Morgunblaðið - 26.03.2006, Blaðsíða 54

54 SUNNUDAGUR 26. MARS 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
Ástkær systir mín,
ÁSLAUG GUÐRÍÐUR MAGNÚSDÓTTIR,
sem lést á dvalar- og hjúkrunarheimilinu Grund
sunnudaginn 19. mars, verður jarðsungin frá
Fossvogskapellu þriðjudaginn 28. mars kl. 15.00.
Anna Sigríður Magnúsdóttir.
Elskulegur faðir okkar, tengdafaðir, afi og langafi,
HARALDUR BRYNJÓLFSSON,
Aflagranda 40,
áður til heimilis á Faxabraut 70,
Keflavík,
verður jarðsunginn frá Keflavíkurkirkju fimmtu-
daginn 30. mars kl. 14.00.
Berta G. Rafnsdóttir, Eggert N. Bjarnason,
Kristinn T. Haraldsson, Jónína Þrastardóttir,
Margrét B. Haraldsdóttir, Ástþór B. Sigurðsson,
Haraldur Dean Nelson, Guðrún Hulda Gunnarsdóttir,
Jón Ragnar Ástþórsson, Þórunn Katla Tómasdóttir,
Særún Rósa Ástþórsdóttir, Jóhann Þór Helgason,
Berglind Harpa Ástþórsdóttir,
Sigurður Freyr Ástþórsson
og langafabörn.
Ástkær eiginmaður minn og faðir okkar,
RÚNAR BRYNJÓLFSSON,
Hólabraut 19,
Hafnarfirði,
sem andaðist föstudaginn 17. mars verður
jarðsunginn frá Víðistaðakirkju í Hafnarfirði þriðju-
daginn 28. mars kl. 15.00.
Dóra Pétursdóttir,
Pálína Margrét Rúnarsdóttir,
Guðrún Brynja Rúnarsdóttir.
Það er með ýmsum
hætti sem kynni takast
með fólki og ekki síður
hverja stefnu þau taka. Fyrstu kynni
mín af Jónasi Pétri Jónssyni, frænda
mínum, voru sumarið 1961. Ég var þá
í byggingarvinnu á Raufarhöfn hjá
Bóasi Emilssyni, móðurbróður mín-
um. Eitt kvöldið bauð Bóas mér í bíl-
túr, hann ætlaði að kynna mig fyrir
Jónasi frænda okkar, skipstjóra á
Seley SU 10, hann væri með fullan
bát af síld og biði löndunar. Þetta var
langur og eftirminnilegur bíltúr í
Willys-jeppa Bóasar um holótta vegi
Melrakkasléttu. Þeir Jónas og Bóas
höfðu um margt að spjalla um menn
og málefni og ný atvinnutækifæri
sem m.a. tengdust nýjum og stærri
bátum sem þá voru komnir til Aust-
fjarða, stækkun landhelginnar o.fl.
o.fl. Það var þessum frændum mínum
mikið áhugmál að skapa fólki atvinnu
í sinni heimabyggð en fram til þessa
höfðu stærri bátar, svonefndir vertíð-
arbátar frá Austfjörðum, verið gerðir
út á vetrarvertíð allt frá Hornafirði
til Faxaflóahafna. Þá er mér sérstak-
lega minnisstætt hvernig Jónas velti
fyrir sér spurningum um lífríkið í
hafinu og jafnvægi sem þar þyrfti að
ríkja. Þannig nefndi hann að svart-
fugli færi mjög fjölgandi vegna
minnkandi nytja á fugli og eggjum.
Við rannsóknir hefðu fundist þorsk-
seiði í einum svartfugli sem nægt
hefðu í fullfermi togara ef seiðin
hefðu náð að verða stórþorskar.
Eftir þetta varð mér oft hugsað til
Jónasar frænda míns sem á fimm-
tugsaldri hafði sest á skólabekk í Sjó-
mannaskólanum í Reykjavík vetur-
langt til að afla sér skipstjórnar-
réttinda. Á meðan hafði hans
mikilhæfa kona, Arnfríður Þorsteins-
dóttir, Fríða eins og hún er jafnan
nefnd, gætt bús og barna heima á
Sólvöllum. Í huga mínum var Jónas
áræðinn, íhugull og heilsteyptur
maður.
Það var svo u.þ.b. ári síðar, þegar
ég hafði unnið við skrifstofustörf um
skeið og sá ekki framtíð í því starfi, að
ég taldi í mig kjark til að fara til Jón-
asar frænda og falast eftir plássi hjá
honum á næstu vetrarvertíð. Um
þetta ræddi ég ekki við nokkurn
mann heldur sat um að hitta Jónas og
náði fundi hans þegar hann einn sól-
bjartan sumardag 1962 var inni á
Eskifirði með Seleyna fulla af síld og
beið eftir löndun. Þegar þetta var
hafði ég aðeins einu sinni hitt Jónas
áður, þ.e. kvöldið eftirminnilega á
Raufarhöfn. Það var mér erfitt að
biðja Jónas um skipspláss. Vissi að
hann sem farsæll og fengsæll skip-
stjóri gat valið úr vönum mönnum.
Þegar ég kom um borð í Seleyna tók
hann mér fagnandi. Ég hafði talið
eins víst að hann myndi ekkert eftir
mér. Fórum við inn í skipstjórnar-
JÓNAS PÉTUR
JÓNSSON
✝ Jónas PéturJónsson fæddist
á Sléttu í Reyðar-
firði 15. desember
1918. Hann lést á
Fjórðungssjúkra-
húsinu í Neskaup-
stað 24. janúar síð-
astliðinn og fór
útför hans fram frá
Reyðarfjarðar-
kirkju 2. febrúar.
klefa hans þar sem ég
stundi upp erindi mínu
um að fá pláss hjá hon-
um sem háseti á næstu
vetrarvertíð. Jónas
sagði mér þá að til
stæði að hann tæki við
Gunnari SU 139 eftir
áramótin en það gilti
einu fyrir mig. Er ekki
að orðlengja það að ég
var ráðinn, og skyldi
vera á dekki, það var
það eina sem ég treysti
mér til að gera! Það
var ungur maður, létt-
ur í spori og léttur í lund, sem gekk
frá borði en þó var jafnframt kvíði í
brjósti að standast ekki þær kröfur
sem biðu mín.
Miðvikudaginn 2. janúar 1963 var
áhöfnin á Gunnari mætt til skips á
Reyðarfirði þar sem allt var sett á
fullt við að taka um borð veiðarfæri,
búnað, stilla upp á dekki o.fl. til að
halda í fyrsta róðurinn þá strax um
kvöldið. Þegar við vorum að vinna í
þessu varð mér starsýnt á tvær við-
líka rásir á línuspilinu. Bjarni frændi
á Bakka stóð þarna nærri og spurði
ég hann um þetta. Nú fékk einn af
skipsfélögum mínum málið og spurði
m.a. til hvers andsk... væri verið að
draga svona mann um borð sem varla
vissi hvað sneri aftur eða fram á skip-
inu. Þarna rifjaðist upp fyrir mér að
einhverjum vikum áður hafði Jónas
haft samband við mig og óskað eftir
að ég flytti lögheimili mitt til Reyð-
arfjarðar fyrir 1. desember því til
væri fólk á staðnum sem væri ósátt
við að hann væri að ráða skipverja á
Gunnar sem ekki borguðu skatta til
sveitarfélagsins þegar nóg framboð
væri af heimamönnum. Varð ég að
sjálfsögðu við þessu. Við fórum svo
seinnipart dagsins í fyrsta róðurinn á
vertíðinni, lögðum suður af Papey og
lönduðum aflanum á Reyðarfirði
daginn eftir. Þá eins og jafnan fengu
allir þeir sem vildu hvaða fisk sem
þeir völdu í soðið og var ekki skorið
við nögl. Þarna kom greiðvikni og
velvild Jónasar vel í ljós. Vetrarver-
tíðinni lauk 11. maí, á lokadaginn.
Beitt var um borð og mest fiskað við
suðurströnd landsins, aflinn slægður
og ísaður og komið ca vikulega að
morgni til Reyðarfjarðar, aflanum
landað og tekin beita, ís og kostur
fyrir næsta túr og farið aftur út um
kvöldið. Í byrjun mars var skipt yfir á
net. Lifur var hirt og keypti Garðar
Jónsson hana og bræddi. Hrogn voru
söltuð um borð og tunnurnar settar á
land á Reyðarfirði eftir hvern túr.
Í dag þætti þetta ekki forsvaran-
legt. Einu undantekningarnar sem
ég man frá þessu er að farið var á
þorrablótið á Reyðarfirði, komið inn
um morguninn og farið út daginn eft-
ir og línan lögð um kvöldið og áhöfnin
fékk einnig nótt heima þegar skipt
var af línu yfir á net. Þetta þótti
mörgum fullfast sótt en skoða verður
að á þessum tíma og áður höfðu menn
farið til vetrarvertíða frá Austfjörð-
um til Hornafjarðar og allt til Faxa-
flóahafna og verið þar alla vertíðina,
frá janúar og fram í maí.
Vetrarvertíðin gekk vel fyrir sig
nema hvað Jónas fékk botnlangakast
og var frá í einhverjar vikur. Þá kom
Hjalti Gunnarsson skipstjóri og
leysti hann af. Hjalti frændi var ein-
staklega farsæll og vel látinn maður
og minnist ég hans sérstaklega fyrir
hvað hann vann mikið að slysavörn-
um.
Eftir vetrarvertíðina var farið á
vorsíld í Faxaflóa, við fiskuðum ekk-
ert en rifum nótina á hrauni. Jónas
lét þetta ekki slá sig út af laginu því
einhvern fyrstu dagana í júní var
haldið til sumarsíldveiða. Heyrði ég
talað um að þetta væri allt of
snemmt, engum venjulegum manni
dytti hug að fara svo snemma á sum-
arsíld. Jónas vissi að þeir fiska sem
róa og Jónas reri til að fiska. Við
fengum 1.700 tunnur af síld hinn 8.
júní og lönduðum á Eskifirði, í fryst-
ingu, og Reyðarfirði hinn 9. júní.
Aldrei fyrr í Íslandssögunni höfðu
sumarsíldveiðar hafist svo snemma.
Á leiðinni í land af miðunum var Stíg-
andi frá Ólafsfirði á leið á miðin og
heyrði ég Jónas segja skipstjóranum
hvar hann fékk síldina, um 70 mílur
austur af Langanesi. Þess má geta að
árið áður hafði Jónas einnig verið
fyrsti bátur til að fá síld það sumarið,
hinn 20. júní, þá 300 tunnur norður af
Melrakkasléttu. Í bókinni Svartur
sjór af síld, eftir Birgi Sigurðsson
segir að sumarið 1963 hafi 237 skip
verið á síldveiðum en veðráttan hafi
verið svo óhagstæð að varla hélst
skaplegt veður í heilan sólarhring.
Þegar ég var að skrifa þessa minn-
ingargrein saknaði ég að hafa ekki
aðgang að dagbókum skipsins frá
þessum tíma en þær eru taldar glat-
aðar. Leitaði ég þá m.a. í smiðju til
Jakobs Jakobssonar, þess mæta
manns og fiskifræðings, og sem allra
manna best hefur náð að ráða gátuna
stóru um hegðun síldarinnar hér við
Íslandsstrendur. Sagði Jakob mér að
þegar hann stjórnaði síldarleit á
þessum árum á varðskipinu Ægi og
fann ný svæði (þessi svæði voru
nefnd Ægissvæði) þá hafi árangur oft
farið eftir þeim sem þangað komu
fyrstir og að Jónas hafi verið einn af
hans uppáhaldsmönnum, það hafi
ekki brugðist að hafi Jónas komið
fyrstur þá hafi fiskast. Eftirminnilegt
er mér frá þessu sumri að við höfðum
verið úti á miðunum í einhverja daga,
leiðinlegt veður og enga síld að fá.
Jónas hélt þó áfram að leita, fann
góða torfu og það var kastað og
„búmmað“. Nótin hlífð inn á fullu til
að kasta aftur en meðan það var gert
kom að síldarbátur frá Vestfjörðum
og kastaði á síldina sem óð rétt utan
við korkateininn hjá okkur. Tókst
ekki betur til en svo að snurpuvírinn
á aðkomubátnum fór yfir pokann á
nótinni okkar og fengum við hana inn
í henglum og í stað þess að kasta aft-
ur var sett á fullt í land til að fá gert
við nótina. Það voru miður falleg orð
sem féllu í garð skipstjórans á að-
komubátnum og ekki lagaðist orð-
bragðið hjá okkur þegar við á lands-
tíminu heyrðum hann melda sig inn
til löndunar með fullan bát af síld.
Það var hins vegar Jónas skipstjóri
sem hélt ró sinni og reyndi að bera í
bætifláka fyrir tjónvaldinn, honum
veitti heldur ekki af, vertíðin hefði nú
ekki gengið svo vel hjá honum til
þessa. Er þetta ekki meira umburð-
arlyndi en gengur og gerist og það í
hita „leiksins“?
Um haustið var farið með Gunnar í
slipp í Reykjavík. Eftirminnilegast
við þá ferð er að á heimleiðinni þurft-
um við að koma við í Vestmannaeyj-
um. Þegar þangað kom um nóttina
var sunnan bræla og lögðumst við
ásamt fleiri skipum undir Eiðið þar
sem ekki þótti nógu gott í sjóinn til að
fara inn í höfnina. Í birtingu kom
Jónas upp í brú og gætti að veðri og
aðstæðum. Meðal þeirra skipa sem
þarna lágu var strandferðaskipið
Herjólfur sem sá um siglingar milli
Elsku Guðbjörg. Ég
þakka allar samveru-
stundir okkar, bæði í
Bandaríkjunum og á Ís-
landi.
Við kynntumst árið 1995 er ég
heimsótti þig í fyrsta, en ekki síðasta
sinn á Palm Beach í flotta húsið þitt.
Alltaf tókstu vel á móti mér og okkur
kom óvenju vel saman og höfðum við
alltaf mikið samband símleiðis milli
þess sem við hittumst í Bandaríkjun-
um eða í Reykjavík.
Ekki hefur síðasta ár verið dans á
rósum hjá þér, Guðbjörg mín, mikil
veikindi og mikil einangrun frá öllu og
GUÐBJÖRG
FRIÐRIKSDÓTTIR
✝ Guðbjörg Frið-riksdóttir fæddist í
Reykjavík 22. júní
1938. Hún lést á hjúkr-
unarheimilinu Kumb-
aravogi á Stokkseyri
9. mars síðastliðinn og
var útför hennar gerð
frá Dómkirkjunni 17.
mars.
öllum. En þú stóðst þig
eins og hetja og notaðir
æðruleysið að fullu. Þú
fórst á Kumbaravog
eftir margra mánaða
dvöl á Borgarspítala til
að vera sem næst syni
þínum, tengdadóttur
og litla barnabarninu.
Sem þú fékkst þó ekki
að njóta vegna veik-
inda þinna og einangr-
unar á spítalanum. Þú
náðir þó að vera á
Kumbaravogi í nokkra
mánuði nálægt ástvin-
um þínum, en þurftir svo að detta eina
ferðina enn í mars sem varð þér að
fjörtjóni.
Elsku Guðbjörg mín, ég vona að þú
hafir það gott þar sem þú ert núna,
Guð geymir þig og ég veit að þú brosir
núna og þér líði loksins vel.
Ég votta Friðriki, Huldu og Mich-
ael Frey mína dýpstu samúð og hlýju.
Þín vinkona
Guðbjörg.
Ástkær bróðir minn, mágur og frændi,
SIGURBJÖRN STEFÁNSSON
bóndi,
Nesjum,
verður jarðsunginn frá Hvalsneskirkju miðviku-
daginn 29. mars kl. 14.00.
Guðjón Stefánsson, Ásta Ragnheiður Margeirsdóttir,
Jónína Bergmann,
Jónína Guðjónsdóttir, Kjartan Már Kjartansson,
Helga V. Guðjónsdóttir, Kristinn Jónasson,
Stefán R. Guðjónsson, Ásdís R. Einarsdóttir.
Ástkær eiginmaður minn, faðir, tengdafaðir, afi
og tengdasonur,
KRISTJÁN G. ÞORVALDZ,
lést á Landspítala við Hringbraut fimmtudaginn
23. mars.
Jarðarförin auglýst síðar.
Guðlaug R. Skúladóttir,
Skúli K. Þorvaldz, Ingibjörg Sif Antonsdóttir,
Atli Hrafn Skúlason,
Ólafur Steinar K. Þorvaldz, Sarah Anne Shavel,
Ágústa Þórðardóttir, Ólafur Steinar Björnsson,
Mjöll Þórðardóttir.