Morgunblaðið - 05.01.2006, Blaðsíða 32

32 FIMMTUDAGUR 5. JANÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LÍF Í JANÚAR
H
vert er virði vinnu
þinnar? Hvaða öfl
ráða því eiginlega
hvernig störfum er
raðað í flokka hvað
þetta varðar? Þetta eru býsna
heimspekilegar spurningar og
þær geta verið áleitnar, ekki síst
við aðstæður eins og þær sem nú
eru uppi á Íslandi.
Maður getur til dæmis velt því
fyrir sér hvort það sé yfirhöfuð
mögulegt, að einhver einn maður
sé svo mikilvægur starfskraftur,
það verk sem hann leysir af hendi
svo merkilegt miðað við öll önnur í
tilteknu fyrirtæki og tilteknu sam-
félagi, að hann sé verðugur þess
að fá 48 milljónir í árslaun og fjór-
falt það ef vel gengur. Eða 130
milljónir við starfslok.
Það er athyglisvert en umræð-
an um laun forstjóra FL Group og
einnig samninga sem gerðir voru
við tvo fyrrverandi forstjóra við
starfslok þeirra kemur í kjölfar
umræðu um launasamninga sem
borgarstjórinn í Reykjavík gerði
við ófaglærða leikskólakennara.
Það ráku nefnilega margir upp
ramakvein þegar Steinunn Valdís
ákvað að hækka laun þessa fólks,
hún var sökuð um að rjúfa sam-
stöðu sveitarfélaga, sýna ábyrgð-
arleysi í fjármálum og jafnvel að
hleypa af stað skriðu launahækk-
ana og verðbólgu.
Þó vita flestir að ófaglærðir
leikskólakennarar eru ekkert öf-
undsverðir af launum sínum. Og
jafnvel ekki heldur þeir faglærðu.
Það er eitthvað bogið við þetta
allt saman. Já, hvers virði er vinn-
an? Hvað er það eiginlega sem
Hannes Smárason, forstjóri FL
Group, gerir sem veldur því að
hans vinna er svo miklu merki-
legri en leikskólakennarans?
Spurningin er sérstaklega við
hæfi þegar lögmálið um framboð
og eftirspurn er haft í huga – en
þeir sem hvað mest halda gildum
frjáls markaðar á lofti grípa jafn-
an til þeirra raka, að markaðurinn
ráði þessu einfaldlega.
En ég spyr: ef skortur er á leik-
skólakennurum er þá ekki full-
komlega eðlilegt að laun þeirra
fari upp á við og það jafnvel veru-
lega? Hefur á hinn bóginn verið
einhver skortur á (og þar með eft-
irspurn eftir) forstjórum hjá FL
Group? Nei, varla, það eru jú þrír
slíkir á launum hjá fyrirtækinu.
Hvers vegna virkar lögmálið
um framboð og eftirspurn aldrei
með þessum hætti, hvers vegna
nær það aldrei raunverulega máli?
Hér hlýtur eitthvað fleira að koma
til. Eitthvert gildismat á því hvers
konar vinna er mikils virði og
hvaða vinna er það ekki.
Um daginn heyrði ég af kunn-
ingja sem útskrifaðist úr Háskóla
Íslands á svipuðum tíma og ég
sjálfur, tók síðan masters-gráðu
eins og ég við breskan háskóla.
Hann seldi semsé bréf sín í fjár-
festingafyrirtækinu sem hann
vinnur hjá og hafði fengið að
kaupa á góðu gengi. Núna á hann
hundrað milljónir í banka. Hefur
auk þess áreiðanlega alltaf verið á
góðum mánaðarlaunum.
Ég sit eftir með spurninguna:
hvað gerir hann eiginlega sem er
svona miklu merkilegra en það
sem ég geri? Hvers virði er mín
vinna og hvers virði er hans?
Ég veit að vísu að sumir telja
blaðamannsstarfið ómerkilegt. En
er starf kaupahéðnanna eitthvað
merkilegra? Og ef svarið er nei-
kvætt – hvers vegna er það þá
miklu meira virði?
Einhver mun segja að þetta sé
bara öfund í mér. Aðrir munu
svara því til að mér komi þetta
raunar ekkert við en að verð-
mætasköpun kunningjans sé
greinilega mikil, a.m.k. telji hlut-
hafar í fyrirtæki hans svo vera.
Hennar sér þó ekki sérstaklega
stað í samfélaginu, svo ég viti til.
Nema þá kannski á bankareikn-
ingum tiltekinna einstaklinga.
Nú er algengt að mönnunum
með ofurlaunin sé hrósað fyrir
þau afrek sem þeir endalaust eru
að vinna í útlöndum. Og þeir fá að
komast upp með að tala um að
starfsemi fyrirtækja þeirra sé í
„alþjóðlegu umhverfi“, þess vegna
verði að borga þeim há laun.
Þetta eru til dæmis rök Sig-
urðar Einarssonar, starfandi
stjórnarformanns KB banka, í við-
tali í nýjasta hefti Frjálsrar versl-
unar í tilefni þess að blaðið hafði
valið hann og Hreiðar Má Sig-
urðsson menn ársins í íslensku
viðskiptalífi.
Hvernig á að meta sanngjörn
laun? er Sigurður semsé spurður.
Og svar hans er svona: „Það er
auðvitað eilíf umræða í gangi um
þau efni. Eru eðlileg laun stjórn-
enda hundraðföld laun gjaldkera?
Ég held það hafi ekkert upp á sig
að bera þetta saman.“
Og svo hefur stjórnarformaður-
inn ekkert meira um það að segja
og því miður er hann ekki spurður
frekar. Það væri áhugavert að
heyra Sigurð Einarsson takast á
við spurninguna í alvöru.
Önnur rök fyrir ofurlaunum í
veröld hins firrta auðvalds eru þau
að ofurlaunaforstjórarnir beri svo
mikla ábyrgð, taki daglega svo
mikla áhættu í starfi.
Um þetta segir Jón G. Hauks-
son ritstjóri í leiðara Frjálsrar
verslunar að „gæðunum sé óhjá-
kvæmilega misskipt í slíku kerfi
[eins og því íslenska, þar sem
vindar frelsis og markaðshyggju
blása nú loksins] þar sem þeir sem
taka áhættuna njóta bæði ágóðans
og taka á sig tapið fari allt á versta
veg“.
Og hver er síðan þessi ábyrgð
sem forstjórarnir þurfa að axla og
skýrir ofurlaun þeirra? Hún reyn-
ist engin því að við starfslok
þeirra eru þeir leystir út með feit-
um tékka, eins og dæmin sanna.
Sem er út í hött miðað við þessi
kapítalísku sjónarmið, sem hér
liggja til grundvallar. Hér bilar
einfaldlega kapítalisminn – og
þarfnast því lagfæringar við.
Bilaður
kapítalismi
„Það er auðvitað eilíf umræða í gangi
um þau efni [hvernig meta eigi sann-
gjörn laun]. Eru eðlileg laun stjórn-
enda hundraðföld laun gjaldkera?
Ég held það hafi ekkert upp á sig
að bera þetta saman.“
VIÐHORF
Davíð Logi Sigurðsson
david@mbl.is
Sigurður Einarsson í Frjálsri verslun, 11. tbl. 2005
Bónus
Gildir 05. jan - 08. jan verð nú verð
áður
mælie. verð
Sjófryst ýsuflök roðflett ............... 489 699 489 kr. kg
Þorskbitar roð og beinlausir ........ 599 799 599 kr. kg
Hrefnukjöt frosið ........................ 199 399 199 kr. kg
Hákarl í bitum, 100 g ................. 399 0 3.990 kr. kg
Haframjöl .................................. 79 89 79 kr. kg
Euroshopper musli ..................... 159 0 159 kr. kg
Euroshopper rískökur ................. 59 0 590 kr. kg
Amerískar rúsínur, 500 g ............ 105 129 210 kr. kg
Harðfiskbitar, 200 g ................... 999 0 4.995 kr. kg
Harðfiskur ýsa með roði, 400 g ... 1299 1599 3.247 kr. kg
Fjarðarkaup
Gildir 05. jan - 07. jan verð nú verð
áður
mælie. verð
FK jurtakryddað lambalæri.......... 998 1859 998 kr. kg
Lambakótilettur ......................... 998 1.298 998 kr. kg
London lamb frá kjarnafæði........ 1.077 1.539 1.077 kr. kg
Lamba ribeye ............................ 1.998 2.798 1.998 kr. kg
Roast beef í neti ........................ 1.598 1.998 1.598 kr. kg
Kjörís konfekt ísterta 12manna ... 995 1.398 995 kr. stk.
Pepsi 4x2L ................................ 498 596 125 kr. stk.
Rauð epli .................................. 95 129 95 kr. kg
Appelsínur ................................ 95 129 95 kr. kg
Gul epli ..................................... 95 129 95 kr. kg
Hagkaup
Gildir 05. jan - 08. jan verð nú verð
áður
mælie. verð
Laxaréttur m/chilli og engifer ...... 989 1664 989 kr. kg
Lambalæri Kjötborð ................... 899 1298 899 kr. kg
Myllu Heilsubrauð...................... 179 305 179 kr. stk.
Trópi nýpressaður appels.safi...... 268 335 268 kr. l.
Trópi appelsínusafi 1ltr ............... 158 198 158 kr. l.
Krónan
Gildir 05. jan - 11. jan verð nú verð
áður
mælie. verð
Móa kjúklinga læri magnp. ......... 359 599 359 kr. kg
Móa kjúklinga leggir magnp. ....... 389 599 389 kr. kg
Móa grillaður kjúkl.kaldur ........... 489 699 489 kr. stk.
Goða vínarpylsur 10 stk. ............ 265 442 265 kr. pk.
Start músli 4 teg........................ 149 190 149 kr. pk.
V8 grænmetissafi 354 ml. .......... 45 0 45 kr. stk.
Wasa Knackis Sesam / hvítlauks 149 189 149 kr. pk.
Líf ferskur appelsínusafi 1.ltr....... 159 189 159 kr. ltr
Bounty Select eldhúsrúllur 3 stk.. 399 449 399 kr. pk.
Ariel Regular þvottaefni 3,3 kg. ... 799 1098 242 kr. kg
Nóatún
Gildir 05. jan - 11. jan verð nú verð
áður
mælie. verð
Nóatúns þurrkryddað lambalæri.. 1.199 1.598 1.199 kr. kg
Nóatúns ungnautahakk pakkað .. 899 1.298 899 kr. kg
Santa Maria Soft Tortilla kökur 8" 277 369 824 kr. kg
Santa Maria Taco sósa mild........ 149 199 648 kr. kg
Santa Maria ostasósa mild......... 187 249 733 kr. kg
Santa Maria Burrito krydd........... 112 149 112 kr. pk.
Santa Maria Tortilla flögur chili .... 149 199 993 kr. kg
Stjörnu ferskt salat .................... 169 225 563 kr. kg
Egils Kristall + ........................... 89 125 178 kr. ltr
Lýsi Heilsutvenna....................... 699 799 699 kr. pk.
Appelsínusafi, ýsa og múslí
 HELGARTILBOÐIN | neytendur@mbl.is
Það munaði einni krónu ínítján tilfellum af þrjátíuþegar Morgunblaðið kann-aði verð í Bónus Holta-
görðum og í Krónunni í Mosfellsbæ í
gær.
Heildarverð á vörukörfunni í Bón-
us er 6.500 krónur og 6.873 krónur í
Krónunni. Munur á heildarverði
vörukarfanna nemur 5,7%, Bónus í
hag.
Mestur var verðmunurinn á íssal-
ati eða 75%. Kílóið af salatinu kost-
aði 148 krónur í Bónus en 259 krón-
ur í Krónunni.
Þá kostuðu tvö kíló af gullauga
kartöflum 149 krónur í Bónus en 51
krónu í Krónunni og nemur verð-
munurinn 65,8%.
Í Bónus voru fáanlegar kartöflur
frá tveimur framleiðendum og við
kassa var afgreiðslustúlkan beðin
um að taka með ódýrari kartöflurnar
en skilja þær dýrari eftir en 30 krón-
um munaði á pokunum. Ekki voru
aðrar kartöflur á boðstólum á þeim
tíma sem blaðamaður var í versl-
uninni.
Verðmunur á Egils Kristal
Töluverður verðmunur var einnig
á Egils Kristal í tveggja lítra flösk-
um sem kostaði 97 krónur í Bónus
en 147 krónur í Krónunni.
Þess ber að geta að morgunkornið
Cocoa Puffs var í ólíkum pakkn-
ingum í Bónus og Krónunni en ein-
ungis munaði einu grammi á inni-
haldi pakkanna sem báðir voru
framleiddir af General Mills.
Sá háttur var hafður á við verð-
tökuna í gær að blaðamenn fóru í
Krónuna í Mosfellsbæ og Bónus í
Holtagörðum um hálftvö og keyptu í
matinn eftir lista.
Að klukkustund liðinni fóru þeir
og borguðu fyrir vörurnar á kassa.
Matvörurnar voru síðan bornar
saman á Morgunblaðinu og að því
búnu voru þær gefnar í Konukot.
Ekkert tillit var tekið til gæða eða
þjónustu í verðkönnuninni.
M
or
gu
nb
la
ði
ð/
Á
sd
ís
 VERÐKÖNNUN | Morgunblaðið kaupir
í matinn í Bónus og Krónunni
75% verð-
munur á
íssalati
&'()*!
  +
 &,-,./
  +





 

 
 


            
0(-*1**''
23.*), 3*,'
04'
5*)**'
13",6(-*)'
7' '
$,,8 9.':'
;<, &' )!3-;<, (-*7
;117*&'7
,7
 =).=,>'
?3"333
> ,43 *">* !
0&,/'

&,*>""&*-=@*'
 ),*=@! 
A&77*,@"43.
B' ,0 ,,@3*
5 .3,@.=,- 
4 77,3* C!-3*
5D'.*),>3 )*,E!!*.,*,
 !  ,.*),3 ,

(*F4,7 
,
0C1(.&',. 3'
)*,&)3 @!*3,
'
0-- CG'
0-- 5D.3*)*'
H&9&7*--, '
&'*3&3,,3' 0&'',
,7
0=D 3'*6 -,*'
I-*&
 77&% &C4 ' 3

 










 



















 !
"






























#
 

 

 




    


 

  







  










 
 




































 





























 

!