Réttur - 01.07.1930, Page 23

Rjettur]
MARXISMINN
239
efnið (náttúruna) hið upphaflega, tilheyra hinum ýmsu deild-
um efnishyggjunnar«.
Einkum skyldi skoðun Marx á sambandi vilja-frels-
is og nauðsynjar skýrt fram dregin. »Frelsið er skiln-
ingur á nauðsyninni. Blind er nauðsynin aðeins að svo
miklu leyti sem hún ekki verður skilin«. (Engels: Anti-
Dúhring).—Þetta er viðurkenning á hlutlægu lögmáls-
samræmi í náttúrunni og þróunarlegri breytingu nauð-
synjar í frelsi (ásamt breytingu hins óþekta, en þekkj-
anlega ásigkomulags hlutarins (Ding an sich) í við-
horf hans til vor (Ding fur uns), breytingu á því, sem
hlutirnir eru, í það, sem þeir virðast). Marx og Engels
töldu, að aðalgalli hinnar eldri efnishyggju, einnig
Feuerbachs (einkum á þetta heima um hina yfirborðs-
legu efnishyggju Buchners, Vogts og Moleschots) lægi
í því, 1.) að þessi efnishyggja væri aðallega vélræn og
tæki eigi tillit til nýjustu uppgötvana í efnafræði og líf-
fræði, 2.) að gamla efnishyggjan væri ósöguleg og beiti
ekki rökþróunaraðferðinni (hefði það úr frumeðlis-
spekinni að vanta þróunarhugtakið) og beitti hvorki
þróunarskoðuninni rökfast né víðtækt, 8) að hún skoð-
aði mannlegt líf sérstætt, en eigi sem heild eða sköpun
(ákveðins, .sögulegs) »þjóðfélags-ástands« og »túlki«
því aðeins heiminn í stað þess, að það, sem mestu skifti
sé »að breyta honum«. Það er, að hún viðurkenndi eigi
■ gildi byltingarsinnaðrar starfsemi.
Þráimarspekin (Dialektik).
í þróunarspeki Hegels sáu þeir Marx og Engels hina
víðtækustu og veigamestu þróunarkenningu, og töldu
þeir hana helzta afrek klassisku, þýzku heimspekinnar.
Sérhverja aðra stílun á lögmálum þróunarinnar, töldu
þeir einhliða og innantóma. Þeir töldu það stílun, er
rangsneri og afbakaði hina raunverulegu rás þróunar-