Réttur - 01.07.1973, Qupperneq 46

Jón Ólafsson
— „rófuveifandi embættisslúðrarar" —
því er séð verður — og þó hafa þeir ekki
einurð að biðja Finsen að fara frá."
Þess má ennfremur geta, að einmitt þenn-
an vetur, 1872—73, var starfandi stjórnmála-
félag í Reykjavík, „Kvöldfélagið", þar sem
þjóðfélagsmál voru rædd af miklu kappi og
þar urðu einhverjar fyrstu umræður opinber-
lega, svo vitað sé, um sósíalisma, en Jón skáld
Olafsson gerðist þar talsmaður þeirrar stefnu.
Er ekki að efa, að þjóðfrelsisbaráttan og
framvinda hennar gaf mönnum tilefni til að
fara að hugleiða ýmsa þá hluti, er vísuðu til
margra átta.
Þennan vetur birti Þjóðólfur Jóns Guð-
mundssonar skeleggar greinar gegn áform-
um stjórnarinnar og bakaði þessi gamli eld-
hugi sér enn á ný hatrammá reiði stjórnar-
innar. Hótaði hún að svipta hann þeim eina
starfa, er honum hafði nokkru sinni hlotnazt
af hálfu yfirvaldanna eftir framgöngu sína á
þjóðfundinum 1851, þ.e. starf málflutnings-
manns við landsyfirréttinn, ef hann gerði
sig aftur sekan að „svo ósœmilegum og
hneykslanlegum orðum um stjómina og
hennar ráðstafanir”, eins og þar sagði. Sýndi
stjórnin enn hvern mann hún hafði að geyma
í framkomu sinni við Jón Guðmundsson, er
hún veifaði refsivendinum yfir höfði hans
með hótun um að svipta hann lítilfjörlegu
náðarbrauði. Dugði það þó engan veginn til
að fæla Jón frá þeim málstað, sem hann
hafði svarizt til fylgis við ungur.
Hinn 1. apríl 1873, er HilmarFinsen tók
formlega við hinu nýja landshöfðingjaem-
bætti var látið til skarar skríða með þeim
hætti, að þennan morgun mátti sjá svarta
dulu dregna að hún við hús yfirvaldsins við
Lækjartorg, þar sem á stóð „niður með lands-
höfðingjann", og sumir sögðu, að þar hafi
einnig verið hengdur dauður hrafn! A nokkur
hús voru einnig fest upp spjöld með sömu
ummælum og bætt við „engin stöðulög". Svo
mikil var ólgan, að embættismenn og aðrir
höfðingjar voguðu sér ekki að ganga á fund
landshöfðingja til að auðsýna honum holl-
usm. Síðar brauzt þessi ólga fram á samkomu
latínuskólapilta, er haldin var að venju á af-
mælisdegi konungs 8. apríl vegna atburðanna
daganna á undan. Leiddi það til þess, að
landshöfðingi neitaði að styrkja samkomu-
haldið, svo sem tíðkazt hafði og deildi á
rektor og kennara fyrir vanrækslu við eftirlit
með samkomu piltanna, en framkomu þeirra
taldi hann hafa verið ósæmilega.
s /
I tilefni Jx-ssara viðburða ritaði Jón Olafs-
son langt mál í blað sitt Göngu-Hrólf undir
fyrirsögninni „landshöfðingjahneykslið", þar
sem hann ræddi ýtarlega viðskipti landshöfð-
ingja við skólapiltana og sveigði með stór-
190