Morgunblaðið - 30.07.2006, Blaðsíða 22

22 SUNNUDAGUR 30. JÚLÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Nú um stundir má segjasegja að sól sé hátt álofti hjá Morrissey.Nýjasta hljóðversplatahans, The Ringleader
of the Tormentors, kom út í apríl
síðastliðnum og hefur fengið góða
dóma, mjög góða meira að segja.
Morrissey þykir hafa tekist vel upp
að fylgja „endurkomu“-plötu sinni,
You are the Quarry, eftir, en sú
plata var gefin út fyrir rétt tæpum
tveimur árum. Kom hún út í kjölfar
sjö ára þagnar, en síðasta plata þar
á undan, Maladjusted, þykir vera
með slakari verkum söngvarans.
Morrissey var sem endurfæddur
á You are the Quarry, tungan flug-
beitt og ástríða, sem talin var löngu
kulnuð, blossaði upp sem aldrei fyrr.
Morrissey lýsti því yfir í kjölfar út-
gáfunnar að hann hygðist hamra
skáldajárnið á meðan heitt væri, og
gaf hann út hljómleikaplötu á milli
hljóðversplatnanna tveggja, svona
til að halda fólki við efnið. Heitir hún
Live At Earls Court, kom út vorið
2005 og auk þess að innihalda þekkt
lög frá sólóferli Morrissey eru þar
fimm lög frá þeim tíma er Morrissey
söng með The Smiths; „How Soon Is
Now“, „Bigmouth Strikes Again“,
„There Is A Light That Never Goes
Out“, „Last Night I Dreamt That
Somebody Loved Me“ og „Shoplif-
ters Of The World Unite“. Ekki var
slíkum æfingum fyrir að fara á
Beethoven was Deaf, tónleikaplötu
Morrissey frá 1993 og ekki að
undra, enda var hann þá í óðaönn að
hrista af sér Smithsdrauginn og
sanna sig sem sjálfstætt starfandi
listamaður. Tókst það vel hjá honum
á þeim tíma, og er hann að stimpla
sig inn aftur sem slíkur um þessar
mundir.
Skáld
Það er til marks um aukið sjálfs-
traust og sátt að Morrissey skuli
farinn að læða þessum Smiths-slög-
urum í efnisskrána sína, þar sem að
hann þyrfti þess ekki ef hann vildi
það ekki. Hann er ekki að gera þetta
af örvilnun eða örvæntingu, enda
ekki sokkin í það fen að þurfa að
keyra á gömlu Smithsefni til að
lokka fólk til sín, leið sem mörg
stríðshrossin þurfa að fara og út-
koman á stundum vafasöm. Nei,
Morrissey er enn skapandi lista-
maður og Smithslögin eru þarna
einfaldlega af því honum þykir vænt
um þau, þetta eru smíðar sem hann
átti þátt í að gera óðdauðlegar og
hann er laus við þann klafa að líta
framhjá þeim vegna óþægilegra
minninga, sem víst er þó nóg af.
Eins og er með allar alvöru hljóm-
sveitir stóð styr um The Smiths –
sem margir vilja telja með allra
fremstu rokksveitum sem Bretland
hefur alið. Í huga þessa höfundar
standa aðeins Bítlarnir framar en
enginn, ég endurtek, enginn hefur
náð að taka Morrissey fram er kem-
ur að því að setja fram dægurlaga-
texta sem hreinan skáldskap. Marg-
ir hrópa nú upp Dylan, sumir Cohen
sem er gott og vel en Morrissey hef-
ur vinninginn hjá höfundi, m.a. af
tilfinningaástæðum – nefmælt rödd
Morrissey lék um minn viðkvæma
unglingsheila sem festi í minni alla
texta og þar eru þeir enn, meitlaðir í
stein. Hiklaust hafa margir fleiri
svipaða sögu að segja.
The Smiths eru úr hinni grósku-
ríku tónlistarborg Manchester og
gáfu út sína fyrstu smáskífu, „Hand
in Glove“, í maí 1983. Fljótlega varð
lýðum ljóst að hér var eitthvað alveg
sérstakt á ferðinni, og þótt að þetta
tiltekna lag hafi ekki gert neinar
gloríur tók vegur sveitarinnar að
vaxa jafnt og þétt. Textar Morrissey
þóttu eftirtektarverðir, hreinskiptn-
ir og glúrnir; einslags sálusorgun
fyrir unglinga í tilvistarkreppu sem
launuðu björgunina með því að gera
Morrissey að átrúnaðargoði sínu.
„Hann er sá eini sem skilur,“ sagði
einn aðdáandinn, spurður um dýrk-
unina.
Klingjandi gítar Johnny Marr,
sem virtist ómögulegt að semja
ógrípandi lag, smellpassaði þá við
skáldgáfu Morrissey og varð þetta
til þess að Smiths urðu í forustu
endurreisnar á gítarrokki en hljóð-
gervlar og trommuheilar höfðu þá
um hríð verið í aðalhlutverki og ný-
rómantísk stirni eins og Duran Dur-
an skinu skært.
John heitinn Peel hampaði sveit-
inni linnulítið fyrstu misserin og
næstu smáskífur, „This Charming
Man“, „What Difference Does It
Make“ og „Heaven Knows I’m
Miserable Now“ treystu hana frekar
í sessi. Það er athyglisvert að engin
af smáskífum Smiths náði inn fyrir
topp tíu listann í Bretlandi, þó að
háskólavistir og unglingsherbergi
hafi verið hersetin af Smiths á
starfstíma hennar. Gott dæmi um
hversu mikla yfirburði Smiths höfðu
er þeir flugu sem hæst er að „How
Soon is Now?“, eitt þekktasta lag
sveitarinnar, var upprunalega gefið
út sem b-hliðar lag á „William, It
Was Really Nothing“ tólftommunni.
Að geta sólundað lögum sem þess-
um á þennan hátt, lög sem aðrar
sveitir dræpu fyrir, er til marks um
þann gríðarlega sköpunarkraft sem
þá bjó í sveitinni.
Umdeildur
Morrissey var um margt skringi-
legt efni í poppstjörnu, eiginlega
hetja narða og undirmálsmanna –
allra þeirra sem voru lamdir á skóla-
lóðinni og voru lélegir í íþróttum (þó
að Morrissey sjálfur hafi verið efni-
legur spretthlaupari um tíma). List-
gyðjan tældi hann þó yfir til sín á
endanum en tónlistarferill Morris-
sey hófst með pönksveitinni Nose-
bleeds þar sem hann samdi m.a. lög-
in „I Get Nervous“ og „(I Think) I’m
Ready for the Electric Chair“.
Morrissey var einnig hneigður til
bókmennta og kvikmynda og þróaði
með sér þráhyggju gagnvart ýmsum
hlutum, einkanlega James Dean,
Oscar Wilde og frumpönksveitinni
New York Dolls, sem hann skrifaði
bók um og stýrði hann einnig aðdá-
endaklúbbi sveitarinnar í Bretlandi.
Um tíma var hann orðinn frægur að
endemum fyrir lesendabréf sín í
NME, þar sem hann tjáði sig af
krafti um hvaðeina er viðkom sam-
tíma poppi og rokki. Fyrsta bréfið
skrifaði hann fimmtán ára gamall,
árið 1974, þar sem hann mærði plötu
Sparks, Kimono My House.
Morrissey varð strax umdeildur
sem framvörður Smiths og áttu ým-
is uppátæki utan sviðs ekki síst þátt
í því. Hann gagnrýndi ríkisstjórn,
konungsvald og Live Aid m.a. og sá
þannig til þess að hann og sveit hans
voru stöðugt í fjölmiðlum. Oft og
iðulega hefur Morrissey gengið
fram af fólki eftir þetta, í textum er
hann berorður mjög og lætur t.a.m.
skammirnar dynja miskunnarlaust á
Bandaríkjamönnum á tveimur nýj-
ustu plötunum.
Er þriðja breiðskífa Smiths, The
Queen is Dead, kom út í júní 1986
voru komnir brestir í samstarfið, en
vinnuálagið var gríðarlegt. Platan,
sem er iðulega talin besta verk
sveitarinnar, hafði tafist um sjö
mánuði (hún var tilbúin í nóvember
1985) vegna lagastapps við útgáfu
sveitarinnar, Rough Trade. Marr
var er hér var komið sögu búinn að
missa tök á drykkjunni og Andy Ro-
urke, bassaleikari, var á kafi í her-
óíni. Morrissey tók sig þá til og rak
Rourke með því að setja miða á bíl-
rúðuna hans þar sem stóð: „Andy –
þú hefur yfirgefið The Smiths. Bless
og gangi þér vel, Morrissey“. Ro-
urke var þó endurráðinn nokkrum
dögum síðar.
The Smiths þraut örendið árið
1987, og var ekki lengur til er fjórða
og síðasta hljóðversskífan, Stran-
geways Here We Come, kom út í
september það ár, aðeins fjórum og
hálfu ári eftir að fyrsta smáskífan
kom út. Það er næsta ótrúlegt
hversu miklu sveitin náði að afkasta
á þeim stutta tíma er hún starfaði.
Ástæða endalokanna var fyrst og
fremst óþol á milli Morrisey og
Marr. Það að Marr væri að vinna
með öðrum en Smiths í framhjá-
hlaupi fór í taugarnar á Morrissey
og einstrengingsháttur Morrissey
varðandi hvernig tónlistin ætti að
vera og hljóma skapraunaði Marr.
Hann hefur lýst því yfir að
hálmstráið hafi verið er sveitin tók
upp lagið „Work Is A Four Letter
Word“, sem endaði sem b-hlið að
„Girlfriend In A Coma“ smáskíf-
unni. Lagið er eftir Cillu Black, eitt
af átrúnaðargoðum Morrissey, og
var Marr búinn að fá sig fullsaddan
af þessari sjöunda áratugar dýrkun
hans og sagðist ekki hafa stofnað
Þessi sjarmerandi maður …
Morrissey, fyrrum söngspíra
The Smiths og nú sóló-
listamaður til átján ára, held-
ur hljómleika laugardags-
kvöldið 12. ágúst í
Laugardalshöll. Arnar Eggert
Thoroddsen lítur yfir vegferð
þessa sérlundaða söngvara,
en skin og skúrir hafa skipst
þar reglubundið á.
Morrissey er þunglyndissjúklingur, „fyrir lífstíð“, að eigin sögn. Erfiður maður með marga óvini, einarður og ósveigjanlegur – en snillingur af Guðs náð að mati þúsunda.
’Textar Morrissey þóttu eftirtektarverðir,hreinskiptnir og glúrnir; einslags sálusorgun
fyrir unglinga í tilvistarkreppu sem launuðu
björgunina með því að gera Morrissey að
átrúnaðargoði sínu. ‘