Morgunblaðið - 22.04.2006, Blaðsíða 8

8 LAUGARDAGUR 22. APRÍL 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Íslensk sjávarútvegs-fyrirtæki hafa á síð-ustu árum fært út
kvíarnar og stunda veiðar
við strendur Afríkuríkja
en einnig veiðar á vatna-
fiski. Hefur eitt þeirra,
Sjólastöðin í Hafnarfirði,
meðal annars verið með
skip á sardínuveiðum við
norðvesturströnd Afríku
og í fréttum hefur löngum
verið sagt að fiskað væri í
lögsögu Marokkó.
En umrædd fiskimið
eru hins vegar í lögsögu
lítillar þjóðar, Vestur-Sa-
haramanna, milli Marokkó og
Máritaníu. Landið var lengi
spænsk nýlenda en Spánverjar
yfirgáfu það loks 1975 og reyndu
þá grannþjóðirnar Marokkómenn
og Máritaníumenn að leggja það
undir sig. Eftir nokkurra ára
stríð við liðsmenn sjálfstæðis-
hreyfingar Vestur-Sahara, Polis-
ario, gáfust Máritaníumenn upp.
En Marokkómenn hafa hins veg-
ar stöðugt lagt undir sig stærra
svæði og ráða nú mestum hluta
V-Sahara. Eini hlutinn sem Pol-
isario ræður eru lítil svæði við
landamærin að Alsír.
Alþjóðadómstóllinn í Haag úr-
skurðaði árið 1975 að Marokkó
ætti engan rétt á Vestur-Sahara,
þar byggi þjóð sem ætti rétt á
sjálfstæði. Alþjóðasamfélagið hef-
ur lengi reynt að koma á friði og
vopnahlé hefur ríkt síðan 1991.
Hefur verið reynt að koma á
þjóðaratkvæðagreiðslu þar sem
valið yrði milli fulls sjálfstæðis
eða áframhaldandi yfirráða Mar-
okkó. En Marokkóstjórn, sem
hefur sent hundruð þúsunda eig-
in þegna til svæðisins, hefur
ávallt komið í veg fyrir þá lausn,
m.a. með því að krefjast þess að
innfluttu Marokkómennirnir
fengju kosningarétt í von um að
þeir myndu þá hafna sjálfstæði.
Svæðið er stundum nefnt „síð-
asta nýlenda Afríku“ og þá átt við
að það sé marokkósk nýlenda.
Þótt V-Sahara sé að mestu lítt
byggileg eyðimörk eru þar mikl-
ar fosfatnámur, fiskimiðin við
strendurnar eru mjög auðug og
loks má geta þess að talsverðar
líkur eru á að olía sé á hafsbotni í
lögsögunni. Marokkómenn eru
margfalt fjölmennari og öflugri
en smáþjóðin og hafa því komist
upp með þessi augljósu brot á al-
þjóðalögum.
Útlagastjórn Vestur-Sahara
hefur átt hauk í horni þar sem er
Alsír er stutt hefur málstað smá-
þjóðarinnar kúguðu. Kúbverjar
og Austur-Tímormenn styðja
einnig V-Saharamenn. Utanríkis-
áðherra A-Tímor, Jose Ramos-
Horta, hefur árum saman hvatt
til þess að ríki heims taki í taum-
ana og leyfi V-Saharamönnum að
velja sér framtíð í frjálsum kosn-
ingum. Austur-Tímor þurfti ára-
tugum saman að berjast gegn
margfalt öflugri granna, Indóne-
síu, sem hrifsaði til sín yfirráðin
þegar Portúgalar hurfu á braut.
Mótmæltu fiskveiðisamn-
ingum við ESB
Afríkusambandið styður sjálf-
stæðiskröfur V-Saharamanna
sem eru sennilega um 500
þúsund. Nú er allt að helmingur
þjóðarinnar í útlegð, hátt í tvö
hundruð þúsund manns eru í
flóttamannabúðum í Alsír.
Þess má geta að þegar Evr-
ópusambandið samdi í fyrra við
Marokkómenn um veiðiheimildir
við strönd V-Sahara mótmæltu
talsmenn Polisario kröftuglega
og sögðu að um „ólöglega og
óréttláta“ samninga væri að
ræða.
Guðjón Magnússon hjá Sæ-
blóma, sjávarútvegsfyrirtæki
sem hefur stundað veiðar við
Namibíu en hyggst nú veiða við
strönd V-Sahara, sagði í samtali
við Morgunblaðið í gær að gert
yrði út frá borginni Layoune í V-
Sahara. Samið væri um veiði-
heimildir á sardínu og makríl til
fjögurra ára og árlegur kvóti
væri alls um 78.000 tonn. En
hverja er samið við?
„Við semjum við þá sem eru
handhafar að þessum kvóta,“
sagði Guðjón. „Það eru menn sem
búa á svæðinu og eiga frystihús-
in, þeir eru frá þessu svæði. Þeir
eru með sín leyfi frá marokkósk-
um stjórnvöldum. Það er nýbúið
að skipa forseta fyrir þetta svæði
þannig að þeir hafi sjálfsstjórn.“
– Innan Marokkó en það sættir
sjálfstæðishreyfing Vestur-Sa-
haramanna sig ekki við og ekki
heldur alþjóðasamfélagið. Þið vit-
ið af þessum deilum, er það ekki?
„Jú, við gerum það.“
– En hafið ekki séð ástæðu til
að kynna ykkur þær nánar?
„Nei, við höfum nú ekki gert
það.“
– Hvað verður um hagnaðinn?
„Tekjurnar renna náttúrulega
til fyrirtækjanna sem vinna fisk-
inn í landi og svo höfum við auð-
vitað einhverjar tekjur af veið-
unum. Þarna er heilmikil útgerð,
landað allt að sjö þúsund tonnum
á dag í borginni, mest af smábát-
um. Við verðum með eigin skip-
stjóra og vélstjóra á skipunum en
svo verða þarna sjómenn af
svæðinu,“ sagði Guðjón Magnús-
son hjá Sæblóma.
Ekki náðist í talsmenn Sjóla-
stöðvarinnar sem hefur gert út
skip til sardínuveiða á sömu slóð-
um.
Fréttaskýring | Marokkó tekur sér bessa-
leyfi og selur auðlindir V-Saharamanna
Vafasamir
sardínukvótar?
Íslensk fyrirtæki kaupa kvóta kúgaðrar
smáþjóðar af hernámsveldinu






 






























Marokkó ræður að mestu yfir V-Sahara.
Alþjóðadómstóllinn
úrskurðaði gegn Marokkó

Deilurnar um sjálfstæði Vest-
ur-Sahara hafa staðið yfir í
nokkra áratugi. Kröfur Marokkó
til svæðisins voru lagðar fyrir Al-
þjóðadómstólinn í Haag árið
1975 og var niðurstaðan að þjóð-
in sem byggði svæðið ætti rétt á
að velja fullt sjálfstæði, Sögu-
legar kröfur Marokkó ættu ekki
við rök að styðjast. En Marokkó
nýtur stuðnings eða hlutleysis
margra öflugra arabaríkja auk
Frakklands og Bandaríkjanna.
Eftir Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
Komdu í ORMSSON Smáralind og á Akureyri
BEINN SÍMI Á SÖLUMENN : 530-2906 • 530-2907 • 530-2908
AKUREYRI • SÍMI 461 5003
Falleg hönnun þarf ekki að kosta mikið.
Það sýnir Hvíttuð eik dekor/0900. Hið ljósa eikaryfirbragð fellur
vel að stál áferð heimilistækjanna.
SÓLSKIN og bros einkenndi stemninguna í Hlíð-
arfjalli við Akureyri um hádegisbil í gær. Eftir heldur
leiðinlegt veður um morguninn voru veðurguðirnir
komnir í spariskapið og hátt í 700 keppendur og ann-
að eins af foreldrum og fararstjórum á 31. Andrésar
andar leikunum virtust allir skemmta sér konunglega.
Sumir betur en aðrir eins og gengur og sigurveg-
ararnir hafa eflaust brosað breiðast, en aðalatriðið er
að vera með og hafa gaman af því að vera á staðnum.
„Ég er ekki vanur að fara svona hægt!“ sagði gal-
vaskur ÍR-ingur sem var að búa sig undir að keppa í
flokki 7 ára, þegar blaðamaður kom að þar sem þjálf-
ari piltanna var að segja þeim til. Þjálfarinn vildi að
þeir kynntu sér brautina og lét þá renna sér varlega
niður.
Stjarna dagsins í gær var Karen Sigurbjörnsdóttir
frá Akureyri, sem sigraði í stórsvigi í 12 ára flokki en
daginn áður fagnaði hún sigri í svigi. Líkast til má
segja að Karen sé að miklu leyti alin upp í Hlíð-
arfjalli, en móðurafi hennar, Ívar Sigmundsson, var
lengi staðarhaldari á Skíðastöðum. Ívar er einn ól-
ympíufara Íslands, keppti á leikunum 1968.
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Glaðbeittir ÍR-ingar í 7 ára flokki skoða brautina áður en þeir hófu keppni í gær.
„Ég er ekki vanur að fara svona hægt“