Réttur - 01.10.1982, Qupperneq 51

Olíuhneyksli í Bandaríkjunum
„Bandarísk olíufyrirtæki hafa með skammarlegum hætti vísvitandi brotið
verðlagsreglur í Bandaríkjunum á árabilinu 1973—1981, þannig að neytendur
þurftu að borga 10 billjónir dollara aukalega (150 milljarðar ísl. króna).“ Þannig
hefst greinarkorn í bandaríska tímaritinu Multinational Monitor.
Bandaríski þingmaðurinn Albert Gore lýsti því yfir þann 17. maí sl. að hér
væri um að ræða mesta fjármálasvindl sem framið hefði verið gegn bandarísku
þjóðinni. Þá kom fram við yfirheyrslur í bandaríska þinginu að Ronald Reagan
væri að undirbúa aðgerðir til þess að bjarga olíufyrirtækjum þeim sem hér eiga
hlut að máli. Megininntak þessara aðgerða er að koma í veg fyrir að lög og réttur
nái til fyrirtækjanna. John Dingell, bandarískur þingmaður, fullyrðir að
einstaklingar og fyrirtæki muni komast upp með að stela billjónum dollara frá
bandarísku þjóðinni án þess að löggjafinn fái rönd við reist vegna þess að búið
er að flytja reynsluríka starfskrafta til í starfí, auk þess sem vísbendingar um
lögbrot aðila að máli þessu eru látnar lönd og leið.
Málavextir
Á árunum 1973 til 1981 setti bandaríska
orkumálaráðuneytið verðlagsreglur um
olíu. Reglur þessar kváðu á um verðlag á
mismunandi olíutegundum bandarískum.
Hugmyndin var svo að jafna kostnað
bandarískra olíuhreinsunarstöðva með
því að mynda sjóð, sem þær stöðvar sem
framleiddu ódýrustu olíuna greiddu í eftir
vissum reglum. Á hinn bóginn var svo
þeim stöðvum sem framleiddu dýra olíu
leyft að fá úr sjóðnum. Þannig átti að
koma í veg fyrir yfirburði þeirra olíufyrir-
tækja sem hefðu aðgang að ódýrri olíu,
og hvetja til fjárfestingar í nýjum olíulind-
um við erfiðari aðstæður en almennt
gerðist. — Eins og áður getur voru þessar
reglur ekki í heiðri hafðar. Fyrirtæki sem
framleiddu úr ódýru hráefni héldu því
einfaldlega fram að hráefnið væri dýrt
(eins konar hækkun í hafi). Þau greiddu
því aldrei í sjóðinn góða, heldur jusu úr
honum. Skuldbindingar sjóðsins voru því
fjármagnaðar með opinberu fé langt um-
fram það sem þörf var á.
Nú er svo komið í máli þessu að Albert
Gore tilkynnti að hann myndi leggja fyrir
bandaríska þingið tillögu að lögum sem
kvæðu á um ráðningu sérstaks saksóknara
vegna brota á regluin orkuinálaráðuneyt-
isins. „Þetta er nauðsynlegt ef koma á
rétti yfir þessa hvítf!ibbagIæpona.“
Réttur mun reyna að fylgjast frekar
með máli þessu og greina frá framvindu
þess eftir því sem kostur gefst.
243