Réttur - 01.01.1975, Blaðsíða 33

Blóð-
sunnudagurinn
9. janúar
1905
Zarinn blóðugi. Teikning eftir Galanis i „L’ássiette
au beurre" í París í febrúar 1905.
Sunnudaginn 9. janúar 1905, fóru þús-
undir verkamanna í Pétursborg áleiðis til
keisarans með bænaskjal, undir krossum og
keisaramyndum, til að biðja hann líknar í
eymd sinni. Orbirgðin svarf að þeim. Rúss-
nesk—japanska stríðið jók enn á hörmung-
arnar. Gapon prestur, sem hafði starfað með-
al þeirra í samráði við leynilögregluna, taldi
þeim trú um að keisarinn myndi bænheyra
þá. Svarið er fólksfjöldinn fékk voru skotin
úr byssum varðliðsins við Vetrarhöllina. —
Þau skot drápu eigi aðeins fjölda fólks, þau
drápu líka barnslegu trúna á keisarann í
hjörtum fólksins.
Maxim Gorki var í Pétursborg þennan
dag. Hann mótmælti harðlega morðunum,
því yfirvöldunum var mjög vel kunnugt um
friðsamlegan tilgang fólksins. Hann var tek-
inn fastur, en það varð að sleppa honum úr
fangelsinu sakir mótmæla frá ýmsum lönd-
um Evrópu. Gorki skrifaði lýsingu á þessum
degi í ritgerðinni: „9. janúar". Og ef til vill
var þessi atburður kveikjan í snilldarsögu
hans „Móðirin", sem hann skrifaði árið eftir.
(Þýdd af Halldóri Stefánssyni og gefin út af
Máli og menningu 1938).
Blóðsunnudagurinn varð raunverulega
upphaf uppreisnarinnar um allt Rússaveldi
1905—6. Verkamenn og bændur risu hvar-
vetna upp gegn kúguninni. 14. júní varð upp-
reisnin á bryndrekanum „Potemkin". A síð-
ustu mánuðum ársins náði þessi uppreisn
hámarki sínu. Byltingarmenn töpuðu, en
lærðu nóg til þess að næsta uppreisn heppn-
aðist: 7. nóvember 1917.
Uppreisnin á Potemkin og „Móðirin" eru
bæði tekin til meðferðar í tveim af snjöllustu
kvikmyndum þeirrar listar.
Og norður í Kanada orti Stephan G. hið
stórfenglega kvæði sitt „Pétursborg", sem
birt er hér á eftir.
33