Réttur - 01.01.1975, Blaðsíða 80

En höfðingjarnir skildu betur en
öreigarnir sjálfir teiknið, sem var
á lofti og sögðu: ,,allt skuluð þið
fá fyrirhafnarlaust, lítið I einu, en
allt með tímanum, ef við megum
eiga hallirnar okkar og bankana
okkar og atvinnufyrirtækin okkar
og embættin okkar og völdin. Allt
skulum við gefa ykkur smámsam-
an, ef þið forðið okkur frá heims-
sl tum byltingarinnar." Og þeir
treysta varnir sínar gegn bylting-
unni og nýrri veröld, en öreigar
allra landa, þeir sameinast ekki.
Siðan kemur stríðið og herinn.
Það verður nóg atvinna, og pen-
ingar taka að streyma. Bylting n,
sem átti að rýma sviðið fyrir ríki
öreiganna, hefur fjarlægst, og allt
verður óskýrt og þokukennt.
Hörður frændi gerist víðsýnn
með árunum, fer að sjá málin frá
ýmsum hliðum og vill fara að öllu
með gát. Hann aðhyllist hægfara
umbótastefnu.
Nú hafa allir nóg að bíta og
brenna, sem nenna að vinna, „allt
mitt greiði ég fyrir að fá að bera
húsið mitt á bakinu ævilangt".
Kidda spyr móður sina hvað
þau vanti, hún á ekki við hluti
„það er fullt af drasli i kringum
okkur, hlutum, sem þið kaupið og
allir kaupa, hvaða gagn er að
svona hlutum mamma"?
Móðirin kann ekki önnur ráð
andspænis svona tali en taugaró-
andi töflur. Aðr'.r flýja á náðir trú-
arbragða í ýmsum myndum.
I bókarlok er Pétur fundinn eft-
ir töluverða leit. Vitanlega gat
hann ekki horfið aftur til upphafs
síns, hann er vaxinn frá því um-
hverfi, og sá heimur stendur ekki
lengur, en sú veröld, sem hann lif-
ir I, vex honum yfir höfuð. Hann
er sambandslaus, en megnar ekki
að breyta neinu þar um. Þegar ó-
mennsku andrúmslofti gerviblóm-
anna úr plasti, þyrmir yfir hann,
og hann ætlar loksins að sýna
virka andstöðu, „i þetta sinn skal
ég þerjast", þá eru aðgerðir hans
vanmáttugar og standa i tákni
sjúkleikans. Þær höggva ekki að
rótum þeirra aðstæðna, sem hafa
fært hann I kaf og útþurrkað per-
sónuleika hans.
Mikið megum við Islendingar
vera fegnir, að enn skuli uppvekj-
ast meðal okkar skáld og rithöf-
undar á borð við Jakobinu Sigurð-
ardóttur. Dæmi hennar sýnir ótví-
rætt, hve hneigðin til skáldskap-
ar og ritmennsku er þrátt fyrir allt
rik með þjóð okkar.
Á meðan okkur berast skáld-
verk borin uppi af svo hvassri
hugsun og svo heitum huga, þurf-
um við ekki að örvænta.
Soffía Guomundsdóttir.
Hans Kirk: Litteratur og tendens.
— Gyldendals Ugleböger. Köben-
havn. 1974.
Hans Kirk var, sem mörgum Is-
lendingum er kunnugt, einn af
bestu rithöfundum Dana, fæddur
1898 og dó 1962. Nokkuð af
skáldsögum hans hefur komið út
á íslensku, meðal annara „Þræll-
inn", ein besta skáldsaga dönsk
og minnir aðalhetjan um margt á
hið besta i Islendingasögum.
Nú hefur útgáfufyrirtæki Gyld-
endals gefið út úrval af greinum
Hans Kirk um bókmenntir og sá
Börge Houmann um úrvalið og
ritar formála. En Hans Kirk reit
löngum bókmenntadóma I blöð
danska Kommúnistaflokksins,
bæði „Arbejderbladet" fyrir strið
og „Land og Folk" eftir strið, en
Börge Houmann var ritstjóri þess
blaðs fyrstu árin eftir að hernámi
lauk og var þá blaðið þriðja út-
breiddasta blað Danmerkur.
Það er mikill fengur að þessum
greinum. Þar er ekki kastað t'l
höndum — eins og til að afgreiða
bækur I jólaönnum, — heldur er
hér um að ræða hinar ágætustu
skilgreiningar á fjölmörgum skáld-
um og rithöfundum. Mætti þar sér-
staklega tilnefna greinarnar um
„Tom O'Shanter", kvæði Robert
Burn, „Morten hin Röde", fram-
halds Martin Andersen Nexös af
„Pelle Erobreren", Honoré de
Balsac, Jeppe Aakjær o. fl. Væri
vel að ýmsar þessar greinar birt-
ust á íslensku.
Smárit um Martin Andersen Nexö.
— Sirius.
Það er til mikillar fyrirmyndar
hvílíka rækt Börge Houmann sýnir
Martin Andersen Nexö með útgáf-
um á ritum um hann og skrifum.
Á útgáfu bréfa hans var áður
minnst.
Nú nýlega gaf Börge Houmann
út „De tomme pladsers passager-
er" í upprunalegu útgáfunni, en
það var hún, sem birtist I „Rétti"
1926 i þýðingu Finns Jónssonar.
Áður hafði hann gefið út á sama
hátt eftirfarandi smárit um ein-
staka kafla í ævi skáldsins.
Martin Andersen Nexö og börn-
ene i Samara. 1967.
Nu eller aldrig. (Um baráttu
Nexö 1919). 1969.
Hedersgaven. (Um meðferðina
á Nexö 1939—40). 1971.
Havörn og Proletar. (Um Nexö
og Brandes). 1972.
Digterspire i Spurvely. (Um
M.A.N. I Askov 1891—1894). 1973.
Undervejs med Pelle. (Um
Pelle Erobreren). 1974.
80