Fréttablaðið - 06.07.2005, Blaðsíða 36

Hluthafafundir eru formlegir
fundir eigenda hlutafélaga og
fara þeir með æðsta vald í mál-
efnum þeirra. Hluthafafundum
er lögum samkvæmt ætlað að
taka ýmsar mikilvægar ákvarð-
anir fyrir félagið, en þar er líka
almennur vettvangur hluthafa til
að hafa eftirlit með að stjórnend-
ur félagsins gæti hagsmuna þeir-
ra. Þannig tryggir hlutafélaga-
löggjöfin öllum hluthöfum rétt til
að taka til máls á hluthafafund-
um, rétt til upplýsinga, tillögu-
rétt og atkvæðisrétt.
Flestir þeir sem fjárfesta í
hlutafélögum, gera það væntan-
lega í von um fjárhagslegan
hagnað. Nokkur umræða hefur
verið um svokallaða kjölfestu-
fjárfesta, sem eiga stóra hluti og
fulltrúa í stjórn. Nafnið er dregið
af því að slíkir aðilar geta skapað
fyrirtækjum ákveðinn stöðug-
leika með því að tryggja valda-
hlutföll. Slíkir fjárfestar eru að
jafnaði vel inni í rekstri fyrir-
tækjanna, þar sem verulegir
fjárhagslegir hagsmunir liggja
undir og fjárfesting oft til lengri
tíma. Hinn almenni fjárfestir, al-
menningur, hefur sjaldan sömu
möguleika á að fylgjast með. Fyr-
ir kemur að þessir aðilar heyri
fyrst í fjölmiðlum um veigamikl-
ar stefnubreytingar.
ÍSLENSKIR HLUTHAFAR ENGIR
„KVERÚLANTAR“
Án þess að fara nánar út í um-
ræðuna um rétt minnihluta hlut-
hafa, þá væri forvitnilegt að
skoða hvað hinn almenni íslenski
hluthafi er virkur á hluthafa-
fundum. Notar hann að jafnaði
rétt sinn til að taka til máls,
krefjast upplýsinga og bera fram
tillögur? Eitthvað segir mér að
það sé býsna fátítt og samkvæmt
óvísindalegri könnun sem ég
gerði meðal kunningja, þá þótti
það jafnvel merki um „kver-
úlantahátt“ að standa upp á hlut-
hafafundi og spyrja spurninga.
Það þætti jafnvel merki um per-
sónulega gagnrýni á stjórnendur.
Á flestum hlutahafafundum
eru fluttar þær ræður sem
stjórnendur þurfa að flytja, en að
öðru leyti virðist lítið um umræð-
ur. Það þarf auðvitað ekki að
merkja annað en að stjórnendur
komi máli sínu vel og skilmerki-
lega til skila og að hluthafar séu
fyllilega sáttir við þær upplýs-
ingar sem þar komi fram. Al-
mennir hluthafar virðast sjaldan
krefja stjórnendur svara um
stefnu og stefnubreytingar, stór-
ar fjárfestingar og jafnvel ekki
stefnumörkun sem skiptir þá
verulegu máli eins og arð-
greiðslustefnu. Þetta á jafnvel
við þótt heyrst hafi af ágreiningi
innan stjórnarinnar. Í þessu sam-
hengi verður fróðlegt að fylgjast
með væntanlegum hluthafafundi
FL Group þar sem um fjölda
smærri hluthafa er að ræða og
mismunandi skoðanir virðast
hafa komið upp innan stjórnar
um stefnumörkun.
FUNDARMENNING
Annað sem forvitnilegt væri að
skoða í víðara samhengi er
hversu vel „litli hluthafinn“ mæt-
ir á hluthafafundi. Svo ég vitni
aftur í mína óvísindalegu könn-
un, þá virðist sem menn telji oft
ekki taka því að mæta – allt sé
hvort sem er ákveðið fyrirfram. Í
ljósi lögbundinna réttinda hlut-
hafa hljómar þetta kannski und-
arlega, en þegar menn kunna
ekki einu sinni við að spyrja
spurninga, þá er kannski ekki
furða.
HIN ÍSLENSKA HLUTHAFAFUNDAR-
MENNING?
Það hlýtur þó að teljast af hinu
góða fyrir fyrirtæki að almennir
hluthafar mæti á hluthafafundi og
sýni málefnum félagsins áhuga og
stuðli að málefnalegri umræðu.
Ég er nokkuð viss um að stjórn-
endur fagni því almennt að fá
tækifæri til að svara spurningum
og njóta virks aðhalds frá eigend-
um. Í þessu ljósi má spyrja hvort
ekki sé kominn tími til að breyta
kverúlantaviðhorfunum – ef rétt
eru. Fundir eru einmitt til þess að
umræða fari fram, annars væri
alveg eins hægt að lesa tilkynn-
ingar og greiða atkvæði um mál-
efni hlutafélaga á internetinu.
MIÐVIKUDAGUR 6. JÚLÍ 2005 MARKAÐURINN14
S K O Ð U N
Ákæran í Baugsmálinu eru vond tíðindi.
Samfélagið skaðast
Hafliði Helgason
Ákæra á hendur eigendum og fyrrum stjórnendum Baugs er ekki
bara áfall fyrir einstaklingana og fyrirtækið, heldur samfélagið
allt. Rannsókn málsins hefur þegar stórskaðað fyrirtækið og líklegt
er að skaðinn af rannsókninni og ákærunni sé margfalt meiri en sá
skaði sem meint brot gætu hafa valdið fyrirtækinu reyndust þau
sönn.
Jón Ásgeir Jóhannesson hefur á undanförnum árum unnið sér
sess í bresku viðskiptalífi og notið óskoraðs trausts þarlendra við-
skiptamanna og stórra banka. Það er mikið afrek. Nú eru blikur á
lofti og samstarfsmenn hans í Bretlandi ókyrrast vegna ákærunn-
ar í málinu.
Ómögulegt er á þessu stigi að segja hver niðurstaða þessara
mála verði. Hinir ákærðu í málinu hafa allir lýst yfir sakleysi sínu
og um þá gildir sú regla að maður er saklaus uns sekt er sönnuð.
Hitt er svo annað að við rannsókn málsins virðist lítið hafa ver-
ið horft til tímasetningar og hagsmuna þeirra sem rannsóknin
beindist að. Tímasetning húsleitar við
upphaf rannsóknar olli Baugi milljarða
tjóni með því að sópa þeim frá samn-
ingaborði í kaupum á Arcadia. Kaup
sem færðu Philip Green tugi milljarða í
hagnað og Baugur hafði átt frumkvæði
að. Lok rannsóknarinnar eru einnig á
tímapunkti þar sem Baugur er að legg-
ja lokahönd á tilboð í bresku verslunar-
keðjuna Somerfield. Umfang þess
verkefnis er á annað hundrað milljarða
króna. Við gerum kröfu um að gyðja
réttlætisins sé með bundið fyrir augun,
en enginn ætlast til heyrnarleysis af
henni.
Jón Ásgeir Jóhannesson, forstjóri
Baugs er að mörgu leyti dæmigerður
fyrir nýja kynslóð í íslensku viðskipta-
lífi. Djarfur í aðgerðum, útsjónarsamur
og skjótur til ákvarðana. Hann og hans
líkar hafa skapað gríðarleg verðmæti á
undanförnum árum og snúið hjólum
efnahagslífsins. Umhverfið er nýtt og
við slíkar breytingar reynir á þanþol
ýmissa þátta í samfélaginu. Meðal þess
eru valdmörk stjórmálamanna og við-
skiptalífs, sumum stjórnmálamönnum
til lítillar gleði.
Sú kynslóð sem hóf sína glæsilegu
vegferð í viðskiptalífinu fyrir um ára-
tug hefur ekki alltaf farið varlega.
Áhætta þeirra og einstakar aðgerðir
hafa eflaust orkað tvímælis. Sköpunarmátturinn hefur verið ótrú-
legur. Hitt er annað að þessi kynslóð viðskiptamanna hefur tekið út
mikinn þroska á þessu tímabili og ákvarðanir og aðgerðir byggjast
nú á meiri þekkingu, yfirvegun og varkárni en var í upphafi. Þessi
þróun er sprottin af þeim vilja sem verður til í nýfrjálsu viðskipa-
lífi að það er hagur allra að leikreglur séu virtar og sanngirni gætt.
Sú þróun mun halda áfram.
Jón Ásgeir er engin undantekning frá kynslóðinni. Hann hefur
tekið út mikinn þroska sem kaupsýslumaður og sýnt á undanförn-
um árum að hann er jafnoki þeirra bestu á velli viðskipta í heimin-
um. Það er í sjálfu sér mikil auðlind. Hvernig sem á það er litið hef-
ur Baugsmálið valdið miklum skaða. Verkefnið nú er að lágmarka
þann skaða sem það mun valda í framtíðinni.
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Hafliði Helgason RITSTJÓRN: Björgvin Guðmundsson, Dögg Hjaltalín, Eggert Þór Aðalsteinsson, Jón Skaftason, Þórlindur Kjartansson
AUGLÝSINGASTJÓRI: Jónína Pálsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@markadurinn.is og aug-
lysingar@markadurinn.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Markaðinum er dreift
ókeypis með Fréttablaðinu á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Markaðurinn áskilur sér rétt til að
birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Ekki örvænta
The Sunday Times | Irwin Stelzer, dálkahöfundur The
Sunday Times, segir að þrátt fyrir að ýmis merki
séu á lofti um erfiða tíma í Bandaríkjunum sé eng-
in ástæða til að örvænta – ekki
strax í það minnsta. Hann við-
urkennir að hækkun á olíuverði hafi haft mikil
áhrif á hagkerfið; líklega kostað Bandaríkjamenn
um 490 milljarða króna sem sé eins og dágóð
skattahækkun. Stelzer segir fyrirtæki vissulega
finna fyrir hækkununum. Staðan sé hins vegar
ekki nærri jafn slæm og menn kynnu að halda; hag-
vaxtarspá fyrir árið sé 3,8 prósent, mikil aukning
hafi orðið á sölu byggingarefnis og húsgagna. Þá sé
atvinnuleysi lítið, 5,1 prósent, og störfum hafi
fjölgað í öllum ríkjum Bandaríkjanna nema tveim-
ur. Stelzer bendir á að í nýlegri könnun hafi 94 pró-
sent aðspurðra Bandaríkjamanna sagst ánægðir
með lífið og telur að engin ástæða sé til að ætla að
það breytist í náinni framtíð. Þetta þakkar hann
öðru fremur nýrri kynslóð harðduglegs millistétt-
arfólks og frumkvöðlaviðhorfi almennings.
Engir peningar í podcasti
The New York Times | David Carr skrifar um stafræn-
ar útsendingar á netinu, svokallaðar podcasts, í
New York Times. Hann segir að stóru fjölmiðla-
veldin í Bandaríkjunum séu harðákveðin í að missa
ekki af lestinni eins og hafi gerst við tilkomu inter-
netsins, með öllu
sínu fría niður-
hali og bloggsíðum. Til að mynda hafi bæði ABC og
NBC hafið slíkar útsendingar. Carr segir hins veg-
ar að þótt Podcasts kunni að ná almennri lýðhylli
verði slíkur rekstur aldrei gróðavænlegur. Hann
segir til að mynda nánast ómögulegt að koma að
auglýsingum í slíkum þáttum, hlustendur ráði
sjálfir hvenær og hvernig þeir kjósi að hlusta og
muni því koma til með að spóla hratt yfir auglýs-
ingar. Við þetta bætist höfundarréttarmál; enn sé
því ósvarað hvort borga verði stefgjöld af tónlist í
hvert skipti sem þáttur er spilaður eða aðeins í
fyrsta skiptið. Telur hann að óhjákvæmilega muni
koma upp málaferli vegna þessa: ,,Stafrænar út-
varpssendingar á netinu eru tískubóla sem aldrei
verður alvöru bissness,“ segir David Carr.
U M V Í Ð A V E R Ö L D
Lok rannsóknarinnar
eru einnig á
tímapunkti þar sem
Baugur er að leggja
lokahönd á tilboð í
bresku verslunar-
keðjuna Somerfield.
Umfang þess verk-
efnis er á annað
hundrað milljarða
króna. Við gerum
kröfu um að gyðja
réttlætisins sé með
bundið fyrir augun,
en enginn ætlast til
heyrnarleysis af
henni.
bjorgvin@markadurinn.is l dogg@markadurinn.is l eggert@markadurinn.is
haflidi@markadurinn.is l jsk@markaðurinn.is l thkjart@markadurinn.is
Lilja Dóra Hall-
dórsdóttir lögfræð-
ingur og MBA.
Aðjunkt, Háskól-
anum í Reykjavík
O R Ð Í B E L G
Sögurnar... tölurnar... fólkið...
Hversu virkur er hinn almenni hluthafi?
Eitthvað segir mér að það sé býsna fátítt og sam-
kvæmt óvísindalegri könnun sem ég gerði meðal
kunningja, þá þótti það jafnvel merki um „kver-
úlantahátt“ að standa upp á hluthafafundi og spyrja
spurninga. Það þætti jafnvel merki um persónulega
gagnrýni á stjórnendur.