Morgunblaðið - 22.04.2006, Blaðsíða 50

50 LAUGARDAGUR 22. APRÍL 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
Kveðja frá
Prestafélagi
Íslands
Magnea biskupsfrú
var einstök kona. Í
huga okkar prestanna voru þau
Sigurbjörn biskup órjúfanlega
tengd. Sem klettur stóð hún við
hlið hans í erli daganna er hann
gegndi mikilvægum störfum. Hún
hélt utan um heimilið og fjölskyld-
una með miklum glæsibrag en há-
vaðalaust.
Minnisstæðar eru prestum sam-
verustundir í samfélagi kirkjunnar,
á prestastefnum, í vísitasíum,
prestsvígslum, kirkjuafmælum og á
öðrum hátíðarstundum. Magnea
göfgaði slíkar stundir með hlýrri
nærveru sinni.
Á sinn óviðjafnanlega hátt sam-
einaði hún auðmýkt og festu.
Að leiðarlokum þakka prestar
góðri og mætri konu langa og far-
sæla samfylgd. Friður er yfir minn-
ingu hennar og megi friður Guðs
umvefja Sigurbjörn vin okkar og
fjölskylduna alla.
Ólafur Jóhannsson,
formaður PÍ.
Við andlát Magneu Þorkelsdótt-
ur biskupsfrúar safnast til feðra
sinna þegn sem hvað mest farsæld
hefur ríkt um með þjóðinni. Á
löngum æviferli hafði hún mikil
áhrif. Ung giftist hún Sigurbirni
Einarssyni, síðar biskupi. Mikil far-
sæld fylgdi þeim hjónum alla tíð og
gæfa þeirra varð mikil. Þau áttu
miklu barnaláni að fagna og þjóð
þeirra treysti þeim fyrir margvís-
legum áhrifum á æviferli þeirra.
Þegar frú Magnea kveður í hárri
elli er mikill sjónarsviptir að henni.
Doktor Sigurbjörn biskup hefur
reynst farsæll kirkjuleiðtogi og
áhrif hans í þjóðfélaginu verið
margvísleg. Í biskupstíð hans hafa
verið unnin stórvirki í íslenskri
kirkju. Nægir að minna á Hall-
grímskirkju í Reykjavík, endur-
reisn biskupsstóls í Skálholti og
mikla endurvakningu í kirkjum
landsins. Frú Magnea reyndist
manni sínum einstök hjálparhella í
störfum hans og leiðtogaforystu
með þjóðinni. Hún var einstaklega
vinsæl kona og hvers manns hug-
ljúfi. Ekki er ólíklegt að sagnfræð-
ingar á síðari tímum muni rann-
MAGNEA
ÞORKELSDÓTTIR
✝ Magnea Þor-kelsdóttir fædd-
ist í Reykjavík 1.
mars 1911. Hún lést
10. apríl sl., þá stödd
í Skálholti, og var
útför hennar gerð
frá Hallgrímskirkju
21. apríl.
saka með hvaða hætti
frú Magnea hafði svo
mikil áhrif á mann
sinn.
Á æskuárum
hreifst ég af leiftrandi
gáfum og glæsi-
mennsku Sigur-
björns. Ég veitti því
athygli við fyrstu
kynni af þeim hjónum
hve samstillt þau
voru og hvað návist
þeirra var göfgandi.
Miklu síðar kynntist
ég því náið hvílíkur
gæfumaður Sigurbjörn er í öllu lífi
og starfi. Þegar hann nú missir
konuna sem hefur verið hamingja
hans og lífsförunautur á langri ævi
er sorgin djúp. Ég stend í mikilli
þakkarskuld við þau hjón fyrir ein-
stæða góðvild og sendum við Þor-
gerður Sigurbirni og fjölskyldunni
allri einlægar samúðarkveðjur.
Sigurður Elí Haraldsson.
Það voru forréttindi að vera
heimagangur um árabil á heimili
Magneu Þorkelsdóttur og manns
hennar séra Sigurbjörns Einars-
sonar í litla húsinu á Freyjugötu 17
í Reykjavík. Það var haustið 1941
að við Gíslrún elsta barn þeirra
hjóna hófum skólagöngu okkar í
Austurbæjarskólanum. Okkur
Rúnu eins og hún er kölluð varð
fljótt vel til vina og hefur sú vinátta
haldist óslitið síðan.
Fljótlega fór ég að leggja leið
mína á Freyjugötuna, þar kynntist
ég þessum einstöku hjónum og
börnum þeirra, sem þá voru fjögur,
en voru orðin átta tíu árum síðar.
Það var stórkostlegt ævintýri, þeg-
ar Rúna sagði mér á nokkurra ára
fresti að hún hefði eignast nýjan
bróður og ég fékk að fylgja henni á
svefnloftið og líta þessar merkilegu
mannverur.
Þetta sérstæða menningarheimili
verður mér ógleymanlegt. Þar var
hvorki hátt til lofts né vítt til
veggja. Fyrst var komið inn í litla
forstofu með dyrum á öllum fjórum
veggjum. Eldhúsið var gegnt úti-
dyrunum og í raun inngangur á
heimilið og miðstöð þess, upp úr
því var stigi upp á svefnloftið. Í
eldhúsinu ríkti Magnea Til hægri
handar, þegar inn var komið var
skrifstofa Sigurbjörns. Þar voru
allir veggir þaktir bókum og Rúna
trúði mér fyrir merkilegum hlut,
bak við bækurnar var önnur röð af
bókum. Við skrifborð sitt þar inni
vann Sigurbjörn að fræðistörfum,
samdi ræður sínar og hugleiðingar,
en þar var jafnframt heimilissím-
inn. Sigurbjörn varð því að jafnaði
fyrir svörum, t.d. þegar vinir
barnanna hringdu í þau og þá
þurfti að sjálfsögðu að ræða málin í
símanum inni á skrifstofunni við
skrifborðið, ekki voru þeir þráð-
lausir á þessum tímum. Við vinkon-
ur Rúnu áttum ótal erindi við hana
bæði gegnum eldhúsið og símleiðis
og svo hefur sjálfsagt verið um hin
systkinin. Á skrifstofunni tók Sig-
urbjörn jafnframt á móti sóknar-
börnum sínum og öðrum þeim, sem
áttu við hann erindi. Við hlið skrif-
stofunnar var stofan, þar var bæði
gift og skírt og lék Magnea á pí-
anóið við þær athafnir. Mér hefur
oft orðið hugsað til þessarar vinnu-
aðstöðu þeirra hjóna, eldhúss
Magneu og skrifstofu Sigurbjörns,
en aldrei högguðust þau vegna
ónæðisins, þau sinntu sínum störf-
um af þeirri alúð og kostgæfni sem
fágætt er og hefur borið þann ríku-
lega ávöxt sem þjóðin þekkir. Í
kjallaranum bjuggu foreldrar
Magneu, þau Þorkell og Rannveig,
ásamt hinni dóttur sinni, Ingu. Ég
áttaði mig fljótt á því að þær
mæðgur Rannveig og Inga voru
mjög líkar, léttar í lund og glað-
sinna, Þorkell virtist alvörugefnari,
en Magneu, sem var mjög hlý og
brosmild, virtist á margan hátt
svipa meira til föður síns.
Eins og gefur að skilja þurfti í
mörg horn að líta á þessu fjöl-
menna heimili og hvíldi það fyrst
og fremst á herðum húsfreyjunnar
að þeirra tíma hætti. Magneu féll
aldrei verk úr hendi og ekki sýnist
mér hún hafi eytt miklum tíma til
að sinna sjálfri sér. Þegar færi
gafst nýtti hún tímann til hann-
yrða, enda annáluð hannyrðakona,
margverðlaunaður nemandi úr
Kvennaskólanum ekki aðeins fyrir
hannyrðir heldur einnig námsár-
angur og dyggðir. Mörg listaverk
liggja eftir Magneu, sem sýna ein-
stakt handbragð hennar og list-
fengi. Magnea var auk þess gædd
góðum tónlistarhæfileikum, sem
hafa varðveist í ættinni en þar má
finna bæði tónskáld og hljóðfæra-
leikara.
Það má geta nærri að ýmiss kon-
ar ærsl hljóta að fylgja svo stórum
barnahópi, en það sem mér er ein-
staklega minnisstætt í fari Magneu
var, að hún hækkaði aldrei róminn
þótt hún þyrfti aðeins að lægja öld-
urnar. Hún hafði þann undraverða
eiginleika að á hana var hlustað og
henni hlýtt, þegar hún með lág-
værri og yfirvegaðri röddu stillti til
friðar. Aðalstarf Magneu var eðli-
lega að annast sína stóru fjölskyldu
og síðar með vaxandi þunga að
taka þátt í mikilvægum og krefj-
andi störfum eiginmanns síns og
vera stoð hans og stytta, sem náði
hápunkti þegar hann var kjörinn
biskup árið 1959.
Þá fluttu þau í biskupsbústaðinn
að Bergstaðastræti 75, en áður
höfðu þau átt heima um tíma við
Tómasarhaga, þannig að vissulega
rættist úr húsnæðismálum þeirra
um síðir.
Lengi vel mátti sjá þau hjón
ganga saman á götum borgarinnar,
Magnea ævinlega í íslenskum bún-
ingi, þau voru eins og ástfangið
nýtrúlofað par og sá ég ekki betur
en þau héldust ævinlega í hendur.
Það er löng ævi að ná 95 ára
aldri og ellin fer þá óhjákvæmilega
að setja sitt mark, en hún virtist
sniðganga þau hjón lengst af og
enn hefur hún ekki náð tökum á
Sigurbirni, sem er sístarfandi og
miðlar þjóðinni af sinni alkunnu
andagift sem engan lætur ósnort-
inn. Þótt heilsu Magneu færi smátt
og smátt hnignandi fylgdi hún
manni sínum eftir lengst af, en
naut undir það síðasta einstakrar
umhyggju hans.
Magnea og Sigurbjörn hafa átt
afar farsæla ævi, glæsilegan, fjöl-
mennan hóp afkomenda, sem ber
þeim fagurt vitni, en sorgin gleym-
ir engum, segir máltækið. Þau hafa
lent í þeim raunum að missa tvo
syni sína á besta aldri og fyrsta
barnið af fjórðu kynslóð. Nú stend-
ur Sigurbjörn einn, eftir að hafa
haft Magneu við hlið sér á vegferð
þeirra, hálfan áttunda áratug. En
hinn einlægi trúmaður veit að hann
er aldrei einn, það verður hans
styrkur á þeirri vegferð sem fram-
undan er.
Þegar Magnea er kvödd þakka
ég samfylgd og trausta vináttu
þeirra hjóna í sextíu og fimm ár.
Einlægar samúðarkveðjur flyt ég
vini mínum og velgerðarmanni Sig-
urbirni Einarssyni, svo og allri
hans fjölskyldu.
Blessuð sé minning Magneu Þor-
kelsdóttur.
Bergljót Líndal.
Auðvitað var það tilviljun að
nokkrir vinir Magneu hittust á
kyrrðardögum í Skálholti til að
eyða þar dýrmætum dögum rétt
fyrir sl. páska. Við höfðum fregnað
lát hennar daginn áður en keyrt
var austur svo hún og Sigurbjörn
voru ofarlega í huga okkar flestra
sem nú áttum því láni að fagna að
eyða hinum helgu bænadögum í
kyrrð og umsjá húsráðenda í Skál-
holti. Ég er viss um að ég var ekki
ein um að finnast ég næstum sjá
hana Magneu koma inn í borðsal-
inn í peysufötunum sínum með
hlýja brosið og aldrei stóð á faðm-
lagi eða mjúkum lófa sem strokið
var um vanga. Það var svo hollt
fyrir sum okkar sem höfðum átt
okkar vonbrigði með hjónabönd og
brotin samskipti við aðra að horfa á
þau Sigurbjörn og Magneu. Ég hef
sjaldan séð eldri hjón umgangast
hvort annað af slíkri virðingu og
kærleika. Oft héldust þau í hendur
á leið út í kirkjuna, rétt eins og
gömul börn að ganga til móts við
sinn föður.
Ég kom mikið á heimili þeirra
hjóna fyrir rúmum 20 árum á með-
an ég var að skrifa leikritið um Kaj
Munk, skáldprestinn danska sem
nasistar tóku af lífi árið 1944.
Byggði ég það leikrit að mestu upp
á ræðum þessa danska prests, en
ræðurnar voru til í snilldarþýðingu
Sigurbjörns. Hann hafði reyndar
kallað mig heim til sín á þeim tíma
sem hann var biskup, til að biðja
mig að sjá til þess að leikrit yrði
samið fyrir íslenskar kirkjur.
Þar í stofunni á Reynigrund átti
ég skemmtilegar stundir. Það voru
ekki bara pönnukökurnar hennar
Magneu sem gerðu þessar stundir
að hátíð, heldur viðmótið allt. Við
húsmæðurnar gátum auðvitað ekki
stillt okkur um að gera smáhlé á
umræðum um horfna snillinga og
bregða okkur í mataruppskriftir.
Hún Magnea sagðist oft hafa eldað
jafning úr njóla þegar þau hjón
hefðu búið á Breiðabólstað á Skóg-
arströnd. Þessi jafningur hefði bara
verið nokkuð góður, svo hefðu verið
búdrýgindi að þessu og ekki hefði
svo sem veitt af því, það hefði verið
frekar þröngt í búi þar á Skógar-
ströndinni og þegar hér var komið
sögu sýndi hún mér mynd af
prestssetrinu og Sigurbjörn árétt-
aði að þar hefði verið gott að vera,
þau hefðu búið þarna í tvö ár.
„Hvað segirðu?“ sagði Magnea,
„vorum við aðeins tvö ár á Skógar-
ströndinni? Mér finnst ég hafi varið
helmingnum af lífi mínu þarna. En
það er auðvitað af því að á því
tímabili í lífi manns gerist allt það
mikilvæga. Fyrsta heimilið, þar
sem við bjuggum út af fyrir okkur,
börnin lítil. Allt sem máli skipti
gerðist á þessum tveimur árum
sem ég mallaði njólajafning ofan í
fjölskylduna.“
Eitt sinn kom ég til þeirra.
Magnea stóð í dyrunum, Sigur-
björn var nýkominn úr göngutúr
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem)
Blessuð sé minning lang-
ömmu Magneu.
Kjartan og Rannveig.
Það var sumarið 1981 að
Magnea og Sigurbjörn fluttu
í húsið við hliðina á okkur í
Reynigrund í Kópavogi, en
þau höfðu kosið að eyða efri
árum í Fossvogsdalnum.
Síðan eru liðin 25 ár og nú
er Magnea öll.
Þegar við lítum um öxl, þá
kemur upp í hugann þessi
heilsteypta, glæsilega og
ljúfa kona með sitt fallega
bros.
Það eru forréttindi að hafa
fengið að kynnast Magneu
Þorkelsdóttur og verið í ná-
býli við hana í aldarfjórðung.
Sveinn Gústavsson,
Erla Ingólfsdóttir.
HINSTA KVEÐJA
Elsku Tobba mín.
Þá er komið að kveðju-
stund. Ég var aðeins
sex ára þegar ég byrj-
aði að koma til þín og Arngríms og á
löngu tímabili varstu eins og önnur
mamma mín.
Ég minnist þín einna helst í Há-
túninu. Þótt þar væri þröngt í búi var
alltaf nóg pláss. Ég man til að mynda
að rúmið mitt var sett saman úr
tveimur sófastólum með teppi.
Mamma og Tobba voru æskuvin-
ÞORBJÖRG
SIGFÚSDÓTTIR
✝ Þorbjörg Sig-fúsdóttir fædd-
ist á Ási í Fellum á
Fljótsdalshéraði 16.
maí 1916. Hún lést á
Hjúkrunarheimilinu
Garðvangi 9. apríl
síðastliðinn og var
útför hennar gerð
frá Keflavíkur-
kirkju 21. apríl.
konur. Þeirra vinskap-
ur spannaði 70 ár og
aldrei veit ég til þess
að þeim hafi orðið
sundurorða. Ef það
var á tali hjá mömmu
þá athugaði maður hjá
Tobbu. Ef það var á
tali þar vissi maður að
það þýddi ekkert að
reyna að ná sambandi
næsta klukkutímann.
Þær höfðu alltaf um
mikið að tala.
Tobba var hress og
kát – en maður varð að
gegna. Ég man eftir því þegar hún
leiddi mig grenjandi eftir götunni á
einhverjum hátíðardegi því mig
langaði í meira nammi. Tobba gaf sig
ekki, heldur leiddi mig þegjandi
áfram og þetta var svo ekkert rætt
meir.
Það eru margar góðar minningar
sem koma upp í hugann. Ef ég var
stillt og góð þegar Tobba sat með
Gauju og Jóu yfir kaffibolla fékk ég
smá kaffi út í mjólkina til að dýfa
mjólkurkexinu í. Tobba kenndi mér
líka að gera uppstúf – í gegnum sím-
ann þegar mamma var á spítala, því
pabbi vildi uppstúf með bjúgunum.
Mig minnir að þá hafi ég verið um 11
ára gömul.
Eftirminnileg er afmælisgjöf frá
Tobbu á átta ára afmæli mínu sem
var englamynd sem Kúddi sonur
hennar valdi. Ég á þessa mynd
ennþá og nú er hún hjá dótturdóttur
minni. Hún er sá eini hlutur sem ég á
frá barnæsku sem ekki má glatast.
Ég vil þakka Tobbu fyrir sam-
fylgdina og umhyggjuna sem hún
sýndi mér alla tíð og ég mun aldrei
gleyma.
Ég vil votta Gauju, Jóu og þeirra
fjölskyldum mína innilegustu samúð.
Nú legg ég augun aftur
ó, Guð, þinn náðarkraftur
mín veri vörn í nótt.
Æ, virzt mig að þér taka,
mér yfir láttu vaka
þinn engil, svo ég sofi rótt.
(Þýð. S. Egilsson.)
Jónína María (Jóna Maja).
Það er erfitt að
skilja að hjartkær
tengdasonur minn sé
horfinn héðan. Hann
var tengdasonur sem
allar mæður hefðu kosið sér, svo ein-
lægur, glaður og hlýr í hjarta. Aldrei
bar á skugga í okkar kynnum, en þú
varst einstaklega þægilegur, svo bar
af öðrum mönnum.
Elsku Kiddi minn, þú sagðir oft að
ég væri fallegasta og besta tengda-
mamma í heimi, en fyrir mér varstu
gull af manni sem aldrei féll skuggi
KRISTINN
RICHARDSSON
✝ KristinnRichardsson
fæddist í Reykjavík
27. maí 1946. Hann
lést á hjartadeild
Landspítala aðfara-
nótt 13. mars síðast-
liðins og var jarð-
sunginn frá Ás-
kirkju 24. mars.
á, má guð blessa þig
fyrir það.
Í sextíu ár, farið hefur sér-
stakur sveinn
sporléttur í ferðum og ávallt
þankahreinn.
Svo lipur og vænn, bæði í
orði og verki
því vinakær, í orðsins fyllsta
merki.
Á ljóssins vegi varstu, með
þínum förunaut
þú vísaðir veginn, að ykkar
gæfu braut.
Nú birtist þér nýr, glæstur og bjartur
heimur
þar berst þér englasöngur, sem unaðs
seimur.
Ég mun minnast þín með þakklæti
fyrir okkar kynni og óska þér far-
arheillar yfir móðuna miklu. Þín er
sárt saknað.
Ingibjörg Magnúsdóttir.