Réttur - 01.01.1967, Blaðsíða 18

ar þriðju, sem fyrr segir, þar sem íslenzkir
lista- og menntamenn láta til sín taka.
Sú hefur verið ætlun okkar, að þar kæmu
fram þær hræringar í listum og menntum, sem
bærðust með þjóðinni, strengjagrip, gömul
og ný, — sú skynjun og framtíðarsýn, sem
skáld Ijóða og sagna, lita og hljóma, geta
miðlað okkur. Með því höfum við viljað leggja
áherzlu á, að barátta okkar á sér vítt inntak
og jákvætt, að hún varðar ekki eingöngu
tiltekna utanríkismálastefnu, eða er pólitísk
í þrengsta skilningi þess orðs, en tekur til
þjóðlífs, menningar og framtíðarsýna.
Við höfum viljað sýna, að barátta okkar
gegn hernámi, erlendu auðhringavaldi og dáta-
sjónvarpi er ekki neikvæðið eitt við þeirri
eyðingarhættu, afsiðun og pólitískri undir-
okun, sem af þessu má leiða, enda þótt það
neikvæði sé forsenda fyrir raunfrjálsu íslenzku
samfélagi og sjálfstæðri menningarþróun.
Né heldur er þessi barátta sprottin af ást
á náttúru Islands einni saman, — fegurð þess
í sólbliki sumardagsins, í skuggaleik ljós-
rökkvaðra nátta eða í hvítri stjörnudýrð vetr-
arins.
Og hún á ekki rætur sínar eingöngu í lif-
andi tilfinningatengslum og tryggð við sögu
og fortíð, í vitund þess, að þetta land er vígt
af striti, fögnuði og hörmum farinna kynslóða,
að mold þess geymir grónar grafir áa okkar
og formæðra — og bein liðinna ættmanna
blikna þar á afskekktum beiðavegum eða á
sjávarsöndum fyrir ströndum frammi. Og ekki
er hún heldur af því einu sprottin, að svo til
hvert örnefni hér segir okkur sögu, greinir
frá örlögum þjóðar og einstaklinga, ósigrum
þeirra og sigrum um meira en þúsund ára
skeið.
Allar þessar ástæður eiga sinn þátt í bar-
áltunni, eru sá bakgrunnur, sem hún rís af.
En kveikjan sjálf eða aflvakinn er draum-
urinn, sem upp af þeim grunni vex. Svarið
við þeirri spurningu, sem hver óspilltur æsku-
maður spyr sjálfan sig: spurningunni: Hvað
viltu verða? — Andsvar þeirrar spurnar, sem
hver framsækin kynslóð hefur uppi um fram-
tíð lands síns og hlut þess í samskiptum og
samfélagi þjóðanna. Það er draumurinn um
landið, er ég kalla svo, — og þegar ég segi
landið, á ég við samleik og einingu fólks og
lands. Þessi draumur um landið, þessi fram-
tíðarsýn, á sér að vísu rætur í sögu og erfð
og skiptir nokkuð um svip með kynslóðum.
En hann sprebtur upp úr veruleika líðandi
stundar, úr spennunni milli staðhafnar og
möguleika, — þess sem er og getur orðið.
Hann er myndin, sem við vörpum fram á veg-
inn og gerum að takmarki og keppikefli.
Það er þessi draumur um landið, sem ver-
ið hefur aflvakinn í allri þjóðlegri framsókn,
svo sem var alla 19. öld og fram á okkar
daga. Það var um 'hann, sem skáldið forðum
kvað við fjallkonuna: ,,En þó fegurst og
kærst / og að eilífu stærst, / ertu í ást og í
framtíðar vordraumum barnanna þinna.“ —
Draumurinn getur að vísu þrúgazt undir fargi
ánauðar, fátæktar og 'hörmunga og fölskv-
azt í vafstri 'blindrar eiginhagsmunahyggju,
en hann lifir samt áfram í brjósti flestra ís-
lendinga, — jafnvel með þeim undir niðri, sem
láta svo, sem slíkir draumar séu úrelt fortíðar-
fyrirbrigði.
Það er í nafni þessa draums um fullvalda
ríki, friðlýst og hlutlaust og efna'hagslega sjálf-
stætt, sem við höfum barizt og berjumst gegn
því, að ísland verði áfram útvígi framandi
stórveldis og 'hernaðarbandalags og verstöð
erlendra auðhringa.
T hans nafni höfum við krafizt þess, að
þjóðin mótaði sjálf og sjálfstætt eigin menn-
ingu og uppeldi barna sinna, en léti ekki
lágsigld erlend fjölmiðlunartæki koma þar
við sögu.
Og hans vegna þykir okkur líka hlýða,
að ísland eigi sér sjálfstæða rödd á þingum
á alþjóðavettvangi, rödd, sem tali máli friðar
og frelsis, hver sem í hlut á, og láti ekki óvið-
komandi aðila segja sér í neinu fyrir verkum.
18