Morgunblaðið - 30.03.2006, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 30. MARS 2006 29
UMRÆÐAN
ÍSLENSK efnahagsumræða er
mjög lituð af frösum sem lítil inni-
stæða er fyrir. Stöðugleiki, methag-
vöxtur, glæsileg fjárlagafrumvörp og
lækkun skatta eru því
miður orðin tóm, lítið
annað en þjóðsögur
þegar málin eru skoð-
uð gaumgæfilega.
Þjóðsagan um
stöðugleikann
Íslensk fyrirtæki og
heimili búa ekki við
þann stöðugleika sem
haldið er fram að ein-
kenni íslenskt efna-
hagslíf og hafa raunar
ekki gert það í langan
tíma. Íslenska krónan
hefur verið í rússíban-
aferð í mörg ár og hef-
ur á stuttum tíma
sveiflast um allt að
40%. Verðbólgan hef-
ur verið yfir verð-
bólgumarkmiði Seðla-
bankans í tæp tvö ár
og viðskiptahallinn
hefur aldrei verið eins
mikill.
Erlendar skuldir
þjóðarbúsins hafa
aldrei verið hærri og
skuldir heimilanna
eru sömuleiðis í sögu-
legu hámarki. Reka
mætti allt félagsmálaráðuneytið í um
100 ár fyrir þá fjármuni sem Ísland
skuldar erlendis. Húsnæðisverð hef-
ur rokið upp úr öllu valdi og vextir á
Íslandi eru með því hæsta sem þekk-
ist í Evrópu. Afleiðingarnar eru
kunnar, kostnaður og óhagræði allra
eykst og fyrirtæki eru jafnvel farin að
flýja land.
Þjóðsagan um hagvöxtinn
Stundum er látið að því liggja að
Íslendingar séu hálfgerðir heims-
meistarar í hagvexti. En sé rýnt í töl-
urnar kemur allt annað í ljós.
Hagvöxtur á Íslandi árin 1991–
2001 var einungis jafnmikill og með-
alhagvöxtur OECD-þjóðanna. Á
þessu tímabili erum við einungis um
miðja deild. Sé litið á tímabilið 1995–
2004 sést að mörg ríki eru með meiri
hagvöxt en Ísland og má sem dæmi
nefna Grikkland, Finnland, Írland og
Lúxemborg. Á þessu tímabili var
hagvöxtur á Íslandi svipaður og á
Spáni og í Svíþjóð.
Þjóðsagan um ríkisfjármálin
Árlega berast sólskinsklæddar
fréttir af fjárlagafrumvarpi rík-
isstjórnarinnar. Það bregst ekki, að
greint sé frá himinháum afgangi sem
eigi að verða á fjárlögum í lok árs. Á
sama tíma stæra stjórnarherrarnir
sig af góðri og ábyrgri fjár-
málastjórn. En þegar reikningurinn
er svo gerður upp blasir allt annar
raunveruleiki við.
Á árunum 2000–2004
átti afgangur ríkissjóðs
samkvæmt fjárlaga-
frumvörpum að vera
samtals 82 milljarðar
króna. Niðurstaðan varð
hins vegar átta milljarða
króna halli á þessu tíma-
bili, þrátt fyrir alla einka-
væðinguna sem átti sér
stað á þessum árum.
Munurinn á á því sem
ríkisstjórnin boðaði og
því sem í raun varð eru
heilir 90 milljarðar króna.
Annað dæmi um glóru-
lausa fjármálastjórn
Sjálfstæðisflokksins er að
samkvæmt ríkisreikningi
árið 2003 jukust útgjöld
ríkisins, umfram fjár-
lagafrumvarpið, um rúm-
lega þrjár milljónir króna
á hverri klukkustund allt
árið, alls um 27,4 millj-
arða króna.
Þjóðsagan
um skattana
Sennilega eru margir
orðnir þreyttir á umræðu
um það hvort skattbyrði
hafi aukist eða ekki. En í
þessu sambandi er ágætt að vísa til
þess sem fjármálaráðherrann sjálfur
hefur sagt.
Í nýlegu skriflegu svari frá Árna
M. Mathiesen fjármálaráðherra við
fyrirspurn á þingi er beinlínis sagt að
skattbyrði allra tekjuhópa hafi
þyngst frá árinu 2002 að einum hópi
undanskildum. Það eru þau 10% ein-
staklinga sem hafa hæstu tekjurnar.
Skattbyrði þess eina hóps hefur
minnkað. Svar fjármálaráðherrans er
aðgengilegt á vef Alþingis.
Í öðru skriflegu svari frá þáverandi
fjármálaráðherra, Geir H. Haarde,
frá árinu 2002 kom hið sama fram. Í
svarinu er staðfest að 95% hjóna og
sambúðarfólks og 75% einstaklinga
greiddu hærra hlutfall tekna sinna í
tekjuskatt en þau gerðu árið 1995
þegar núverandi ríkisstjórn tók við.
Það þarf því ekki að þræta um það
lengur hvort skattbyrði einstaklinga
hafi þyngst eða ekki. Skattbyrðin hef-
ur þyngst og ríkisstjórnin hefur sjálf
staðfest það, þar á meðal Árni M.
Mathiesen og Geir H. Haarde. Málið
er því dautt.
Fjórar þjóðsögur
Ágúst Ólafur Ágústsson fjallar
um íslenskt efnahagslíf
Ágúst Ólafur Ágústsson
’Íslensk fyrir-tæki og heimili
búa ekki við þann
stöðugleika sem
haldið er fram að
einkenni íslenskt
efnahagslíf og
hafa raunar ekki
gert það í langan
tíma.‘
Höfundur er varaformaður
Samfylkingarinnar.
HAFA eldri borgarar tekið eft-
ir því hvernig skattastefna Sjálf-
stæðisflokksins birtist þeim? Auð-
vitað, því síðustu 10 ár hafa
aldraðir greitt sífellt
stærri hluta ellilíf-
eyris til Geirs H.
Haarde og Árna Mat-
hiesen á meðan tekju-
hæstu Íslendingarnir
hafa notið lækkandi
skatta. Aldraðir hafa
vissulega tekið eftir
að skattleysismörkin
hafa engan veginn
haldið í við hækkun
launa og verðlags,
sem þýðir að nú eru
skattar lagðir á ellilíf-
eyri sem áður var
skattlaus. Þetta sýnir prófessor
Stefán Ólafsson í Morgunblaðs-
grein 24. mars.
Segið það Vilhjálmi Þ.
Sjálfstæðisflokkurinn í Reykja-
vík ber auðvitað ábyrgð á Sjálf-
stæðisflokknum í landsstjórn. Er
Geir H. Haarde ekki þingmaður
Vilhjálms Þ.? Nú kemur D-listinn
í borgarstjórn og vill efla hag
aldraðra. Takk. Megum við minna
á að í ríkisstjórn undanfarin 15 ár
hafa þeir nýtt illa tækifærin til að
bæta kjör, þjónustu og aðbúnað
aldraðra.
Hundruð manna bíða í brýnni
þörf eftir hjúkrunarrými og enn
fleiri deila herbergi með öðrum á
stofnunum.
Samt sem áður borgum við öll
sérstakan skatt til að byggja upp
fyrir aldraða. Nægir þá ekki
skatturinn? Jú, en fjármálaráð-
herrar Sjálfstæðisflokksins setja
bara helminginn af honum í þau
mál sem hann er ætlaður! Taka
úr framkvæmdasjóði aldraðra í
annað. Bíðum við, hver er þá nið-
urstaðan? Hún er sú að á aðra
hönd leggur Sjálfstæðisflokkurinn
sífellt hækkandi
skatta á lífeyri aldr-
aðra, en rænir með
hinni helmingnum af
sérstakri fjáröflun til
að byggja upp hjúkr-
unarheimili fyrir þá.
Er þetta nú fallegt?
Jafnaðarmenn
vilja þjónustuna til
borgarinnar
Við viljum sam-
ræma heimaþjónustu
og heimahjúkrun.
Hvers vegna er ekki
búið að því? Ásta R. Jóhannes-
dóttir þingmaður skrifar um þetta
á heimasíðu sinni: ,,Ástæðan er
m. a. sú að þessir þættir heyra
ekki undir eitt ráðuneyti. Sjálf-
stæðismönnum hefði verið í lófa
lagið að breyta því undanfarin 15
ár í ríkisstjórn, en þeir hafa ekki
gert það. Öldrunarmálin eiga auð-
vitað að heyra undir einn ráð-
herra og flytjast síðan til sveitar-
félaganna. Ekki hafa lög um
málefni aldraðra fengist endur-
skoðuð þrátt fyrir ítrekaðar óskir
samtaka aldraðra.“
D-listinn í borgarstjórn flutti
tillögu um ,,meira samráð við
samtök aldraðra“. Það þarf ekk-
ert samráð við aldraða um þau
mál sem helst brenna á þeim, því
þeir hafa margoft lýst óskum sín-
um einmitt um þessi mál!
Reykjavíkurborg hefur staðið
við sinn hluta fyrirheita um mikið
átak í þágu aldraðra. Mörg hundr-
uð milljónir eru á biðreikningi eft-
ir að komast í kynni við framlag
ríkisins til hjúkrunarheimila. Og
við hlustum á raddir aldraðra sem
óska eindregið eftir því að ,,stofn-
anavæðingu“ linni eins og löngu
er þekkt á Norðurlöndum, og við
taki öflug þjónusta í heimahúsum,
stigvaxandi eftir þörf.
Um þetta segir formaður vel-
ferðarráðs, Björk Vilhelmsdóttir, í
nýlegri grein í Mbl.:
Sjálfstæðismenn benda á að
tryggja þurfi nægt framboð bú-
setukosta fyrir eldri borgara og
það tek ég heilshugar undir. Þess
vegna hefur Reykjavíkurborg á
síðustu misserum ráðstafað lóðum
undir 166 íbúðir fyrir aldraða við
Ferjuvað, Sléttuveg og Suður-
landsbraut, auk íbúða fyrir 80
manns við Sóltún. Þá byggðum
við 50 þjónustuíbúðir í Graf-
arholti. Auk þessa höfum við skil-
greint eldri íbúðir sem þjónustu-
íbúðir. Viðkomandi þarf ekki
lengur að flytja til að fá þjónustu
eins og um þjónustuíbúð væri að
ræða, nú er það „þjónustuíbúðin
heim“.
Við þurfum ekki Sjálfstæð-
isflokkinn til að leggja línurnar í
borginni, árangurinn í ríkisstjórn
hræðir.
Aldraðir taki eftir!
Stefán Jón Hafstein fjallar um
aldraða og aðbúnað þeirra ’Við þurfum ekki Sjálf-stæðisflokkinn til að
leggja línurnar í borginni,
árangurinn í ríkisstjórn
hræðir.‘
Stefán Jón Hafstein
Höfundur er formaður borgarráðs.