Réttur - 01.10.1988, Blaðsíða 25

sínum góður faðir og uppalandi og sér
hans víða stað í skáldskap sonarins. Nico-
lás gerði tilraun til að nema lögfræði við
háskólann í Havana en gafst upp og sneri
sér að blaðamennsku og skáldskap. í
fyrstu orti hann undir áhrifum þeirrar
stefnu sem kölluð var módernismi og
tengdist fyrst og fremst nafni nicaragu-
anska skáldsins Rubén Darío. Pessi
stefna var að mestu liðin undir lok þegar
Guillén fór að yrkja og fyrsta ljóðabók
hans, „Heili og hjarta“ birtist aldrei á
prenti í heilu lagi. 1930 var Guillén hins-
vegar búinn að finna sína eigin rödd og
varð víðfrægur á einni nóttu fyrir átta ljóð
sem hann birti í útbreiddu kúbönsku
blaði. Þar kvað við nýjan tón. Formið
sótti skáldið í kúbanska alþýðutónlist,
dansmúsík sem kölluð er „son“, en í
henni skiptast á einsöngskaflar og síend-
urtekið viðlag í hraðari takti. Petta alþýð-
lega og aðgengilega form notaði Guillén
til að tjá hugsanir og tilfinningar með-
bræðra sinna, afkomenda þrælanna á
Kúbu. Ári síðar gaf Guillén þessi ljóð út
á bók ásamt öðrum og kallaði bókina
Songoro Cosongo, sem þýðir eiginlega
ekki neitt, en gefur til kynna afrískt
hljóðfall og undirstrikar afrískan uppruna
Ijóðanna. í mörgum Ijóðum sínum notar
Guillén merkingarlaus orð eða hljóð af
þessum toga til að magna upp seiðandi
hljóðfall frumskógarins.
Skáldskapur Guilléns er afar margþætt-
ur, hann hefur ort bæði undurfögur ást-
arljóð og beinskeytt áróðursljóð og flest
þar á milli. Guillén helur aldrei farið
leynt með stjórnmálaskoðanir sínar og er
mjög pólitískt skáld. Einsog áður var sagt
fékkst hann við blaðamennsku á þriðja
áratugnum. Með greinaskrifum sínum þá
gat liann sér orð sem baráttumaður gegn
kynþáttafordómum. Hann hafði lýst
ömurlegum lífskjörum svertingjanna,
einkum í fátækrahverfum Havana, og
fordæmt misréttið sem þeir voru beittir. í
ljóðum sínum hélt hann áfram að fjalla
um þessi mál og varð stöðugt gagnrýnni á
þjóðfélagið sem útskúfaði þannig stórum
hluta þegnanna. Pjóðfélagsgagnrýni hans
átti þannig upptök sín í baráttu svarta
kynstofnsins, en strax í annarri ljóðabók
sinni er hann farinn að tala til þjóðarinnar
allrar og í þriðju bók sinni, West Indies
Ltd. fer hann út fyrir landsteinana. Par er
hann í raun orðinn talsmaður allra „hinna
fordæmdu á jörðinni“ einsog Frantz Fanon
kallaði íbúa þriðja heimsins svonefnda,
og skeleggur baráttumaður gegn nýlendu-
stefnu og heimsvaldastefnu.
Einsog Pablo Neruda fór Guillén til
Spánar meðan borgarastríðið stóð yfir,
og einsog Neruda gerðist hann flokks-
bundinn kommúnisti á þeim örlagatím-
um. Sem slíkur tók hann virkan þátt í
stjórnmálabaráttunni á Kúbu næstu árin,
en 1952 hraktist hann í útlegð undan of-
sóknum Batista einræðisherra. Hann
sneri aftur heim til ættjarðar sinnar strax
eftir byltinguna í janúar 1959 og hefur
síðan verið mjög atkvæðamikill í kúb-
önsku menningarlífi og forystumaður í
samtökum rithöfunda, auk þess sem hann
hefur ort af kappi og gefið út ljóðabækur,
greinasöfn og sjálfsævisögu sína.
169