Morgunblaðið - 22.04.2006, Blaðsíða 32

32 LAUGARDAGUR 22. APRÍL 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
HVAÐ þýðir mannekla? Ég spyr
Önnu Stefánsdóttur, hjúkrunarfor-
stjóra LSH. Í frétt í Morg-
unblaðinu 6. apríl seg-
ir hún að sífellt fleiri
störf hlaðist á herðar
hjúkrunarfræðinga,
sem margar hverjar
vinna nær allar helg-
ar, tvöfaldar vaktir og
mikla yfirvinnu. Tutt-
ugu deildir sjúkra-
hússins eru undir-
mannaðar hvað
hjúkrunarfræðinga
varðar. Það sem mér
finnst hins vegar mjög
einkennilegt er svar
hjúkrunarforstjóra til
úrræða á þessu vandamáli. Að það
þurfi að finna leiðir til að halda
hjúkrunarfræðingum í starfi sem
nú þegar starfa á sjúkrahúsum
með því að bæta starfsumhverfið.
Hvað meinar hjúkrunarforstjóri
með starfsumhverfi? Eða að það
þurfi að ráða fleira aðstoðarfólk til
að létta undir með hjúkrunarfræð-
ingum? Maður verður orðlaus þeg-
ar maður les þetta svo ekki sé
minnst á að þessu er slegið upp
sem forsíðugrein. Ég hef sjálf unn-
ið á LSH frá því í haust en hætti
eftir þriggja mánaða veru þar. Það
var mjög erfitt að koma inn á LSH
eftir að hafa unnið 12 ár í Noregi
sem hjúkrunarfræðingur á vöku-
deild. Mín þriggja mánaða reynsla
frá LSH segir mér ekki að það
vanti aðstoðarfólk eða betra starfs-
umhverfi. Það þarf einfaldlega
fleiri stöðugildi hjúkrunarfræðinga
á allar deildir, þannig að hjúkr-
unarfræðingar geti unnið þriðju
hverja helgi átta tíma vaktir. Eins
og staðan er í dag vinna þær
þriðju hverja helgi 12 tíma vaktir
eða aðra hverja helgi átta tíma
vaktir. Ef svo litið er á laun hjúkr-
unarfræðinga þá liggja þær lágt
miðað við aðrar stéttir í þjóðfélag-
inu sem hafa jafnlangt háskólanám
að baki. Hjúkrunarfræðingar á
LSH hafa ekki heldur fasta les-
daga inni í vaktaskema sínu þannig
að þær geti haldið sér
við og aukið kunnáttu
sína til að geta hjúkr-
að sjúklingum betur.
Starfsumhverfið á
LSH er ekki verra en
á öðrum spítulum á
Norðurlöndum og er
örugglega ekki ein af
ástæðum fyrir því að
hjúkrunarfræðingar
hætta störfum. Oft er
þröngt og margir
sjúklingar, sem liggja
á göngum og jafnvel
inni á baðherbergjum.
Ég veit að þar sem ég var var ekki
verið að kvarta yfir þrengslum eða
umhverfi, heldur að við vorum ein-
faldlega of fáar á vakt miðað við
fjölda sjúklinga, sem kom niður á
hjúkrun og þjónustu við sjúk-
lingana. Þetta getur líka skapað
hjá hjúkrunarfræðingum kvíða og
hræðslu við að gera mistök.
Hvernig er hægt að verja það að
hjúkrunarfræðingar vinni tvöfaldar
vaktir helgi eftir helgi? Hjúkr-
unarfræðingar eru manneskjur
sem einnig þurfa sín frí og tíma til
að vera með fjölskyldu og vinum
þegar þeir eru í fríi. Ef Anna Stef-
ánsdóttir trúir því að aðstoðarfólk
og starfsumhverfi haldi hjúkr-
unarfræðingum í störfum þá er
hún ekki rétta manneskjan til að
gegna starfi hjúkrunarforstjóra.
Ég get ekki samþykkt að aðstoð-
armanneskja geti gengið í störf
hjúkrunarfræðings þegar vekja á
fólk í öndunarvélum, þar sem fólk
er oft mikið veikt og þarf mikla að-
stoð svo ekki sé talað um lyfjagjaf-
ir, sárameðferð, næringu í æð og
margt fleira sem þarf að fylgjast
með og passa upp á. Ég skora á
Önnu Stefánsdóttur, hjúkrunarfor-
stjóra LSH, að endurskoða tillögur
sínar um úrlausnir til að fá hjúkr-
unarfræðinga til að halda áfram og
hverfa aftur til vinnu sinnar á
sjúkrahúsum. Ég tala örugglega
fyrir munn margra hjúkrunarfræð-
inga sem bæði eru í vinnu hjá LSH
nú og í öðrum störfum, að ef það
væru fleiri stöðugildi á hverri deild
og við ættum frí þegar við eigum
að eiga frí og unnið væri þriðju eða
fjórðu hverja helgi og með átta
tíma dag þá fengist fólk til starfa.
Hærri laun og innlagður tími fyrir
endurmenntun. Ef við lítum á
þjónustu við sjúklingana þá er það
alltaf mikils metið ef við getum
sýnt þeim að við höfum tíma fyrir
þá, stoppað og spjallað án þess að
vera á hlaupum og keppast við að
komast yfir það sem lífsnauðsyn-
legt er að gera. Þetta sem stendur
hér á undan tel ég vera eina
stærstu ástæðuna fyrir því að
hjúkrunarfræðingar hverfa frá
sjúkrahúsum og leita í önnur störf.
Ég spyr Önnu Stefánsdóttur og
aðra stjórnendur LSH: Hvers
vegna eru tillögur til úrbóta með
þessum hætti? Og ég vil spyrja
ráðamenn þjóðarinnar: Hvers
vegna höfum við Íslendingar ekki
efni á að reka sjúkrahús með góðu
og sérmenntuðu starfsfóki til að
veita sjúklingum okkar bestu þjón-
ustu sem völ er á?
Hvers vegna leita hjúkrun-
arfræðingar í önnur störf?
Anna Vilbergsdóttir gerir at-
hugasemd við ummæli Önnu
Stefánsdóttur um úrræði í mál-
efnum hjúkrunarfræðinga
’Hvernig er hægt aðverja það að hjúkr-
unarfræðingar vinni tvö-
faldar vaktir helgi eftir
helgi?‘
Anna Vilbergsdóttir
Höfundur er hjúkrunarfræðingur
og sölufulltrúi hjá Vistor hf.
ÞAÐ hefur verið ánægjulegt að
fylgjast með kjarabaráttu starfs-
manna dvalar- og hjúkrunarheimila
á höfuðborgarsvæðinu og sendi ég
þeim hér með baráttukveðjur.
Starfsmenn krefjast hærri launa
fyrir störf sín sem engum þarf að
koma á óvart þar sem föst mán-
aðarlaun fyrir fulla dagvinnu eru
rúmlega 100.000 krónur á mánuði.
Til að knýja á um
betri kjör hafa starfs-
menn farið í setuverk-
fall og þegar þetta er
skrifað hafa þeir boð-
að frekari aðgerðir á
næstu dögum verði
ekki orðið við kröfum
þeirra. En það er ekki
bara á höfuðborg-
arsvæðinu sem starfs-
menn við aðhlynningu
eru óánægðir með
kjör sín heldur er svo
víða um land. Í því
sambandi má nefna að
Verkalýðsfélag Húsa-
víkur hefur átt í við-
ræðum við dvalar- og
hjúkrunarheimili í
Þingeyjarsýslum og
krafist hærri launa
fyrir starfsmenn og
standa þær viðræður
yfir þessa dagana.
Gula spjaldið á lofti
Það er sérstakt
fagnaðarefni þegar
starfsfólk í umönn-
unarstörfum og öðrum
láglaunastörfum rís
upp og krefst þess að
störf þess séu metin
að verðleikum og
ábyrgð. Ég tel að samstöðuleysi
verkafólks hafi í gegnum tíðina háð
kjarabaráttu þess og verkafólk eigi
að vera virkara í stéttarfélögum og
mynda þannig stert bakland fyrir
forystumenn félaganna. Eins og
segir, sameinuð til sóknar. Það er
jafnljóst að forystusveit verkafólks
þarf einnig að vera betur meðvituð
um mikilvægi þess að vera í góðu
sambandi við félagsmenn svo hún
nái að fylgja betur eftir kröfum
þeirra. Ég efast ekki um að það
hafi vantað verulega upp á þennan
þátt. Það hlýtur t.d. að teljast
nokkuð sérstakt að þrátt fyrir að í
gildi séu kjarasamningar milli aðila
hafi Launanefnd sveitarfélaga sam-
þykkt einhliða að hækka laun
starfsmanna sveitarfélaga umfram
kjarasamninga, án samráðs við við-
komandi stéttarfélög. Launa-
nefndin taldi sig knúna til að gera
það, þar sem illa hefur gengið að
manna láglaunastörfin hjá sveit-
arfélögunum. Nú rísa starfsmenn
dvalar- og hjúkrunarheimila upp
víða um land og krefjast breytinga
á kjörum umfram gildandi kjara-
samninga. Hverjir verða næstir?
Verður það fiskvinnslufólk, iðn-
verkafólk eða verslunarfólk. Þessir
hópar búa flestir við léleg kjör og
eiga fullan rétt á því að laun þeirra
verði hækkuð. Það er ekki annað
að sjá samkvæmt þessari þróun, en
að samningsaðilar hafi verið á
rangri braut og séu með þessu að
fá gula spjaldið. Að mínu mati er
óróleikinn sem verið hefur á vinnu-
markaði fyrst og fremst vegna
þeirra láglaunastefnu sem við-
gengst hefur á Íslandi allt of lengi
og sem enn sér ekki fyrir endann
á.
Varað var við þessari þróun
Ég var einn af þeim sem vöruðu
við þessari þróun þegar Samtök at-
vinnulífsins og samtök verkafólks
undirrituðu síðasta kjarasamning í
mars 2004. Á þeim tíma hafði ég og
hef enn þá skoðun að verkafólk
ætti rétt á hærri launum og at-
vinnulífið hefði burði til að standa
undir því. Flestir félaga minna í
forystusveit verkafólks keyptu ekki
þessa skoðun og skrifuðu undir
kjarasamninginn. Það gerði ég hins
vegar ekki ásamt nokkrum öðrum
forystumönnum stéttarfélaga. Við
vildum ekki bera ábyrgð á þessum
samningi sem tryggði verkafólki
ekki hærri laun fyrir þess mik-
ilvægu störf. Eftir undirskrift
samningsins sömdu aðrir hópar
launafólks og þá var allt í einu orð-
ið meira svigrúm til hækkana en
hjá verkafólkinu sem áður hafði
gengið frá sínum
kjarasamningum sem
tryggði þeim rúmlega
100.000 kr. í dag-
vinnulaun á mánuði
fyrir fullt starf. En því
var svarað til að það
yrði tekið á þessum
málum við endur-
skoðun samnings-
forsendna í nóvember
2005. Verkafólk beið
og vonaðist eftir leið-
réttingum miðað við
aðra hópa og þá voru
verðbólgumarkmið
samningsins jafnframt
fallin þar sem verð-
bólgan á síðasta ári
var verulega meiri en
forsendur kjarasamn-
inganna gerðu ráð
fyrir.
Forsendunefndin
fær falleinkunn
Niðurstaða for-
sendunefndarinnar
sem skipuð er fulltrú-
um frá verkalýðs-
hreyfingunni og Sam-
tökum atvinnulífsins
voru mikil vonbrigði
hvað varðar launaleið-
réttingar. Samið var
um eingreiðslu, 26.000 kr., sem að-
eins hluti verkafólks fékk að fullu
og hækkun launa 1. janúar 2007
um 0,65% umfram gildandi kjara-
samninga. Þetta var nú öll inni-
stæðan sem forsendunefndin taldi
að verkafólk ætti inni hjá atvinnu-
rekendum þrátt fyrir mikla verð-
bólgu og launaskrið annarra hópa.
Verðbólgan er enn á uppleið og
hefur ekki verið meiri í fjögur ár
og ekki er útlit fyrir annað en að
hún aukist enn frekar á næstu
mánuðum. Kaupmátturinn er horf-
inn. Það voru jafnframt vonbrigði
að stéttarfélög verkafólks og ASÍ
skyldu ekki gera alvarlegar at-
hugasemdir við þessa niðurstöðu
varðandi leiðréttingu á kjörum
verkafólks. Þó skal tekið fram að
nokkrir forystumenn stéttarfélaga
lýstu yfir óánægju með þessa nið-
urstöðu meðan aðrir fögnuðu henni
sérstaklega. Segja má að það fólk
sem undanfarið hefur sagt upp
störfum eða farið í setuverkfall
vegna kjaramála sé að staðfesta að
menn hafi ekki haldið rétt á málum
og séu með þessum aðgerðum að
senda skýr skilaboð út í þjóðfélagið
um að sú láglaunastefna sem verið
hefur við lýði gangi ekki lengur
upp. Aðilar vinnumarkaðarins
hljóta að taka þessi skilaboð til sín
með það í huga að hlusta á kröfur
verkafólks um að launakjör þeirra
verði þeim boðleg í framtíðinni, við
annað verður ekki unað af hálfu
verkafólks.
Verkafólk
á betra skilið
Aðalsteinn Á. Baldursson
skrifar um kjarasamninga
’Það er sérstaktfagnaðarefni
þegar starfsfólk í
umönnunar-
störfum og öðr-
um láglauna-
störfum rís upp
og krefst þess að
störf þeirra séu
metin að verð-
leikum og
ábyrgð.‘
Höfundur er formaður
Verkalýðsfélags Húsavíkur.
EIGUM við aldraðir rétt á að
lifa? Að þessu spyr maður sjálfan
sig þegar hugsað er um það sem er
að gerast í þjóðfélaginu í dag. Við
sem erum núna með eftirlaun frá al-
mannatryggingum, sem við erum
búin að borga til allt okkar líf, fáum
lífeyri sem dugar ekki til að lifa af,
við rétt skrimtum með aðstoð ætt-
ingja og vina, en eins
og hefur komið fram
verður um þriðjungur
aldraðra, sem er með
laun undir hung-
urmörkum, að treysta
á ættingja, vini og
hjálparstofnanir til að
skrimta. Á þetta fólk
rétt á að lifa? Nei, eins
og staðan er í dag eig-
um við engan rétt til
að lifa, það er beðið
eftir því að við gefum
upp öndina, við aldr-
aðir fáum lítið nema
loforð til að lifa af. Stjórnvöld ríkis
og bæja eru með stór áform um að
byggja hjúkrunar- og dvalarheimili
fyrir aldraða, en þá vaknar spurn-
ingin til hvers á að byggja og
byggja fleiri steinkumbalda þegar
ekki er hægt að manna þær stofn-
anir sem fyrir eru. Við höfum ekk-
ert gagn af fleiri húsum því ekki
styttast biðlistar eftir hjúkrunar- og
dvalarrýmum þegar ekki er hægt að
greiða starfsfólki laun sem það get-
ur lifað af. Stjórnmálamenn, hvort
sem er í sveitarstjórnum eða á Al-
þingi og ríkisstjórn, vita eins og
aðrir að kosningar eru framundan
og þá er keppst við að bjóða okkur
gull og græna skóga, þeir vilja
byggja hallir og bæta þjónustu, en
það má ekki bæta kjör þeirra, sem
að þessu vinna, hjúkrunarheimili
undirmönnuð vegna lágra launa og
rekin með miklu tapi, heimilisþjón-
usta er sömuleiðis mikið und-
irmönnuð vegna slæmra kjara
starfsfólks. Á þetta fólk sem er á
hjúkrunar- og dvalarheimilum og
þarf aðstoð heimaþjónustu einhvern
rétt á að lifa? Ekki samkvæmt
framkomu stjórnvalda sem vísa
málinu hver á annan
og enginn vill eða þorir
að taka ábyrgð. Það er
greinilegt að stjórn-
málamenn ætla nú eins
og fyrir síðustu kosn-
ingar að halda okkur
uppi á snakki og fögr-
um loforðum til að
tapa ekki atkvæðum,
en efndir verða sjálf-
sagt eins og síðast nán-
ast engar. Það er skrít-
ið þjóðfélag sem við
búum í, það eru engir
peningar til að greiða
þeim laun, sem eiga að sinna öldr-
uðum, en það eru til nægir peningar
til að byggja óperu- og tónleikahall-
ir. Það eru ekki til peningar til að
hækka ellilífeyri þeirra sem búa við
og eru undir fátæktarmörkum, en
það eru til nægir peningar til að
standa í stríðsrekstri í Asíu, opna
sendiráð út um allan heim. Það er
hægt að eyða milljónum og millj-
örðum króna í hin ýmsu gæluverk-
efni stjórnvalda, en það er ekki
hægt að gera öldruðum, sem
byggðu upp þetta þjóðfélag, kleift
að lifa mannsæmandi lífi síðustu
æviár sín. Við, þessir öldruðu, eig-
um engan rétt, við eigum bara að
sætta okkur við það sem að okkur
er rétt, bara taka því með þakklæti
sem ráðamenn skammta okkur. Við
eigum engan rétt á að lifa. Hvaða
réttlæti er það að við skulum leyfa
okkur að verða 70, 80 eða jafnvel 90
ára og taka þannig lifibrauð frá
þeim sem yngri eru og við byggðum
þjóðfélagið fyrir? Aldraðir hafa á
undanförnum árum og reyndar allt-
af verið ákaflega hógværir og
nægjusamir, en við teljum okkur
eiga rétt á að lifa og við eigum rétt
á að fá aftur hluta af þeim arði sem
við byggðum upp. Við eigum rétt á
að lifa og deyja sem sjálfstæðir ein-
staklingar en ekki sem þurfalingar.
Hvers vegna eru stjórnmálaflokkar
að keppast við að koma með til-
lögur, sem eiga að vera til hagsbóta
fyrir aldraða? Þeirra tillögur eru
hver úr sinni áttinni, en enginn
þeirra hlustar á okkar hógværu og
réttlátu óskir, heldur halda þeir í
sínar tillögur vitandi það að ekkert
samkomulag er um þær. Ríkisstjórn
vor skipaði fyrir ári nefnd til að
gera tillögur sem eiga að verða til
hagsbóta fyrir aldraða, en nefndin
hefur engu skilað enn. Það er gott
að hafa slíka nefnd starfandi til at-
kvæðaveiða fram að kosningum og
leggja hana þá niður. Það er sama
hvert maður lítur; allir tala og tala
en framkvæma ekkert, það eina
sem virðist vanta er að okkur öldr-
uðum verði smalað saman í eins-
konar almenning eins og sauðfé sem
bíður slátrunar. Við aldraðir eigum
ekki rétt á að lifa.
Eiga aldraðir rétt á að lifa?
Karl Gústaf Ásgrímsson fjallar
um málefni aldraðra ’Við aldraðir eigum ekkirétt á að lifa.‘
Karl Gústaf Ásgrímsson
Höfundur er formaður
Félags eldri borgara í Kópavogi.
mbl.is
smáauglýsingar