Morgunblaðið - 09.06.2006, Blaðsíða 36

36 FÖSTUDAGUR 9. JÚNÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
FÁTT hefur komið jafnoft til tals
meðal landsmanna undanfarna
daga og væntanleg umskipti í ríkis-
stjórn og stjórn
Framsóknar. Síðast-
liðið mánudagskvöld
tilkynnti Halldór Ás-
grímsson afsögn sína
sem forsætisráðherra
og sem formaður
Framsóknarflokksins.
Ástæðuna fyrir þess-
ari afdrifaríku
ákvörðun sagði Hall-
dór vera slæmt gengi
flokksins í sveitar-
stjórnarkosningunum,
enda yrði hann að
axla ábyrgð.
Fljótlega kom í ljós
að veldissproti for-
sætisráðherra hafn-
aði í höndum Geirs
H. Haarde, núver-
andi fjármálaráð-
herra. Enn er óvíst
hver kemur í stað Geirs. Halldór
var ekki lengi að finna nýjan mögu-
legan erfðaprins, nefnilega Finn
Ingólfsson, fyrirverandi alþing-
ismann og ráðherra. Prinsinn hafn-
aði formannskrúnunni að vísu,
sagðist halda áfram sem formaður
VÍS
Þótt mikið hafi verið þrýst á
Guðna Ágústsson landbúnaðar-
ráðherra að segja af sér sem vara-
formaður flokksins hefur hann
ákveðið að sitja sem fastast, alla-
vega fram að flokksþingi. Næst í
goggunarröðinni á eftir Guðna er
Siv Friðleifsdóttir, ritari flokksins,
og ætti hún að verða varaformaður.
Boðað hefur verið til
miðstjórnarfundar
Framsóknar í dag, 9.
júní. Verður staðan þá
rædd. Einnig hefur
Halldór beðið um að
flokksþingi verði flýtt,
helst til haustsins en
þá verður kosið um
nýja flokksforystu.
Skal það liggja milli
hluta, hvaða kandídat-
ar eru líklegastir, en
Valgerður Sverris-
dóttir telur sig álitlega,
a.m.k. álitlegri en
Guðni Ágústsson.
Banalega Fram-
sóknar hefur lengi
verið sýnileg og yfir-
vofandi. Þrátt fyrir
nánast ósýnilegt fylgi
hefur flokkurinn alltaf
samið um samstarf, oftast sem
hækja sjálfstæðismanna og er því
valdamesti flokkur landsins miðað
við fylgi. Núna hefur flokksforystan
um tvennt að velja: Að velja sér
nýja og sterkari stjórn sem blæs lífi
í fársjúkan flokkslíkamann eða
deyja drottni sínum.
Hrókeringar og
hræringar
Brynja Halldórsdóttir
skrifar um framtíð
Framsóknarflokksins
’Banalega Fram-sóknar hefur
lengi verið sýnileg
og yfirvofandi.‘
Brynja Halldórsdóttir
Höfundur er í landsstjórn UVG.
ÞAÐ fer greinilega í taugarnar
á jaðarflokkunum að framsókn-
armenn hafi myndað meirihluta
með sjálfstæðismönnum í Reykja-
vík. Hvort vonbrigðin eru vegna
þess að þeir sjálfir vildu vinna með
framsóknarmönnum
eða sjálfstæðis-
mönnum hefur ekki
komið nóg og skýrt
fram. Staðreyndin er
sú að VG og Samfylk-
ing dæmdu sig sjálf út
úr Ráðhúsinu með því
að leggja niður
Reykjavíkurlistann og
F-listinn virðist vera
stjórnmálaflokkur
sem ekki er hægt að
ná samkomulagi við.
Það er ekkert við
Framsóknarflokkinn
að sakast í þeim efn-
um.
Styrkleikarnir
Þeim sem hæst hafa er tíðrætt
um að lýðræðið hafi ekki fengið að
ráða þar sem Framsóknarflokkur-
inn með 6,3% fylgi ráði nú borg-
inni með völd langt umfram það
fylgi sem flokkurinn fékk í kosn-
ingunum. Skýringin á því er ein-
föld. Framsóknarflokkurinn er
alltaf fyrsti valkostur þeirra sem
þurfa að mynda meirihluta. Líka
þeirra flokka sem nú keppast við
að tala Framsóknarflokkinn niður
og gerðu það einnig með afar
ósmekklegum hætti í kosningabar-
áttunni. Hæfileiki Framsókn-
arflokksins til samstarfs og sam-
vinnu á sér langa sögu og byggir á
þeim grunngildum að sætta ólík
sjónarmið og ná sameiginlegri nið-
urstöðu. Þess vegna er flokkurinn
oft í ríkisstjórn og oft í meirihluta
sveitarfélaga. Jaðarflokkarnir eru
ósveigjanlegri og eru þess vegna
oftar utan ríkisstjórnar og í minni-
hluta í sveitarstjórnum. Í þessu
ljósi er hægt að segja með sanni
að atkvæði greitt Framsóknar-
flokknum vegi þyngra en atkvæði
greitt jaðarflokkunum. Það er ekk-
ert óréttlæti eða galli á lýðræðinu
sem veldur þessu. Framsóknar-
flokkurinn er einfaldlega sam-
starfshæfari en aðrir flokkar og
þess vegna er atkvæði greitt
Framsóknarflokknum
meira virði ef svo má
að orði komast. Því
fyrr sem kjósendur
átta sig á þessu, því
betra.
Veikleikarnir
Fylgistap Fram-
sóknarflokksins í ný-
afstöðnum sveitar-
stjórnarkosningum er
alvarlegt áhyggjuefni.
Flokkurinn tapaði
u.þ.b. helmingnum af
sveitarstjórnar-
mönnum sínum um
land allt. Meira að segja á Akra-
nesi, þar sem flokkurinn hefur
stýrt mesta framfaraskeiði í sögu
bæjarins, þurftum við að þola stórt
tap. Það sem gerðist í þessum
kosningum var að þær snerust um
allt annað en verið var að kjósa
um. Þær snerust ekki um sveitar-
stjórnarmálin heldur snerust þær
um að refsa Framsóknarflokknum
í landsstjórninni. Við það þurftu
allir sveitarstjórnarmenn flokks-
ins, hringinn í kringum landið, að
glíma. Og fyrir hvað er svo verið
að refsa flokknum? Er það fyrir
mesta og lengsta hagvaxtarskeið í
sögu lýðveldisins? Eða er það eitt-
hvað allt annað?
Mín skoðun er sú að sveita-
stjórnarmönnum Framsóknar-
flokksins hafi verið refsað fyrir
stefnu ríkisstjórnarinnar í stóriðj-
umálum sem 70% alþingismanna
hafa samþykkt, auk atburða í ut-
anríkismálum sem hafa veikt okk-
ur og skaðað ímynd flokksins.
Kosningarnar snerust sem sagt
um það að hengja bakara fyrir
smið. Merkilegt hvað böðlarnir
hafa úr litlu að spila eftir aftök-
una, enda Júdasarpeningar aldrei
mikils virði.
Tækifærin
Ég vænti þess af nýrri forystu
Framsóknarflokksins að breyting
verði á stefnu flokksins í umhverf-
ismálum og framsóknarmenn hefji
stórsókn sem byrji á því að gefa
ekki tommu eftir í pólitískri um-
ræðu í samfélaginu um leið og að-
ferðir til ákvarðanatöku í flokkn-
um verði endurskoðaðar. Þannig
skapar flokkurinn sé tiltrú á nýjan
leik.
Eins og þessi samantekt ber
með sér er niðurstaða kosning-
anna í Reykjavík margslungin.
Flokkurinn sem fékk minnst fylgi
fær næstmest völdin. Atkvæði
greitt Framsóknarflokknum er
meira virði en atkvæði greitt jað-
arflokkunum. Flokkarnir sem
mest tala Framsóknarflokkinn nið-
ur virðast vera óstarfhæfir þegar
kemur að því að mynda meirihluta
og ná sameiginlegri niðurstöðu.
Ávöxtur þeirra af því að níða skó-
inn niður af framsóknarmönnum
skilar þeim ekki í valdastöður
heldur dæmir þá úr leik. Fram-
sóknarmenn í Reykjavík eru lagðir
af stað í stórsókn í borginni. Í þá
vegferð þurfum við á öllum að
halda, sérstaklega þeim félögum
okkar sem hafa snúið við okkur
baki. Með samvinnu og samein-
ingu byggjum við upp sterkan
flokk. Ertu með?
Mismunandi
virði atkvæða
Óskar Bergsson fjallar um
meirihlutasamstarf fram-
sóknarmanna og sjálfstæðis-
manna í Reykjavík að loknum
kosningum
’Framsóknarmenn íReykjavík eru lagðir af
stað í stórsókn í borginni.
Í þá vegferð þurfum við á
öllum að halda, sér-
staklega þeim félögum
okkar sem hafa snúið við
okkur baki.‘
Óskar
Bergsson
Höfundur skipaði 2. sætið á
B-listanum í Reykjavík.
NÝLEGA kom út bók sem fjallar
mjög um Morgunblaðið. Vil ég fjalla
hér sérstaklega um það sem hún seg-
ir um minningargreinar þess, þar eð
framlag undirritaðs er þar til umfjöll-
unar.
En bókin heitir Frá endurskoðun
til upplausnar, og er gefin út af Mið-
stöð einsögurannsókna og Reykjavík-
urAkademíunni. Ritstjórar eru dr.
Sigurður Gylfi Magnússon, sagn-
fræðingur við Háskóla Íslands, og
nemendur hans, þau Hilma Gunn-
arsdóttir og Jón Þór Pétursson.
Þar heitir þriðji hlutinn Hefðar-
svipur; Minning dauðans – Tryggvi
V. Líndal og upplausn formsins. Um
mig segir þar m.a.:
,,…Tryggvi V. Líndal skáld og
mannfræðingur… hefur frá unga
aldri verið virkur þátttakandi í opin-
berum miðlum hér á
landi, einkum sem
pistlahöfundur og
skáld. Hann hefur tjáð
sig um fjölmörg við-
fangsefni og verið
óþreytandi að láta í sér
heyra ef honum hefur
legið eitthvað á
hjarta….
Lengst af stóðu
Tryggva fjölmiðlar opn-
ir, hann fékk oftast
tækifæri til að segja álit
sitt á því sem hann hafði
áhuga á að tjá sig um.
Um síðir tóku fjölmiðlarnir sömu
stefnu hér á landi og víðast hvar ann-
ars staðar í heiminum; að lifa eigin lífi
og skeyta lítið um þá dauðlegu sem
lifðu og hrærðust fyrir utan þá. Þá
þrengdist um tækifæri fyrir menn
eins og Tryggva að koma sjónar-
miðum sínum á framfæri…. Öfugt við
langflesta aðra sætti Tryggvi sig ekki
við þessa þróun…. Tryggvi fór aðra
leið, hann sveigði miðilinn undir vilja
sinn með því að ráðast til atlögu við
það form hans sem var hvað hefð-
bundnast – heilagast – sem stóð á
traustum grunni hefðarinnar, nefni-
lega minningargreinar Morgunblaðs-
ins…
Tryggvi V. Líndal hefur ekki lagt
neitt sérstakt til í sambandi við
hvernig hægt sé að treysta sam-
félagsrýnina, hvernig byggja mætti
upp áhugaverð skoðanaskipti í þjóð-
félagi sem virðist stefna að einsleitni.
Hann virðist ekki vera þeirrar skoð-
unar að allir jarðarbúar
séu eins, heldur virðist
Tryggvi vera viss um að
sjónarhornin séu mörg.
Hans hugsun skipti
máli. Tryggvi veltir því
svosem ekkert fyrir sér
hvort hann hafi eitthvað
sérstakt fram að færa;
hann hefur aðeins löng-
un til að koma sínum
hugmyndum á fram-
færi, skoðunum sem
skipta hann máli. Í stað
þess að blogga, eins og
margir gera núna, kaus
hann að ráðast til atlögu við miðlana
sem hann hafði bundið trúss sitt við,
dagblöðin í landinu. Tryggvi gerði hið
ómögulega, hann sveigði minning-
argreinaformið undir hugðarefni sín
og leysti merkingu þess upp á svip-
stundu.
Formúla Tryggva var einföld. Í
hvert skipti sem skáld eða rithöf-
undur féll frá skrifaði Tryggvi stutta
grein þar sem hann minntist fallins
félaga, eins og stundum var komist að
orði, félaga sem hann þekkti oft lítið
sem ekkert, og birti síðan brot af þýð-
ingu sinni úr ljóði tákngervings mód-
ernismans í skáldskap, T.S. Eliots,
Morð í dómkirkjunni (eða vísar í eigin
skrif á stöku stað). Með þessum
gjörningi sem á sér engan líka í ís-
lenskri blaða- og menningarsögu
leysir Tryggvi upp form minningar-
greinanna; um er að ræða upplausn
formsins í sinni hreinustu mynd.
Lesendur verða vitni í skrifum
Tryggva V. Líndals að margræðri
upplausn. Minningargreinarnar urðu
ekki aðeins staður fyrir skáldskap
hans – ávarp til lesenda sem hann
hafði nálgast áður úr annarri átt –
heldur einnig staður fyrir esseyju-
skrif sem er ætlað að bjóða þöggun
byrginn, þöggun um hans eigin skáld-
skap en ekki síður um verk móður
hans, Amalíu Líndal. Tryggvi skrifar
með öðrum orðum ekki aðeins minn-
ingargrein um hinn látna hverju sinni
heldur er þar að finna á sama stað
minningargrein um móður hans…
Með gjörningi sínum fetaði hann í
fótspor þeirra sem nota kviksögur til
að sporna við hugmyndinni um heim-
inn, hugmynd sem alltaf er valda-
tengd og beitt í þágu einhverra afla.
Hann óttaðist ekki að brjóta múra, að
deyja og lifna við aftur í nýju formi.
Tryggvi hefur stokkið inn í ríki dauð-
ans með það í huga að halda lífi og
stuðla þannig að endanlegri upplausn
formsins.“
Síðan eru endurprentaðar þar 18
minningargreinar eftir mig. Í heild er
þar margt fallegt sagt um mig á þeim
40 blaðsíðum af 445 sem bókin spann-
ar. Get ég nú aðeins óskað Morgun-
blaðslesendum og sjálfum mér til
hamingju, og vonað að lestur þessa
sagnfræðirits um hugmyndastrauma
síðustu áratuga verði svo viðvarandi,
að það dugi til að halda minningu
skáldskapar míns á lofti; nú þegar
sagnfræðistofnun H.Í. virðist vera
orðin máttugra tæki til að tryggja
skáldi framhaldslíf en sjálf bók-
menntastofnun þess skóla.
Minning dauðans
Tryggvi V. Líndal fjallar
um bókina „Frá endur-
skoðun til upplausnar“
Tryggvi V. Líndal
’Get ég nú aðeins óskaðMorgunblaðslesendum
og sjálfum mér til ham-
ingju og vonað að lestur
þessa sagnfræðirits um
hugmyndastrauma síð-
ustu áratuga verði svo
viðvarandi, að það dugi til
að halda minningu skáld-
skapar míns á lofti …‘
Höfundur er skáld
og þjóðfélagsfræðingur.
„DREKKJUM VALGERÐI
EN EKKI ÍSLANDI“ var slag-
orð nokkurra ungmenna í mót-
mælagöngu um daginn. Unga
fólkinu ofbýður stóriðjustefna og
álbræðsluárátta stjórnvalda. Þau
vilja standa vörð um náttúru
landsins og aðhafast, sýna hug
sinn í verki. Einhverjum kann að
þykja slagorðið barnalegt eða
ósmekklegt og getur fordæmt
það á þeim grundvelli. Ráðherra
átti að láta þar við sitja eða kyrrt
liggja. Að taka þessu sem morð-
hótun í sinn garð er annaðhvort
dómgreindarbrestur eða auð-
virðilegur málatilbúnaður. Hið
síðarnefnda er líklegra. Mála-
tilbúnaður ráðherra er almennt
ætlaður einföldum sálum að
gleypa en sérstaklega er honum
ætlað að gera ungt náttúruvernd-
arfólk tortryggilegt og sverta
málstað þess. Ráðherra dylgjar
um að „morðhótunin“ sé bara
byrjunin. Hvað gera þau næst,
spyr hann íbygginn og lætur
ímyndunarafli áheyrenda eftir að
svara. Svona á ráðherra ekki að
haga sér.
Ríkisvaldið á að búa við aðhald
frá almenningi og verður að þola
þunga ágjöf ef svo ber undir.
Handhöfum þess hverju sinni er
þetta misvel ljóst. Hitt er víst að
stjórnvöld hafa jafnan tilhneig-
ingu til að sauma að tjáningar-
frelsinu og hliðra sér hjá gagn-
rýni með ýmsum meðulum. Oft í
nafni öryggis. Í lýðræðisríkjum
eru engir til varnar nema borg-
ararnir sjálfir. Þar sem þeir láta
að sér kveða, þar er von um siðað
samfélag. Sitji þeir með hendur í
skauti er vonin úti. Því var
ánægjulegt að sjá í Kastljósi að
ungu mótmælendurnir ætla ekki
að láta ráðherrann hræða sig frá
því að tjá skoðanir sínar óhikað.
Ef Valgerður ráðherra telur í
alvöru að mótmælendurnir sitji
um líf sitt á hún að leita sér að-
stoðar, en ekki hjá ríkislög-
reglustjóra.
Hjörtur Hjartarson
Ungir mótmælendur
hræðast ekki þunga-
iðnaðarráðherra
Höfundur er kynningarstjóri.
Innihaldið skiptir máli