Morgunblaðið - 22.04.2006, Blaðsíða 34

34 LAUGARDAGUR 22. APRÍL 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
EINFALDASTA vörnin gegn
fuglaflensu gæti falist í því að
hneigja sig fyrir viðmælanda í stað
þess að heilsa honum með handa-
bandi.
Japanir hafa ekki
orðið fyrir barðinu á
alvarlegum og bráða-
öndunarfæra-
sjúkdómum í sama
mæli á nágranna-
löndin. Líklegasta
ástæðan er talin fel-
ast í, að vírsuar eiga
greiðasta leið manna
á milli með snertingu
handa. Í Japan er
það hins vegar siður,
að menn hneigja sig
hver fyrir öðrum, er
þeir heilsast en ekki með handa-
bandi.
Í japönskum leikskólum og skól-
um er rekinn mikill áróður fyrir
handþvotti.
Talið er að þetta tvennt eigi mik-
inn þátt í lítilli útbreiðslu önd-
unarfærasjúkdóma í Japan og haldi
aftur af, jafnvel hægi á, útbreiðslu
flensufaraldurs.
Flestir gera sér ekki grein fyrir,
að yfir 90% öndunarfæravírusa,
eins og t.d. þeirra, er valda kvefi
og flensu, komast inn í líkamann
vegna snertingar fingra og slím-
húðar í augum og nefi.
Þeir „húkka“ sér einfaldlega far
inn í líkamann og við gerum þeim
auðvelt fyrir.
Ef fuglaflensuveiran stökkbreyt-
ist þannig, að hún smitist milli
manna og valdi faraldri, er talið, að
hún geti orðið allt frá 200.000 til
150.000.000 manna að aldurtila.
Við erum óviðbúin fuglaflensuf-
araldri. Bólusetning gagnast lítt.
Þótt nú sé unnið að
þróun bóluefna og lyfja
og þegar séu til lyf,
sem talið er að vinni að
einhverju leyti gegn
fuglaflensu (TAMIFLU
og RELENZA), er
ljóst að ekki gagnar að
hefja framleiðslu bólu-
efna fyrr en ljóst er,
hvernig vírusinn stökk-
breytist. Þá verður of
knappur tími til að
framleiða nægjanlegt
magn. Áframhaldandi
og ófyrirséð stökk-
breyting veirunnar gæti líka tor-
veldað þetta enn frekar. Þetta gild-
ir og um þróun inntökulyfja og
viðnám veirunnar gegn þeim.
Þetta leiðir hugann að því, að
skynsamlegasta og einfaldasta
vörn gegn fuglaflensu er, að þvo
sér oft og vel um hendur. Hindrun
á að veiran komist inn í líkamann
með snertingu handa við slímhúðir
nefs og augna dregur verulega úr
smitlíkum.
Handþvottur er þó ekki eins auð-
veldur í framkvæmd og ætla
mætti. Mælt er með bakteríudrep-
andi sápu. Útskolun nefganga get-
ur líka bætt náttúrulega vörn geng
veirunni.
Margir vilja vita hvernig búa
skal í haginn fyrir sig og fjölskyld-
una verði faraldur.
Sóttvarnalæknir hefur sagt, að
skynsamlegt sé að safna matvælum
til einhvers tíma. Í þætti hjá Ophru
Winfrey komu fram nokkur ráð frá
dr. Osterholm, viðmælanda hennar.
– safnið birgðum af niðursoðnum
mat, sem dugar til 4–5 vikna
– Birgið ykkur upp af lyfjum,
sem þið takið reglulega.
– Gætið að gæðum og birgðum
neysluvatns.
Ýmsir framleiðendur hampa
varningi sínum fyrir heilbrigð-
isstéttir og almenning. Þar ber
hæst sóttvarnarsápulög, hanska,
öndunargrímur, hlífðargleraugu og
samfestinga.
Hérlendis hefur Landbún-
aðarstofnun veg og vanda af að-
gerðaráætlunum gegn fluglaflensu.
Ísland er nú með varnarstig 2 í
framkvæmd. Þriðja varnarstig
verður gangsett ef veiran greinist
hér.
Skynsamlegt væri að kynna al-
menningi tímanlega í hverju að-
gerðir munu felast þá, svo ekki
komi til öngþveitis og hamsturs
vegna fyrirsjáanlegs ótta.
Vörn gegn fuglaflensu?
Jón H. Karlsson fjallar um smit-
un og varnir gegn fuglaflensu
Jón H. Karlsson
’Í japönskum leik-skólum og skólum er
rekinn mikill áróður
fyrir handþvotti.‘
Höfundur er fyrrverandi aðstoð-
armaður heilbrigðisráðherra.
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið Kringlunni 1 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
SÆLL… biskup…
Nú er ég REIÐ, ég get ekki sætt
mig við það að meirihluti sóknar-
barna í Keflavík sé hundsaður á
þennan hátt, þ.e. að ráða ekki sr.
Sigfús, en eins og
þú veist voru ríf-
lega 4.300 undir-
skriftir eða tæp-
lega 80% sóknar-
barna sem
skrifuðu undir
slíka viljayfirlýs-
ingu.
Ég hef áður
sent fyrirspurn
um það hvort það
séu einhver sér-
stök eyðublöð sem þarf að fylla út
til þess að segja sig úr þjóðkirkj-
unni en hef EKKI ENN fengið
svar. Ég óska eftir því, þar sem þú
ert nú enn á kaupi hjá mér, að ég
fái þessi svör því ég ásamt mínu
fólki ætlum svo sannarlega að segja
okkur úr þjóðkirkjunni og leita þess
safnaðar sem hlustar á sóknarbörn
sín og ganga því næst til liðs við
þann söfnuð. Hvert eigum við að
snúa okkur til þess að segja okkur
úr þjóðkirkjunni sem kærir sig ekk-
ert um sóknarbörn sín aðeins um
einhverjar fámennar nefndir og eða
sér útvalda presta … svei attan …
Svo mörg voru þau orð. Þess ber
að geta að enn hafa engin svör bor-
ist frá biskupi, enda telur hann mig
ábyggilega vera hluta af litla fólk-
inu í söfnuðinum sem kemur þetta
mál bara ekkert við. Ég nota hér
tækifærið og þakka vf.is kærlega
fyrir að benda mér á hagstofuna því
nú þarf ég ekkert á því að halda að
biskupinn svari – átti heldur ekki
von á því.
En hvað er hér á ferðinni! Það
eru sögur ef sögur skyldi kalla, að
um eitt allsherjarplott sé að ræða!
Að þegar núverandi sýslumaður láti
af störfum þá sé eiginkonu nýskip-
aðs sóknarprests ætluð sú staða!
Hva … á ekki að auglýsa stöðuna
og velja þann hæfasta til starfans!
Hvílík óvirðing …
Sr. Sigfús hefur verið hér við
störf sl. 13 ár ásamt eiginkonu
sinni, Laufeyju, sem hefur verið
með honum í öllu hans starfi og
staðið sig frábærlega. Þessi hjón
eru það besta fólk sem söfnuðurinn
og bæjarfélagið allt hefur fengið til
verka. Eftir fráfall sr. Ólafs þá taldi
ég víst (gerði ráð fyrir að fólk gæti
komist upp í starfi þarna eins og
hjá ríkinu) að sr. Sigfús tæki við
stöðunni en staða prests yrði aug-
lýst. Ég er viss um að nýskipaður
sóknarprestur er miklum hæfi-
leikum og kostum búinn og hefði
sómt sér vel hér í prestsstarfi við
hlið sr. Sigfúsar sem væri sókn-
arprestur … en annað kom illilega
á daginn.
Ég hef ákveðið að við þessa nið-
urstöðu þá muni ég segja mig úr
þjóðkirkjunni og ef ekki verður
stofnaður hér fríkirkjusöfnuður þá
mun ég ganga til liðs við slíkan
söfnuð í Hafnarfirði, sem er næst
mér.
Ég nota hér með tækifærið og
þakka sr. Sigfúsi og konu hans,
Laufeyju, fyrir frábær störf og heil-
indi. Ég og mitt fólk vonum svo
sannarlega að þau verði hér áfram,
ef ekki sem sóknarprestur þá prest-
ur óháðs safnaðar.
RAGNHILDUR L.
GUÐMUNDSDÓTTIR,
félagsfræðingur og kennari,
Melteigi 20, 230 Keflavík.
Skipan sóknarprests …
Hvílík óvirðing
Frá Ragnhildi L. Guðmundsdóttur:
Ragnhildur L.
Guðmundsdóttir
TIL HVERS lifum við? Stórt er
spurt og vefst tunga um tönn að
svara.
Þó mun þetta vera sú spurning,
sem flestir glíma við einhvern
tíma ævinnar, og sumir jafnvel
lengi.
Við horfum á lífsbaráttu tegund-
anna allt í kringum okkur. Hvern-
ig þær lifa sitt þroskaskeið, hnign-
ar – og deyja síðan. En rótin
skýtur sprotum og upp vaxa aðrir
einstaklingar, en með eigindir og
kynfestu.
Og hringrásin heldur áfram, svo
lengi sem hún er ekki trufluð af
utanaðkomandi áhrifum, tortímt
óviljandi eða af ásetningi.
Fólk komið á efri ár gerir oft
upp hug sinn við lífið á þann hátt
að segja sem svo: „Mér er ekkert
að vanbúnaði. Ég hef komið börn-
um mínum til manns, þau eru heil-
brigt og heiðarlegt fólk. Ég kveð
því sátt/sáttur við lífið.“
Það er þá búið að eyða ævi sinni
í að reyna að búa börnum sínum
betri heim en það ólst sjálft upp
við. Ytri aðstæður ráða svo oft
hvernig til tekst og úr spilast.
Þetta er hin náttúrlega og eðli-
lega framvinda.
Það skýtur því óneitanlega
skökku við, að vítisvélaframleið-
endur auðsöfnunar og óréttlætis
virðast vera að tortíma heims-
byggðinni með valdagræðgi og
gróðafíkn. Mæla sinn hagvöxt með
afstæðu peningagildi og rányrkju
auðlindanna. Drukknandi í sínu
eigin sorpi.
Kaldrifjuð, ófresk ágirndin skil-
ur hvorki né skynjar, að því færri
hendur sem raka til sín auðnum,
þeim mun fleiri milljónir manna
eiga ekkert, hafa engan gjaldmiðil
til að kaupa fyrir.
Matvara hleðst upp á afmörk-
uðum svæðum, meðan mikill hluti
mannkyns sveltur.
Á meðan græðgi hinna fáu
„ríku“ fer eins og logi yfir akur
um veröldina og skilur eftir sig
sviðna jörð.
Kirkjan prédikar blinda trú á
upprisu og eilíft líf, með kreddum
og kennisetningum, í gylltu prjáli
musteranna.
En hvar er áherslan á það, að
trúin er dauð án verkanna, – utan
helgidómsins?
Á meðan munnhelgin freyðir
eins og óminnisvín um vit hinna
útvöldu eru þjóðfélögin að útskúfa
sínum komandi kynslóðum, æsku-
fólkinu, með atvinnuleysi, röngum
áherslum í uppeldi, óstjórn og sið-
leysi.
Og afleiðingin verður rótleysi,
siðleysi og siðblinda, – kúgun,
uppreisnarandi og hryðjuverk.
Það var ekki þetta, sem Kristur
kenndi á sinn látlausa hátt, á með-
an hann dvaldist hér á jörð, sem
MAÐUR.
Og fyrr en við tökum hans líf-
erni okkur til fyrirmyndar, um
jafnrétti, frelsi og bræðralag í
þessum heimi, fáum við víst engu
umbreytt til batnaðar.
GUÐRÍÐUR B.
HELGADÓTTIR,
Austurhlíð 2, 541 Blönduós
(dreifbýli.)
Hugleiðing
á föstudaginn langa
Frá Guðríði B. Helgadóttur:
FYRIR skömmu kom sókn-
arprestur Digranessóknar í Kópa-
vogi fram í sjónvarpi og greindi frá
hörmulegum dauðdaga
ungmennis er lét líf
sitt vegna spilafíknar.
Fjárhættuspil og
spilafíkn eiga sér æva-
fornar rætur. Heim-
ildir eru til um pen-
ingaspil í Mið-Austur-
löndum og Indlandi
fyrir fjögur þúsund ár-
um.
Fyrsta bókin um
skaðsemi spilafíknar
kom út árið 1674. Höf-
undurinn Charles Cot-
ton lýsir áhrifum spila-
fíknar svo:
„Eirðarlausan kalla ég hann, hvorki
getur hann eftir vinning eða tap
hvílst ánægður. Ef hann vinnur vill
hann vinna meira, ef hann tapar vill
hann vinna til baka.“
Norðmenn eiga nýlegar rann-
sóknir um fjárhættuspil, sem gætu
verið vegvísir fyrir okkur hér á
landi.
Þegar áróður fyrir frjálsu pen-
ingaspili hefst, er útgangspunkt-
urinn og sterkustu rökin „pen-
ingaspil er góð aðferð til söfnunar
fyrir góðgerðarstarfsemi“.
Norðmenn hafa leyft of mikið
frelsi spilakassa í búðum og versl-
unarmiðstöðvum, sem hafa þróast í
„lítil spilavíti“. Frá árunum 1990 til
1999 jókst umfang spilakassa í Nor-
egi um 4.600 prósent, umfangið
varð 47-falt.
Síðustu ár hafa Norðmenn leyft
Norsk tipping, Rikstoto og privat
selskap peningaspil á internetinu.
Nýjasta frelsi Norðmanna er
fjárhættuspil í farsíma. Eftir hring-
ingu úr farsíma fyrir kr. 20 n. kem-
ur útdrátturinn eftir 20 sekúndur.
Hægt er að tapa kr.
4000n., u.þ.b. 45 þús.
kr. ísl. pr. klst. Enginn
lokunartími, netið og
síminn alltaf opin.
Nógir lánardrottnar til
staðar með „góða
handrukkara“. Um-
fang spilakassa í Nor-
egi er 38% af pen-
ingaspilum. Þar af
hafa 85% orðið spila-
fíklar. Hestaveðhlaup,
Oddesen og fotbaltipp-
ing eru 21% af pen-
ingaspilum. Þar af
hafa 45% orðið spila-
fíkn að bráð.
Í Bandaríkjunum virðist frelsi í
„spilaiðnaðinum“ fara dvínandi. Að-
allögmaður þeirra hefur gefið út að-
varanir. Annars muni yfirvöld alfar-
ið banna spilabransann.
Fjárhættuspil þrífast á mann-
legum veikleika, taka meira frá
þeim fátæku. Hið opinbera verður
fyrir auknum útgjöldum vegna
meðferðar og félagslegrar aðstoðar
við spilafíkla.
Vegna þagnargildis er ekki sagt
frá fjölskylduharmleikjum og sjálfs-
morðum spilafíkla.
Þökk sé fjölskyldu fyrrnefnda
unga mannsins fyrir styrk og hug-
rekki, að segja frá hörmulegum af-
drifum hans. Megi það verða til
hjálpar þeim, sem nú eru í víta-
hring spilafíknar og fjölskyldum
þeirra. Kennum börnum okkar að
forðast spilafíkn og áfengisfíkn.
Ræðum við þau um hættuna, verum
þeim góð fyrirmynd.
Lærum af sögunni og reynslu
annarra þjóða, leyfum ekki spila-
kassa og áfengi í verslunarmið-
stöðvum og sjoppum.
Norska skáldkonan Inger Hag-
erup orti ljóðið „Spilleren“ („Fjár-
hættuspilari“) um harmleik spila-
fíknar, lauslega þýtt:
Spilarinn tapar í sífellu
sönnustu gildum er hlaut:
Ástin, gleðin og gæfan
fjölskyldan – öll eru á braut
Hann spilar í sífellu
myntin á borðinu bylur
lífinu kastar á glæ.
Því hann ekki skilur
Að spilið í raun sem ’ann spilar
er gjaldið hans dauði.
Árangurslaust ’ann sálina selur
fyrir rúllettuspili og brauði.
Gleðilegt sumar.
Fjárhættuspil
í sögu og samtíð
Sigríður Laufey Einarsdóttir
fjallar um spilafíkn ’Þegar áróður fyrirfrjálsu peningaspili hefst,
er útgangspunkturinn og
sterkustu rökin „pen-
ingaspil er góð aðferð til
söfnunar fyrir góðgerð-
arstarfsemi.‘
Sigríður Laufey
Einarsdóttir
Höfundur er djákni að mennt og situr
í fjölmiðlanefnd IOGT.
ókeypis
smáauglýsingar mbl.is