Morgunblaðið - 22.04.2006, Blaðsíða 30

30 LAUGARDAGUR 22. APRÍL 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
NÝ ÍSLENSK ópera verður
frumflutt í Íslensku óperunni í
kvöld. Höfundur hennar er
Þórunn Guðmundsdóttir, en
óperan ber heitið Mærþöll og
er byggð á gömlu íslensku æv-
intýri með sama heiti.
Það eru nemendur Tónlistar-
skólans í Reykjavík sem bera
hitann og þungann af uppsetn-
ingunni og skipa bæði stærstan
hluta hljómsveitarinnar og eru
í öllum sönghlutverkum.
„Fyrir um það bil ári, þegar skólanum var að
ljúka, spurði Kjartan Óskarsson skólastjóri mig
hvað ég ætlaði að gera um sumarið. Ég svaraði
honum að mig langaði dálítið að prófa að skrifa óp-
eru, í hálfgerðu bríaríi. En svo byrjaði ég, og var
komin með textann og eitthvað af tónlistinni þegar
skólinn byrjaði aftur um haustið. Hann fór þá að
spyrja mig útí þetta og spurði hvort við ættum
ekki bara að setja verkið upp. Ég var svo kæru-
laus að ég sagði bara jújú,“ segir Þórunn og hlær.
Byggð á Mærþallar sögu
Veturinn hjá Þórunni hefur því farið að miklu
leyti í skrif og aðra vinnu tengda óperunni. „Hugs-
unin var ætíð sú að skrifa óperu sem hentaði nem-
endum. Það vantar alltaf slík verkefni, ekki síst
vegna þess að það eru fleiri hlutverk fyrir karl-
menn en konur í flestum óperum, eins og er gegn-
umgangandi í öllum leikbókmenntum reyndar
líka. Þess vegna hafði ég í huga að tónlistin væri
hæfileg áskorun fyrir nemendur, og einnig að í
sögunni væru nokkrar kvenpersónur. Þess vegna
varð ég ofsalega glöð þegar ég rakst á Mærþallar
sögu, sem er gamalt íslenskt ævintýri,“ segir Þór-
unn.
Strax á fyrstu blaðsíðunni í sögunni koma fyrir
þrjár álfkonur, hertogaynja og þjónustustúlka
hennar, að sögn Þórunnar, þannig að fimm hlut-
verk lágu þegar fyrir. Þegar upp var staðið voru
síðan sjö kvenhlutverk í óperunni, og fjögur karl-
hlutverk. „Það er mun nær kynjahlutföllunum í
söngnámi eins og það er í dag, heldur en oft er,“
segir Þórunn, en í óperunni segir frá hertogahjón-
um sem eignast barn með aðstoð álfkvenna. Þegar
að skírninni kemur gleymist að bjóða einni þeirra
– kunnuglegt stef úr Þyrnirós, svo dæmi sé tekið –
og hún leggur álög á stúlkuna. En sögunni lýkur
þó ekki þar og endar betur en á horfðist, eins og
gengur og gerist í ævintýrum.
Komið að ýmsum póstum
Þetta er ekki fyrsta sviðsverk Þórunnar, því
hún hefur skrifað þó nokkur leikverk og einn
söngleik á undanförnum árum. Hið nýjasta er
Systur, sem leikfélagið Hugleikur sýnir um þessar
mundir. Þá hefur hún einnig bakgrunn sem söng-
kona, þó hún sé ekki menntuð í tónsmíðum. „Ég
þekki auðvitað óperuheiminn dálítið, bæði úr mínu
námi og hef tekið þátt í einhverjum uppfærslum.
Eins nýttist mér gífurlega vel bakgrunnur minn
úr áhugaleikhúshreyfingunni. Það má segja að öll
sú reynsla og menntun sem ég hef aflað mér gegn
um tíðina hafi komið þarna heim og saman.“
Þórunn hefur líka þurft að bregða sér í ýmis
hlutverk við undirbúning uppsetningarinnar á
óperunni, því hún hefur séð um að kenna tónlist-
ina, spila undir á æfingum og ýmislegt fleira.
„Þetta er fátæka leikhúsið, þannig að við gerum
allt sjálf. Ég hef varla fest tölu á flík í tuttugu ár,
en undanfarnar vikur hef ég setið löngum stund-
um og saumað. Fólk kemur að ýmsum póstum,“
segir hún hlæjandi, en Hrefna Friðriksdóttir, sem
er lögfræðingur að mennt, sér um leikstjórn og
nánast allt útlit sýningarinnar og Kjartan Ósk-
arsson skólastjóri stjórnar hljómsveitinni.
Hún segir nemendurna alla hafa staðið sig mjög
vel. „Þau hafa vaxið mjög í þessu verkefni. Þau
hafa ólíkan bakgrunn, bæði hvað söngnámið varð-
ar og eins reynslu á sviði. En á síðustu vikum hef-
ur maður séð algjöra umbreytingu á mörgum
þeirra,“ segir Þórunn og bætir við að hún hlakki
mjög til sýninganna. „Ég held að þetta verði mjög
skemmtilegt. Maður fer alltaf í gegnum sama ferl-
ið; nokkrum dögum fyrir frumsýningum fórnar
maður höndum og hugsar með sér að verkið verði
aldrei barn í brók. En núna held ég þetta eigi eftir
að verða hin prýðilegasta skemmtun.“
Ópera | Ný íslensk ópera, Mærþöll eftir Þórunni Guðmundsdóttur, frumflutt í kvöld
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Úr óperunni Mærþöll eftir Þórunni Guðmundsdóttur.
Tvær sýningar verða á Mærþöll í Íslensku
óperunni; í kvöld og annað kvöld kl. 20.
Eftir Ingu Maríu Leifsdóttur
ingamaria@mbl.is
Þórunn
Guðmundsdóttir
Með þarfir nemenda í huga
Í dag hefði ljóðskáldið SnorriHjartarson orðið hundraðára og af því tilefni munu
ættingjar skáldsins í samstarfi við
Þjóðmenningarhúsið og Rithöf-
undasamband Íslands standa fyrir
minningarsýningu um hann sem
verður opnuð í dag í bókasal
Þjóðmenningarhússins.
Það er gjarnan sagt um Snorra
að hann hafi verið listfengasta
ljóðskáld sem Ísland hefur alið af
sér. Einnig er talað um hann sem
myndlistarmanninn í íslenskum
skáldskap. Hann stundaði listnám
í Kaupmannahöfn og við Lista-
akademíuna í Osló í tvö ár áður
en hann sneri sér að skáld-
skapnum og síðan þá bar lítið
sem ekkert á eiginlegri myndlist
frá honum en áhrifa myndlist-
arinnar gætir vissulega mikið í
ljóðum hans. Það sést hvað best í
notkun hans á litum og nátt-
úrumyndum og myndbeitingu sem
einkennist af samþjöppun máls.
  
Snorri telst ef til vill ekki tilformbyltingarskálda eða nýj-
ungamanna í ljóðagerð, þó svo að
hann hafi brotið upp formið af og
til, en engu að síður hefur hann
haft töluverð áhrif á landslag ís-
lenskrar ljóðagerðar. Það má
segja að hann hafi átt hvað mest-
an þátt í því að opna ungum
skáldum nýja sýn á íslenska nátt-
úru. Þegar Snorri kom fyrst fram
á sjónarsviðið var hann þekktur
sem hagleikssmiður hefðbundins
ljóðforms og myndmáls en smám
saman fór hann að hneigjast til
módernisma. Náttúran er mjög
fyrirferðarmikil í ljóðum Snorra
en hann hafði mjög sérstaka
skynjun á því yrkisefni, einkum í
því hvernig hann skynjaði liti
landsins. Jafnvel í ljóðabókinni
Kvæði, sem kom út undir lok
seinni styrjaldarinnar, ber lítið á
ljóðum um mannlegan harmleik
heldur eru náttúruljóðin þar í for-
grunni. Samt sem áður var yrk-
isefni hans einnig á tíðum þjóð-
félagslegt og orti hann t.d. margt
um sjálfstæðismál þjóðarinnar,
menningu og erlenda hersetu.
Snorri hlaut ýmsar viðurkenn-
ingar á ferli sínum og ber þar
helst að nefna bókmenntaverð-
laun Norðurlandaráðs sem hann
fékk árið 1981 fyrir ljóðabókina
Hauströkkrið yfir mér.
  
Á þessu aldarafmæli skáldsinshefur verið hrundið af stað
heildarútgáfu á verkum hans sem
kemur út hjá Eddu útgáfu og er
að vænta á næstu misserum. Alls
komu út eftir Snorra fjórar ljóða-
bækur ásamt skáldsögunni Høit
flyver ravnen sem var gefin út í
Noregi og er jafnframt hans
Myndlist-
armaður í
ljóðagerð
AF LISTUM
Þormóður Dagsson
Myndlist | Sölusýning opnuð í Gallery Kolbrúnar S. Kjarval í dag
Vatnslitamyndir eftir Louisu Matthíasdóttur
Morgunblaðið/Sverrir
Kolbrún S. Kjarval við vatnslitamynd Louisu Matthíasdóttur, eina af fjöl-
mörgum á sýningu sem verður opnuð í dag.
SÖLUSÝNING með vatnslita-
myndum eftir Louisu Matthías-
dóttur verður opnuð í Gallery Kol-
brúnar S. Kjarval á Skólavörðustíg
22 í dag.
„Þetta eru sautján vatns-
litamyndir í minni kantinum. Þær
koma allar úr dánarbúi Louisu og
hafa aldrei verið sýndar hér á landi
áður,“ segir Kolbrún.
„Reykjavík er aðalþemað í mynd-
unum, þetta eru allt götu- og hafn-
armyndir og Esjan kemur líka þarna
fyrir. Louisa hefur líklega málað
myndirnar á árunum 1980 til 1983,
þær eru dálítið öðruvísi en olíu-
málverk hennar en þetta eru aug-
ljóslega verk eftir Louisu.“
Kolbrún segir verk eftir Louisu
ekki hafa verið mikið í umferð og að
myndir eftir hana sjáist varla í lista-
sölum eða á uppboðum og því sé mik-
ið tækifæri að fá að halda þessa sölu-
sýningu. „Dóttir hennar Louisu
kemur með þessar myndir til mín úr
dánarbúi móður sinnar í New York.
Sumar þeirra hafa verið sýndar úti
en aðrar hafa ekki komið fyrir sjónir
almennings áður. Þetta eru ynd-
islegar myndir sem vinna á og það
gera bara góð málverk.“
Kolbrún hefur verið að selja olíu-
málverk eftir Louisu í galleríi sínu í
þrjú og hálft ár. „Ég hef verið að
selja verk eftir Louisu og tvær aðr-
ar listakonur ásamt mínu eigin
keramiki. En þetta er í fyrsta skipti
sem ég held slíka sýningu.“
Kolbrún segir þetta fallega litla
sýningu og það sé mjög spennandi
fyrir aðdáendur Louisu Matthías-
dóttur að upplifa hana.
Sölusýningin í Gallery Kolbrúnar
S. Kjarval verður opnuð kl. 15.00 í
dag og stendur til 8. maí.
Á sumardaginn fyrsta var opnuð
stór sýning á verkum Louisu á
Norðuratlantshafsbryggjunni í
Kaupmannahöfn. Louisa hóf lista-
feril sinn í Kaupmannahöfn þar sem
hún var við listnám við Kunst-
håndværkerskolen á árunum 1934-
38. Eftir árin í Kaupmannahöfn lá
leið Louisu til Parísar og síðar til
New York þar sem hún bjó til
dauðadags. Sýningin í Kaupmanna-
höfn kemur frá Berlín og var þar á
undan í New York og mun standa til
11. júní.
Eftir Ingveldi Geirsdóttur
ingveldur@mbl.is