Tíminn - 26.10.1975, Blaðsíða 26

'/lV.IMÍJ
TÍMINN
Sunnudagur 26. október 1975.
Sigurður Bjarnason:
n V r%%J +9 LV71IV
RIRLÍAN IJAA
DIDLIrVIM wfwl
FRAMHALDS
LiriL/ s
Við lifum á timum stórstigra '
breytinga og umskipta. Jafnvel
þaö, sem staðið hefur óbreytt um
langan aldur, verður nú að vikja
eða breytist á einhvern hátt. Flest
verður undan að láta. Ein stað-
reynd stendur þó óhögguð: eítt
sinn verður hver að deyja.
Dauðinn hefur jafnan verið
hinn mikli óvinur mannsins.
Hann verður ávallt köld stað-
reynd, sem erfitt verður að venj-
ast. Maðurinn hefur þvi frá öröfi
alda velt fyrir sér gátunni um
dauðann. Hvað verður við andlát-
ið? Skoðanir manna eru ákaflega
sundurleitar, þegar kemur til
þess að gefa svör við spurningum
um þetta efni. Margir telja, að
maðurinn hafi ódauðlega sál frá
fyrstu tið og við andlátið gerist
svipað þvi, er stigið . er yfir
þröskuld, sálin færist frá jarð-
vistarlitinu yfir i næsta tilveru-
stig. Aðrir gera ráð fyrir, að við
andlátið fari sumar sálir i
hreinsunareld en aðrar i slustað.
Margt annað hefur komið fram
um þetta efni, sem ekki er hirt um
að geta hér.
Kenningar og skoðanir manna
um þetta efni sem önnur eru fljót-
ar að taka breytingum. Það sem
er talið bjargfast og öruggt i dag,
veröur að þoka á morgun. Það
getur þvi ekki talizt viturlegt að
byggja lifsskoðun'sína á svo ó-
traustum grunni. „Til einskis
dýrka þeir mig, er þeir kenna
lærdóma. sem eru manna boð-
orð", (Matt. 15,9) sagði Jesús, er
hann talaði um fánýti mannlegra
kenninga.
Bibllan er trúarbók kristinna
manna. Hún hefur staðið af sér
árásir efasemda og gagnrýni og
hefur reynzt vera sönn söguleg
heimild um menn og málefni.
Fornleifafræðin hefur eigi átt
minnstan þátt I að skapa það álit.
Bibllan hlýtur að vera sú örugga
lind, sem við sækjumst eftir, er
við leitum svara við þeim spurn-
ingum, sem hér hefur verið varp-
að fram.
Hvað verður við
andlátið?
Kristur svarar þessu skýrt og
greinilega i 11. kafla Jóhannesar-
guðspjalls. Náinn vinur JesU,
Lasarus frá Betaniu, hafði veikzt
hastarlega. María og Martá,
systur Lasarusar, sendu strax til
Jesii og báðu hann um hjálp.
JesUs lýsti dauða hans sem
svefni, þvl að hann sagði, að
Lasarus væri sofnaður. Læri-
sveinarnir héldu, að hann talaði
um hvíld svefnsins. ,,Því sagði
JesUs þá með berum orðum.
Lasarus er dáinn".
Margir biblíuhöfundar nefna
dauðann og þá oftast sem svefn.
Páll postuli sagði þetta I ræðu
sinni i Antíokkiu I Plsidiu (Post.
13,36): „ÞviaðDavið sofnaði.eft-
ir að hann hafði þjónað Guðs ráði
I sinni eigin kynslóð og safnaðist
jaj Byggingalánasjóður
™ Kópavogs
Hér með er auglýst eftir umsóknum um
lán úr Byggingalánasjóði Kópavogs.
Skilyrði fyrir þvi að lánbeiðanda verði
veitt lán úr sjóðnum eru þessi:
a. að hann hafi verið búsettur i Kópavogi
a.m.k. 5 ár.
b. að ibúðin fullnægi skilyrðum Húsnæðis-
málastjórnar um lánshæfni úr Bygginga-
sjóði rikisins.
c. að umsækjandi hafi, að dómi sjóðs-
stjórnar, brýna þörf fyrir lánsfé til þess að
fullgera ibúð sina.
Við úthlutun lána úr sjóðnum skulu þeir
umsækjendur, sem flesta hafa á framfæri
sinu ganga fyrir að öðru jöfnu.
Lánsumsóknum skal skila til undirritaðs
fyrir 1. nóvember n.k.
Kópavogi, 9. október 1975.
Bæjarritarinn i Kópavogi.
til feðra sinna og kenndi rotnun-
ar". Þegar þessi sami Páll skrif-
aði hinum trúuðu I Þessaloníku,
vildihann ekki láta þeim „vera ó-
kunnugt um þá sem sofnaðir"
væru (1. Þess. 4,13) og átti þá við
hina látnu. Job sagði þetta: „Hvi
dó égekkiimóðurkviði.....þvl þá
lægi ég nU og hvildist, væri sofn-
aðurog hefði frið" (Job 3,11—13).
Daníel talar um þá „sem sofa I
duftijarðar" (Dan.12,2) og mætti
þannig halda áfram að telja.
TrUlega er margt ólikt með
vanalegum svefni og svefni dauð-
ans. Af Hkamlegum svefni getum
við vaknað, annað hvort af sjálfs-
dáðum eða tilstuðlan annarra.
Hins vegar vaknar enginn af
sjálfsdáðum af svefni dauðans.
Enginn mannlegur máttur megn-
ar að vekja hina dauðu. Jafnvel
móðureyrað þunna megnar ekki I
svefni dauðans að greina kvein
barna sinna, sem hún þó annars
ávallt heyrir. Aðeins Kristur
megnar að vekja látinn mann til
Hfsins aftur. Hinir dauðu sofa
svefni dauðans og vita ekki neitt
allt frá andlátinu og þar til þeir
við upprisuna heyra raust
mannssonarins, þvi að sá timi
kemur er allir þeir, sem i gröfun-
um eru, munu heyra raust hans
(Jóh. 5,28).
Þegar kenning Bibliunnar um
þetta efni er rannsökuð nánar,
verður ljósar, hvers vegna dauð-
inn er nefndur svefn. Spekingur-
inn Salómon sagði þetta: „Þvi að
þeir sem lifa vita að þeir eiga að
deyja, en hinir dauðu vita ekki
neitt og hljóta engin laun framar,
þvl að minning þeirra gjeymist.
Bæði elska þeirra og hatur og öf-
und, það er fyrir löngu farið og
þeir eiga aldrei framar hlutdeild I
neinu því, sem við ber undir sól-
unni". „í dánarheimum þangað
sem þU fer, er hvorki starfsemi,
né hyggindi, né þekking, né
vizka". Prél, 9,5.6.10. Augljóst er,
að um enga meðvitund er að ræða
eða neins konar starfsemi, vits-
munalega eða andlega. Jafnvel
guöstilbeiðsla er engin: „Þvi að
enginn minnist þin (Guðs) I dán-
arheimum, hver skyldi lofa þig
hjá Helju?" „Eigi lofa andaðir
menn Drottin, né heldur neinn sá,
sem hniginn er i dauðaþögn".
(Sálm. 6,6, 115,7). Allt þetta er
sjálfsagt og eðlilegt, þar sem
dauðinn er likastur svefni og um
enga meðvitund er að ræða allt
frá andlátinu fram að upprisunni.
Er um afturhvarf að ræða eftir
andlátið? Jesús gerði það Ijóst i
samtali sinu við Nikódemus, að
„enginn getur séð guðsrfki, nema
hann endurfæðist". (Jóh. 3,3).
Endurfæðing er grundvallar-
breyting á afstöðu og hugarfari
mannsins. Af orðum Krists er það
ljóst, að þessi breyting verður að
gerast, áður en maðurinn fær að
sjá guðsrfki, áður en honum veit-
ist gjöf eilifs lifs. En getur þessi
breyting gerzt eftir andlátið?
Eftir upprisuna verður ekki um
breytingu að ræða, þvi að Jesús
segir, að við upprisuna munu
menn „ganga Ut, þeir, sem gott
hafa gjört, til upprisu lifsins, en
þeir sem ill hafa aðhafzt, til upp-
risu ddmsins". (Jóh. 5,29). Tök-
um eftir þessum orðum fretear-
ans. Við upprisuna ganga sumir
inn til llfsins en aðrir til dóms, allt
eftir þvl, hvort menn hafa sótzt
eftir lifgefandi og umbreytandi
krafti Heilags anda til endurfæð-
ingar og siðbótar eða þeir hafa
staðið I gegn sllkum áhrifum.
Getur orðið um endurfæðingu
aö ræða á skeiðinu frá þvi menn
gefa upp andann og þar til þeir
rlsa upp? Við erum þegar bUin að
sjá, að á þvi timabili er ástandi
mannsins svefni Hkast, svo að slik
breyting getur ekki átt sér stað
þá. Spekingurinn segir: „Þegar
óguðlegur maöur deyr, veröur
von hans að engu" (Orðsskv.
11,7). Sama kemur fram hjá Páli
postula: „öllum oss ber að birt-
ast fyrir dómstóli Krists, til þess
að sérhver fái endurgoldið það
sem hann hefur unnið I Hkaman-
um, samkvæmt þvi sem hann
hefur aðhafzt, hvort sem það er
gott eða illt". (2. Kor. 5,10).
Kenningin um afturhvarf eftir
andlátið er ekki komin frá kristn-
inni. Þegar i fornöld trúðu margir
þjóðflokkar á sálnaflakk, það að
sálin hyrfi til annars staðar eftir
andlát mannsins til þess að
hreinsast, þar til hún næði full-
komnun. Þessi kenning kann að
virðast aðgengileg I fyrstu, en við,
nánari athugun þjónar hUn tæp-
ast öðrum tilgangi en þeim að
slæva ábyrgðartilfinningu manna
gagnvart þessu Hfi og eilifum
verðmætum. Kristin trU gerir það
ljóst að þetta llf er reynslutlmi,
sem sker Ur um afstöðu manna til
eillföarinnar og vilja manna til að
veita viðtöku hjálpræðinu I JesU
Kristi.
Upprisan
Oft er sagt, að Gamla testa-
mentið sé þögult um upprisu-
kenninguna, en sú fullyrðing á
ekki við rök að styðjast. Glögg-
lega má sjá, að bæði ættfeður og
spámenn báru gott skyn á þetta
efni og að þeir settu von sina á
upprisuna. Við lesum I 1. Sam.
2,6: „Drottinn deyðir og Hfgar,
færir til Heljar niður og leiðir upp
þaðan". Davið konungur og
sálmaskáld hefur þetta að segja
um þetta efni: „Þú munt láta oss
lifna við. af nýju og láta oss aftur
stiga upp Ur undirdjUpum jarð-
ar". Sálm. 71,20. Spámaðurinn
Jesaja talar um upprisuna sem
dýrlega von fyrir fólk Guðs:
„Hann mun afmá dauðann að ei-
Hfu, og herrann Drottinn mun
þerra tárin af hverri ásjónu og
svivirðu sins lýðs mun hann burt
nema af allri jörðinni, þvl að
Drottinn hefur talað það". „Menn
þlnir sem dánir eru, skulu lifna".
Jes. 25,8, 26,19.
Þegar við opnum Nýja testa-
mentið ber fyrst að nefna orð
frelsarans: „Undrist ekki þetta,
þvi að sú kemur stund, er allir
þeir, sem I gröfunum eru, munu
heyra raust hans og þeir munu
ganga Ut, þeir sem gott hafa
gjört, til upprisu lifsins, en þeir
sem illt hafa aðhafzt til upprisu
dómsins". Jóh. 5,28. Allir, sem
deyja eru lagðir i gröf. En á sin-
um tlma munu þeir heyra raust
Krists. Hann getur vakið þá til
Hfsins. Hann hefur lofað að gera
það á „efsta degi" (Jóh. 6,44).
Þetta kemur líka fram I samtali
JesUs og Mörtu. Þegar JesUs
gekk til Betaniu til að vekja
Lasarus upp, tók Marta á móti
honum með svofelldum orðum:
„Herra, ef þú hefðir verið hér,
væri bróðir minn ekki dáinn".
JesUs segir við hann: „Bróðir
þinn mun upp rlsa". Marta segir
við hann: „ég veit, að hann mun
upp rlsa I upprisunni á efsta
degi". Marta bar i brjósti sér
upprisuvonina. Þessi orö vitna
um bjargfasta trú og dýrlega von.
Það er rétt að veita þvi athygli,
að þau ræða ekki um það, að sál
eða andi Lasarusar sé I sælustað
— á himni eða I ríki dauðra —
strax að afloknu jarðvistarlifi.
TrUlega hefði það verið gert, ef
um það hefði verið að ræða. Það
sem hins vegar vekur bjartar
vonir I brjóstum þeirra er hugs-
unin um upprisuna.
Og nU gripur Jesús tækifærið til
að fræða Mörtu um þætti þessa
máls, sem henni voru enn ekki
nögu vel ljó'sir, nefnilega hver
hann I rauninni var. Hann sagði:
„Ég er upprisan og Hfið. Sá, sem
trUir á mig mun lifa þött hann
deyi. Og hver sá sem lifir og trUir
á mig, hann skal aldrei að eilifu
deyja. TrUir þU þessu?" Jóh.
11,25.26. Kristur er frumgróöinn.
í honum risa allir upp og sá, sem
trUir á hann erfir eilift Hf. Hann
„mun lifa" á morgni upprisunn-
ar, „þtítt hann deyi". „Hann skal
aldrei að eilifu deyja" — dauðinn
mun alls ekki um aldur hafa tak á
honum.
Páll taldi það afar þýðingar-
mikið, að kristnir menn skildu til
hlltar kenningu Krists um uppris-
una. Fyrra bréf hans til Þessa-
lonfkusa fnaðar ber ljósan vott
um þetta:
„Ekki viljum vér, bræður,
láta yður vera ókunnugt um þá
sem sofnaðir eru, til þess að þér
séuð ekki hryggir eins og hinir
sem ekki hafa von. Þvi að ef vér
trUum þvl, að JesUs sé dáinn og
upprisinn, þá mun Guð sömuleið-
is fyrir Jesum leiða ásamt honum
fram þá sem sofnaðir eru. Því að
það segjum vér yður og höfum
fyrir oss orð Drottins, að vér, sem
lifum og eftir erum við komu
Drottins, munum alls ekki fyrri
verða en hinir sofnuðu. Þvi að
sjálfur Drottinn mun með kalli,
með höfuðengils raust og með
básunu Guðs, stiga niður af
himni, og þeir, sem nánir eru I trU