Fréttablaðið - 21.04.2006, Blaðsíða 18

21. apríl 2006 FÖSTUDAGUR18
fréttir og fróðleikur
Ætla má að sjaldan eða aldrei hafi verið
meiri gróðavon í olíuvinnslu og um þessar
mundir þegar hver tunna af þessu svarta-
gulli selst á yfir 70 dollara og sérfræðingar
spá frekari hækkunum. Með tilliti til þess að
miklar olíulindir við strendur Noregs hafa gert
Norðmenn að einni ríkustu þjóð veraldar er
alls ekki fjarlægt að ætla að olíu megi einnig
finna innan lögsögu Íslands.
Hvað þarf til að leit hefjist?
Stjórnvöld þurfa að setja skýrar reglur bæði
almenns eðlis og ekki síður reglur um veit-
ingu leyfa. Sú vinna hófst fyrir allnokkru og er
langt komin. Standa vonir til að Orkustofnun
ljúki vinnu við það um mitt næsta ár og eftir
það ákveða stjórnvöld hvort gefa á út leyfi
eður ei. Ekki er gefið að olíufyrirtæki sýni
áhuga jafnvel þó leyfi séu auðsótt en það er
líklegra eftir því sem verð á olíu hækkar og
hækkar.
Hvaða svæði koma til greina?
Löngum hefur verið horft til Jan Mayen
en Íslendingar skipta lögsögu á svæðinu
með Norðmönnum. Frumathuganir hafa
bent til að þar sé að finna kolvetni í vinnan-
legu magni en frekari rannsókna er þörf til
að staðfesta það. Finnist olía fá Norðmenn
fjórðung alls ágóða vegna þess og sama
gildir um Ísland finnist olía í lögsögu Norð-
manna. Tvö önnur svæði koma til greina en
litlar rannsóknir hafa farið þar fram enn sem
komið er.
Hvenær gæti vinnsla hafist?
Í besta falli eftir eftir nokkur ár. Gangi vinna
Orkustofnunar vel gætu stjórnvöld sett form-
legar reglur í lok næsta árs og áhugasamir
óskað leyfa eftir það. Það færi síðan eftir
fjármagni og áhuga viðkomandi fyrirtækja
hvenær boranir myndu hefjast. Sú vinna tæki
góðan tíma og vinnsla hæfist ekki fyrir alvöru
nema fullvissa væri um að nægjanlegt magn
olíu væri til staðar.
27
6
30
2
1975
Fj
öl
di
Talið er að
linsuvökvi frá
fyrirtækinu
Bausch and
Lomb geti valdið
sveppasýkingu
í hornhimnu
augna. Tilvik
hafa komið upp
erlendis og hefur
sölu linsuvökvans
verið hætt í
Bandaríkjunum
og Asíu. Landlæknisembættið fylgist
grannt með gangi mála að sögn Önnu
Bjargar Aradóttur yfirhjúkrunarfræðings.
Hvernig er eftirliti með svona tilvikum
háttað hjá embættinu?
Við erum hluti af eftirlitskerfi á
Evrópska efnahagssvæðinu og erum í
samstarfi við eftirlitsyfirvöld þar. Ekki
hafa nein tilfelli komið upp hérlendis.
Hafa tilvik komið upp í Evrópu?
Það er verið að svara fyrirspurnum
miðlægt í þessu samstarfi sem verður
svo miðlað til allra eftirlitsaðila. Við
búumst við upplýsingum mjög fljótlega.
Hverjar eru afleiðingar sveppasýk-
ingar í hornhimnu augna?
Í mjög slæmum tilfellum getur þessi
tegund sveppasýkingar leitt til blindu. Í
verstu tilfellunum gæti þurft að skipta
um hornhimnu.
Við bíðum
upplýsinga
ANNA BJÖRG
ARADÓTTIR
Yfirhjúkrunarfræð-
ingur hjá Land-
læknisembættinu
FBL-GREINING: OLÍUVINNSLA ÍSLENDINGA
Ekki jafn fjarlægt og ætla mætti
Vinna við breytingar á
Íbúðalánasjóði er langt
á veg komin. Gert er ráð
fyrir því að Íbúðalánasjóð-
ur verði bakhjarl íslenskra
banka og sparisjóða á
húsnæðislánamarkaði, sam-
kvæmt tillögum stýrihóps
félagsmálaráðherra.
Þriggja manna stýrihópur sem
félagsmálaráðherra skipaði til
þess að efna til víðtæks samráðs
um hlutverk og aðkomu stjórn-
valda að íbúðalánamarkaðnum,
gagnrýnir í áfangaskýrslu sinni að
orðið heildsölubanki skuli vera
notað um breytingu á Íbúðalána-
sjóði, sem miðar að því að draga
sjóðinn út af smásölumarkaði. Í
stýrihópnum eru Ármann Kr.
Ólafsson, aðstoðarmaður fjár-
málaráðherra, Jóhann G. Jóhanns-
son, sviðsstjóri hjá Íbúðalánasjóði,
og Sigurjón Þórsson sem er
formaður hópsins.
Í áfangaskýrslunni segir að
orðið heildsölubanki feli í sér
væntingu um að slíkur banki
„hefði með höndum víðtæka
lánsfjáröflun fyrir smásala, sem
ekki væri raunin í sambærilegum
kerfum í vestrænum ríkjum.“
Íbúðalánasjóður bakhjarl lán-
veitinga
Líklegar breytingar á Íbúðalána-
sjóði felast í því að hann verði bak-
hjarl lánveitinga vegna húsnæðis-
kaupa. Hlutverk hans yrði að
fjármagna íbúðalán banka og
sparisjóða á markaði.
Sigurjón Þórsson, fyrrverandi
aðstoðarmaður félagsmálaráð-
herra, segir mikilvægt að breyt-
ingarnar á Íbúðalánasjóði feli ekki
í sér skerðingu á félagslegu hlut-
verki Íbúðalánasjóðs. „Félags-
málaráðherra, þá Árni Magnús-
son, lagði til að ekki yrði farið í
hugsanlegar breytingar á Íbúða-
lánasjóði nema að vel athuguðu
máli. Félagslegt hlutverk sjóðsins,
sem er að tryggja Íslendingum
jafnan aðgang að húsnæðislánum,
á að haldast óskert ef af breyting-
um á sjóðnum verður. Það er vilji
félagsmálaráðherra, og hugmyndir
stýrihópsins um hugsanlegar
breytingar á sjóðnum voru skoð-
aðar með það að leiðarljósi.“
Horft út fyrir landsteinana
Við undirbúningsvinnu að breyt-
ingum á Íbúðalánsjóði hefur verið
horft til íbúðalánakerfa í
Skandinavíu og Bandaríkjunum.
Aðstæður sem skapast hafa hér á
landi eftir bankar hófu að veita
íbúðalán hafa kallað á endurskoðun
á því hvernig
íbúðlánakerfið
er uppbyggt.
Sigurjón
segir viðskipta-
legt umhverfi
hér á landi að
mörgu leyti
svipað því sem
þekkist í Banda-
ríkjunum. Þar
þykir bakhjarls-
hugmyndin
hafa heppnast
vel. „Við telj-
um að hug-
myndafræðin
sem að baki
bandaríska
kerfinu liggur
sé heppileg fyrir fyrirhugaðar
breytingar á Íbúðalánasjóði, þar
sem hún er byggð á mikilvægi
félagslegs hlutverks sjóðsins. Það
eru sambærilegar áherslur og við
leggjum upp með hér á landi í
okkar vinnu.“
Ríkið hverfi af markaðnum?
Sérfræðingar úr íslensku fjármála-
lífi hafa margir hverjir haldið því
fram að ríkið hafi ekki lengur hlut-
verki að gegna í smásölu á
fjármálamarkaði, í harðri sam-
keppni við einkarekna banka. Þeir
hafa sagt, að ef Íbúðalánasjóði
yrði breytt þá yrði að gæta þess
að sérréttindi slíks bakhjarls verði
ekki til að trufla eðlileg markaðs-
viðskipti í fjármálaþjónustu og
trufli ekki samkeppnisstöðu á
markaðnum.
Guðlaugur Þór Þórðarson, þing-
maður Sjálfstæðisflokksins, hefur
lýst því yfir að nauðsynlegt sé að
breyta Íbúðalánasjóði til þess að
aðlaga hann að breyttu landslagi í
íslensku efnahagslífi. Hann telur
að félagslegt hlutverk sjóðsins
þurfi ekki að skerðast við breyt-
ingu. „Það er hægt að ná félags-
legum markmiðum með einfaldari
og skilvirkari hætti heldur en að
reka sérstakan ríkisbanka sem
veitir íbúðalán. Framganga Íbúða-
lánasjóðs hefur verið með þeim
hætti að hún hefur oft verið á
skjön við efnahagsstjórn ríkis-
stjórnarinnar. Það er ekki ríkisins
að hafa eitthvað tæki, í þessu
tilfelli Íbúðalánasjóð, sem ýtir
undir verðbólgu í landinu. Ég var
mjög ósáttur við ákvörðun félags-
málaráðherra fyrir skömmu, að
hækka hámarkslánin.“
Bakhjarlshugmyndin löguð að
íslenskum aðstæðum
Stýrihópur félagsmálaráðherra
komst að þeirri niðurstöðu að rétt
sé að þróa hlutverk Íbúðalána-
sjóðs í þá átt að hann verði bak-
hjarl fyrir lánveitingar íslenskra
banka og sparisjóða til almenn-
ings og fyrirtækja. Markmið
breytingarinnar yrði að auka á
fjármálalegan stöðugleika, styðja
við samkeppni á íbúðalánamark-
aði, tryggja jafnræði í aðgangi
landsmanna að húsnæðislánum og
draga úr notkun ríkisábyrgða í
húsnæðislánakerfinu.
Til þess að markmiðin með
breytingunum náist þarf víðtæk
sátt að nást um breytingar á
Íbúðalánasjóði. Þverfagleg nálg-
un ýmissa stofnana og fjármála-
fyrirtækja, eins og stýrihópur
félagsmálaráðherra hefur lagt til,
er líkleg til þess að leggja grunn-
inn að nútímavæðingu Íbúðalána-
sjóðs.
Tillögur stýrihópsins um hlut-
verk og skipulag Íbúðalánasjóðs
verða tilbúnar eigi síðar en í lok
næsta mánaðar.
Verði bakhjarl á lánamarkaði
GUÐLAUGUR ÞÓR
ÞÓRÐARSON Segir
mistök að hækka
hámarkslán Íbúða-
lánasjóðs á þeim
þenslutímum sem
nú eru.
ÍBÚAHVERFI Í REYKJAVÍK Breytingar á Íbúðalánasjóði skipta miklu máli fyrir Íslendinga. Sérstaklega skiptir framtíð íbúðalánakerfisins miklu
máli fyrir ungt fólk sem er að koma yfir sig þak. FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN
GRUNNHUGSUNIN AÐ FRAMTÍÐ-
ARHLUTVERKI ÍBÚÐALÁNASJÓÐS
• Íbúðalánasjóður bjóði bönkum og spari-
sjóðum að veita lán samkvæmt skilmálum
hans.
• Bankar og sparisjóðir sjái um afgreiðslu lán-
anna.
• Lánaskilmálar tryggi að lántakar geti fengið
lán á sömu kjörum óháð búsetu og félags-
legri stöðu.
• Lántakar njóti sömu réttinda til úrræða við
greiðsluerfiðleika og nú eru tryggð við lána-
tökur hjá Íbúðalánasjóði.
• Íbúðalánasjóður njóti ekki almennrar
ábyrgðar ríkisins á skuldbindingum sínum.
Sú fyrirgreiðsla sem hann myndi að öðru
leyti njóta af hálfu ríkisins væri í beinu sam-
hengi við þær skyldur sem honum væri falið
að uppfylla. Vel útfærð fjármögnunarleið
sjóðsins ætti að geta skilað sambærilegum
eða betri útlánakjörum en boðið er upp á í
dag.
1985
1995
2005
41
0
41
0
55
3
52
1
59
5
59
2
SVONA ERUM VIÐ
> Krabbamein, ný tilfelli á ári
Konur
Karlar
Heimild: Hagstofa Íslands
FRÉTTASKÝRING
MAGNÚS HALLDÓRSSON
ritstjorn@frettabladid.is
SJÓNARHÓLL
LINSUVÖKVI
��������������������
���������
�����������������
��������������
���������