem halda öðru fram horfa afar
skammt fram á veginn. Öflugt
fjámálaeftirlit gætir ekki að-
eins hagsmuna smærri aðila á
markaði, heldur skapar einnig
trúverðugleika sem stóru aðilar
markaðarins byggja alla sína
afkomu á.
Telur þú að þessi breyting
minnki traust milli aðila á
markaðnum og FME?
Einhver brögð gætu verið að
því, en það veltur á því hversu
rúmt nýju regl-
urnar verða túlk-
aðar – hversu
djarft línudansinn
verði stiginn. Ég
býst þó við að
hægt væri að
ganga enn lengra
við að upplýsa um
niðurstöður mála
án þess að það
kæmi niður á
samstarfsvilja
fjármálafyrir-
tækja.
En hverju telur
þú þetta breyta
fyrir almenna
fjárfesta og al-
menning?
Sú mikla leynd
sem til þessa hef-
ur hvílt yfir ein-
stökum athugun-
um FME hefur
valdið því að al-
mennir fjárfestar
eiga erfitt með að
átti sig á hversu
vel hefur tekist til og getur það
verið skýring á neikvæðni í
garð FME. Breytingarnar gætu
einkum skilað árangri í því að
efla traust almennra fjárfesta
og almennings á fjármálamark-
aðinum.
Hvað telur þú að FME þurfi að
varast þegar það fetar þessa
nýju braut?
Mikilvægt er að FME verði eft-
ir sem áður óvilhallur aðili,
bæði við rannsóknir sínar og
upplýsingagjöf. Ég hræðist
einkum að með aukinni upplýs-
ingagjöf megi túlka niðurstöður
tiltekinna rannsókna sem and-
stæðar tilteknum fyrirtækjum.
Úrskurðir birtir í heild
T Ö L V U P Ó S T U R I N N
Til Jóns Þórs
Sturlusonar
dósents við Bifröst og
forstöðumanns Rannsóknaset-
urs verslunarinnar.
Rannsóknir Fjármálaeftirlitsins
opinberaðar
FRÁ AÐALFUNDI FJÁRMÁLAEFTIRLITSINS Nú verður Fjármála-
eftirlitinu heimilt að upplýsa alla þá sem fylgjast með störfum stofn-
unarinnar um hver niðurstaða rannsókna í einstökum málum er. Til
fyrsta júlí síðastliðins var það ekki hægt.
Fr
ét
ta
bl
að
ið
/V
al
li
„Í öðru nágrannalandi, Bretlandi, birtir fjármálaeftirlitið ítarlegar niðurstöður í
einstökum málum á verðbréfamarkaði.“
„Fjármálaeftirlitinu er heimilt að
birta opinberlega niðurstöður í
málum og athugunum er varða
ákvæði laga þessara, nema ef slík
birting verður talin stefna hags-
munum fjármálamarkaðarins í
hættu, varðar ekki hagsmuni hans
sem slíks eða veldur hlutaðeig-
andi aðilum tjóni sem ekki er í
eðlilegu samræmi við það brot
sem um ræðir,“ segir í 72. grein
laga um verðbréfaviðskipti.
Ákvæðið tók gildi fyrsta júlí.
Breyting til bóta
„Almennt tel ég til bóta að Fjármálaeft-
irlitið upplýsi meira um efni tiltekinna
mála sem eru til meðferðar hjá stofnun-
inni en hingað til hefur verið gert,“ seg-
ir Árni Gunnarsson, framkvæmdastjóri
Gildi lífeyrissjóðs. Lífeyrissjóðir fjár-
festa mikið í hlutabréfum fyrirtækja og
segir Árni mikilvægt að sem full-
komnastar upplýsingar liggi fyrir þeg-
ar fjárfestingarkostir séu metnir.
„Í sumum tilvikum hefur Fjármálaeftirlitið mátt
greina betur frá því sem er í gangi,“ segir Árni. Það eigi
við þegar fréttir berist af athugunum eftirlitsins og aldrei
sé greint frá niðurstöðum á grundvelli athuganna. Hann
hefur ekki áhyggjur af því að ríkari upplýsingagjöf geri
Fjármálaeftirlitinu erfiðara fyrir í athugunum sínum. Það
hafi frekar forvarnargildi, því málsaðilar viti að greint
verði frá meðferð málsins.
Yfirlýsingagleði varasöm
„Samskiptaleysi Fjármálaeftirlitsins út á
við hefur aukið tiltrú þess mikið gagnvart
fyrirtækjum,“ segir Jón Sigurðsson, for-
stjóri Össurar. Forsvarsmenn eftirlitsins
hafi aldrei verið að leita eftir sviðsljósi
með yfirlýsingar og það hafi aukið traust
stjórnenda fyrirtækja á þeim. Þetta hafi
komið Fjármálaeftirlitinu til góða og það
hafi gert marga mjög góða hluti.
Jón varar við þeirri þróun sem hafi til dæmis orðið í
Bandaríkjunum að opinberir aðilar keppist um að koma
með sem stærstu yfirlýsingarnar. Hann vilji ekki sjá sömu
þróun hér og segir ekkert sérstakt tilefni til að hafa
áhyggjur af því enn sem komið er. Gefa verði málunum
tíma til að þróast. Aðspurður segir hann auknar heimildir
Fjármálaeftirlitsins til upplýsingagjafar ekki letja menn
frekar til samvinnu við stofnunina. Hún starfi eftir lögum
og eftir lögunum starfi fyrirtækin.
Klárlega til góðs
„Þessi breyting er að mínu mati klár-
lega til góðs. Því meira gagnsæi, þeim
mun betra“ segir Frosti Bergsson, fjár-
festir, um auknar heimildir Fjármála-
eftirlitsins til upplýsingagjafar. Ef ekki
sé greint frá niðurstöðum athugana
gefi það tilefni til vangaveltna sem geti
komið sér illa fyrir marga. Það eigi
jafnt við þegar niðurstöðurnar eru já-
kvæðar og neikvæðar.
„Þegar það liggur fyrir svart á hvítu hver niðurstaðan
er þá er hægt að ræða málið á réttum forsendum. Opinber
umræða klárast þannig mun fyrr en þegar forsendur eru
óljósar því ekki er vitað hvað skoðun Fjármálaeftirlitsins
leiddi í ljós,“ segir Frosti.
JÓN SIGURÐSSON
A U K I Ð G A G N S Æ I
FROSTI
BERGSSON
ÁRNI GUÐ-
MUNDSSON
FJÁRMÁLAEFTIRLITIÐ ER TIL HÚSA AÐ SUÐURLANDSBRAUT