Morgunblaðið - 27.10.2006, Síða 52

52 FÖSTUDAGUR 27. OKTÓBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ GuðmundurHaukdal Andr-
ésson (Deild-
artunguætt) fæddist
á Sveinseyri við
Dýrafjörð 14. des-
ember 1920. Hann
lést í Reykjavík 4.
október síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
Andrés Guðmunds-
son, bóndi á Sveins-
eyri, f. 24.8. 1884, d.
26.7. 1962, og Ólafía
Jónsdóttir, hús-
freyja, f. 19.7. 1882,
d. 15.7. 1979. Föðurforeldrar: Guð-
mundur Eggertsson, f. í Höll 1848,
d. 1922, og Elínborg Jónsdóttir, f. á
Sveinseyri 1846, d. 1937. Móð-
urforeldrar: Jón Friðrik Ólafsson,
f. í Haukadal 1855, drukknaði
1882, og Sigríður Gísladóttir, f. á
Gemlufalli í Dýrafirði 1852, d.
1938. Guðmundur Haukdal var
sinna, eins og títt var í þá daga, en
strax á 17. ári hóf hann sjó-
mennsku, fyrst á haust- og vetr-
arvertíðum en tveim árum síðar
varð hann háseti á strand-
ferðaskipum Ríkisskipa, lengst af á
„Súðinni“. Rétt fyrir stríðslok og
um 15 ára skeið þar á eftir stund-
aði hann millilandasiglingar. Hann
lauk farmannaprófi frá Stýri-
mannaskólanum árið 1949. Eftir
komuna í land stundaði hann um
tíma trilluútgerð, bæði hér syðra
og fyrir vestan. Að sjóvolkinu
loknu sinnti Guðmundur rekstri
fiskbúðar, sem hann rak í tveimur
hverfum borgarinnar um margra
ára skeið. Síðustu tvo áratugi
starfsævinnar vann Guðmundur
við verkstjórn og síðar vakt-
mennsku í vöruskemmum Eim-
skips.
Útför Guðmundar var gerð frá
Fossvogskapellu 13. október – í
kyrrþey að ósk hins látna.
næstyngstur sjö
systkina en þau voru:
Sigurjón, f. 1912, d.
sama ár; Sigríður
Haukdal, f. 1914, d.
2004; Sigurjón Hákon
Haukdal, f. 1916, d.
1996; Sólveig Stein-
unn Haukdal, f. 1917,
d. 1939; Páll Haukdal,
f. 1919, d. 1987; og
Björg Haukdal, f.
1922, d. 1926.
Guðmundur hefur
verið í staðfestri sam-
búð með Ingibjörgu
Júlíusdóttur, f. 1.3. 1922, í röska
fimm áratugi. Foreldrar hennar
voru Júlíus Pálsson og Brynhildur
Jónsdóttir, bæði af skagfirskum
ættum. Þeim Guðmundi og Ingi-
björgu varð ekki barna auðið.
Guðmundur óx úr grasi á óðali
feðra sinna, sótti barnaskólanám í
Haukadal, vann á búi foreldra
Fréttin um andlát frænda míns,
Guðmundar Andréssonar frá
Sveinseyri við Dýrafjörð, kom mér
nokkuð á óvart. Ég hafði nokkrum
vikum áður heimsótt þau Ingibjörgu
og hann í fallegri íbúð þeirra við
Kirkjusand í Reykjavík og hitti
hann fyrir eldhressan að vanda. Að
vísu var hann að verða 86 ára gamall
en var í fínu líkamlegu og andlegu
formi, stálminnugur, léttur í spori
og sí-syngjandi um allar trissur með
kórnum sínum, karlakórnum „Kátir
karlar“, en söngur var hans líf og
yndi og hafði svo verið, allt frá því
að hann komst úr mútum. Andlát
hans bar ekki að á sóttarsæng, nei,
hann hné niður við íþróttaæfingar í
„ræktinni“.
Samleið okkar er búin að vara
næstum alla mína ævi. Á áttunda ári
vorið 1940 var ég sendur í sveit að
Eyri með m/b Fróða, sem var á leið
heim til Þingeyrar að vetrarvertíð
lokinni. Á Sveinseyri bjuggu for-
eldrar Mumma, Andrés ömmubróð-
ir minn og kona hans Ólafía. Þetta
var fyrsta sumarið mitt af fjórum,
sem ég naut atlætis og uppeldis hjá
þessum yndislegu hjónum; blessuð
sé minning þeirra. Þegar þetta var,
var Mummi háseti á Súðinni en kom
alltaf heim í frí um sláttinn öll sumr-
in, sem ég var þarna; hann birtist
árvisst á Nasanum (leiti á milli
Haukadals og Sveinseyrar) í byrjun
heyskapartíðar. Þetta sýndi hug
hans til æskuheimilisins og þá vænt-
umþykju sem ríkti meðal alls þessa
ágæta skylduliðs míns í Dýrafirði.
Mummi, en svo var hann jafnan
kallaður innan stórfjölskyldunnar,
var skírður í höfuðið á langafa mín-
um, Guðmundar Eggertssonar í
Höll í Haukadal. Fleiri sveinar í
þessum ættlið báru nafn þessa höfð-
ingja, sem rétt fyrir aldamótin 1900
varð þeirra gæfu aðnjótandi – vegna
árvekni sinnar og fljótra og fum-
lausra viðbragða og aðgerða – að
bjarga giftusamlega frá bráðum
bana þeim Hannesi Hafstein, sýslu-
manni Ísfirðinga, og tveimur aðstoð-
armönnum hans, er sýslumaður
hugðist taka skipstjórann á togar-
anum Royalist fastan vegna ólög-
legra veiða innfjarðar í Dýrafirði.
Fúlmennið, skipstjórinn, beitti yfir-
valdið og aðstoðarmenn hans fanta-
brögðum, sem leiddu til láts þriggja
aðstoðarmanna hans.
Í raun var ég þeirrar trúar, að
Mummi ætti sér níu líf, því hann var
búinn að ganga í gegnum óteljandi
hættur á lífsleiðinni. Hann slapp
með heilli há frá miskunnarleysi
berklanna á æsku- og ungdómsárum
sínum, þessa hræðilega sjúkdóms
sem herjaði hvað ákafast og af mikl-
um þunga í flestum byggðum Vest-
fjarða, og um land allt og tók gríð-
arlegan toll, m.a. hjá fjölskyldunni á
Sveinseyri, því tvær systur sínar, þá
yngstu og næstyngstu, missti hann
af völdum „hvíta dauðans“, auk þess
sem bróðir hans Páll, varð hálfur
maður að afli eftir átakamikla bar-
áttu við þennan vágest. Mummi naut
mikillar giftu öll ár sín á sjó og
fleytti hún honum fram hjá hættum
stríðsáranna, sem lúrðu í hafdjúp-
unum, bæði við strendur landsins og
í úthafinu í fisksöluferðum hans til
Bretlands, og í háloftunum. Það sem
hrjáði hann hins vegar mest og tók
stærstan tollinn var viðvarandi
magasár, sem hann skilgreindi svo:
„það bara sprakk í mér maginn en
þeir „læknararnir“ (vestfirska)
þarna á Landakoti skáru obbann af
honum burt, skildu eftir lítinn sepa,
sem hefur dugað mér hingað til, en
ég verð svakalega fljótt saddur.“ Já,
hann var léttur á fóðrunum, hann
frændi minn.
Vorið 1943, um miðjan sauðburð-
inn, veiktist allt heimilisfólkið á
Sveinseyri af mislingum, nema
Andrés frændi, sem stóð einn uppi
og sárvantaði því aðstoð við vor-
störfin. Súðin var í Reykjavík á leið
vestur og norður (í hálfa hringferð)
og bjóst Mummi við því að geta
fengið mann í sinn stað, svo hann
gæti farið af skipinu á Þingeyri og
orðið fólkinu sínu að liði þá strax og
vera heima fram yfir slátt. Ég fór
líka vestur með þessari ferð Súð-
arinnar, allt var fullt og ekkert
svefnpláss og naut ég frænda míns
þá og svaf í koju hans. Þetta var
fjórða sumarið mitt fyrir vestan. Ég
hafði fram að þessu farið vestur með
línuveiðurum, fyrst með Fróða, svo
með Sæhrímni og síðast með Fjölni
en núna með sjálfu strandferðaskip-
inu. Þessi ferð gleymist mér aldrei,
því viðkomustaðirnir voru svo marg-
ir. Við lögðum af stað frá Reykjavík
um 25. maí og komum við á Hellis-
andi, Ólafsvík, Stykkishólmi, Búðar-
dal, Flatey, Breiðavík, Patró,
Tálknafirði, Bíldudal og þaðan til
Þingeyrar og höfðum verið þrjá
daga á leiðinni. Ekki tókst Mumma
að fá mann fyrir sig þar frekar en á
fyrri viðkomustöðum og hélt hann
áfram með skipinu til Flateyrar,
Suðureyrar, Bolungarvíkur og Ísa-
fjarðar. Þar tókst það loks og kom
Mummi snarhendis til baka með
áætlunarbíl til Gemlufalls, með ferj-
unni yfir til Þingeyrar og fótgang-
andi þaðan og út eftir til Sveins-
eyrar. Allt ástandið á bænum
breyttist mjög til batnaðar við komu
hans, því meðan við Andrés biðum
komu Mumma, áttum við tveir fullt í
fangi með að hjúkra þeim veiku, sér-
staklega þeim elstu, sem voru fár-
veikir, og jafnframt að sinna ný-
fæddum lömbunum, bera á túnin og
sinna öðrum nauðsynlegum vor-
verkum. Einhverjar frænkur úr
Haukadal komu út eftir og hjálpuðu
okkur við matseldina. Allt gekk
þetta þó einhvern veginn og smátt
og smátt rénaði sóttin og fólkið tók
að braggast og fór að hafa fótaferð.
Ég hafði verið sendur inn í Með-
aldal (þar var vatnsaflsstöð), til að
sækja nýhlaðið „water-battery“, svo
unnt væri að hlusta á útvarp, því
ekki hafði gefist tími að sækja það
þangað inn eftir. Þetta var 16. júní
1943. Þegar ég kom til baka var við-
tækið strax tengt við batteríið og
allir biðu svo kvöldfréttanna í bað-
stofunni uppi á lofti. Aldrei, svo
lengi sem ég lifi, mun ég gleyma
sársaukanum, sem skein úr augum
Mumma og táraflaumnum, sem
fylgdi, er helfregnin um árásina á
Súðina barst á öldum ljósvakans og
þulurinn skýrði frá því, að Súðin
hefði orðið fyrir árás þýskrar orr-
ustuflugvélar, sem næstum sökkti
skipinu og særði sjö skipverja, tvo
þeirra mjög hættulega og tvo til ólíf-
is. Annar þeirra, sem létust af sár-
um sínum, var maðurinn sem hafði
leyst Mumma af, hann átti stýris-
vaktina og stóð við stýrið, þegar
skothríðin reið yfir skipið. Atvik
þetta setti mark sitt á Mumma og
hann kenndi sér um afdrif þessa
manns. Í nafni Mumma og skyldu-
liðs hans blessum við minningu
þessa manns.
Sumrin á Eyri og samverustund-
irnar með frænda mínum Mumma
líða mér seint úr minni. Hann var
tólf árum eldri en ég og ég leit mjög
upp til hans. Hann fór með mér
fram á Eyrardal, þegar ég hóf að
sitja yfir ám sjö ára gamall, kenndi
mér öll örnefnin í dalnum, svo ég
gæti sagt frá því í kvíunum um
kvöldið, hvar við, ærnar og ég, hefð-
um verið. Þetta var síðasta fráfæ-
rusumarið á Eyri. Ég sé enn frænda
minn fyrir mér, þar sem hann stóð í
mógröfunum, í vatni upp að mitti,
þeytandi stórum mókögglum með
gaffli upp á bakkann. Sömuleiðis úti
á túni, þar sem hann keikur og
kraftmikill sveiflaði orfinu svo söng í
ljánum og grasið féll í múga við hlið
hans. Guðmundur hafði mikla og
bjarta rödd, var afbragðs tenór,
hann var lagviss og fljótur að til-
einka sér þau lög, sem heyrðust í út-
varpinu á þessum árum og söng þau
svo fullum hálsi við sláttinn og söng-
urinn bergmálaði í hamrabeltum
Nóntinds og Eyrarfjalls, sem rísa
brött og hnarreist ofan Sveinseyrar,
og heyrðist söngur hans um allan
fjörð – að mér fannst. Ég er ekki í
neinum vafa um, að hefði Mummi
snúið sér að námi í söng, hefði hann
náð langt á söngbrautinni.
Þegar leiðir okkar skildi þarna
forðum hélt Mummi sjómennskunni
áfram, hún átti, þrátt fyrir allt, hug
hans allan. Hann var í utanlands-
siglingum um árabil, náði sér í sigl-
ingatíma og fór í Sjómannaskólann
og lauk farmannaprófi um 1950 og
hélt áfram siglingum enn um nokk-
ur ár, ýmist sem háseti eða stýri-
maður, en erfitt var á þessum árum
að vinna sig upp, því réttindamenn
voru nánast í öllum plássum um
borð í far- og varðskipum á þessum
árum og því samkeppni mikil.
Um þetta leyti, í kringum 1950,
kynnist hann lífsförunaut sínum,
henni Ingibjörgu Júlíusdóttur og
hafa þau verið óaðskiljanleg allar
götur síðan. Ekki varð þeim Ingi-
björgu barna auðið en væntumþykja
þeirra í garð frændsystkina sinna
var heil og sönn og stóð hús þeirra
þeim öllum opið, ávallt. Gestrisni
þeirra hjóna var viðbrugðið og
manni leið vel innan veggja glæsi-
legs heimilis þeirra. Þau hafa verið
mjög samrýnd og gert alla hluti
sameiginlega og að vel yfirlögðu
ráði, byrjuðu búskap í litlu plássi en
juku smátt og smátt við sig og hafa
ávallt búið vel.
Að siglingum loknum stundaði
Guðmundur trilluútgerð um tíma en
seldi hana og hóf í framhaldi af því
rekstur fiskbúðar, sem þau hjónin
ráku um árabil í Reykjavík. Maga-
vesenið var alltaf, þrátt fyrir upp-
skurðinn forðum, af og til að hrjá
frænda og tók hann þá til þess ráðs,
af heilsufarsástæðum, að selja fisk-
búðina og réð sig til starfa í vöru-
skemmum Eimskipafélags Íslands,
fyrst við verkstjórn en svo við næt-
urvörslu og starfaði þar óslitið til
sjötugs, er hann settist í helgan
stein.
Frændi lét sér ekki leiðast, þegar
á eftirlaunaldurinn kom, því þá hófst
skemmtilegasta tímabil ævi hans.
Hann gerðist félagi í hinum ýmsu
kirkjukórum á höfuðborgarsvæðinu,
var á tímabili í karlakórnum Þröst-
um í Hafnarfirði og hin allra síðust
ár söng hann með karlakórnum Kát-
ir karlar. Hópur félaga hans úr
þessum kórum kvöddu sinn gamla
góða félaga með söng við útför hans,
sem fram fór í kyrrþey hinn 13.
október sl. Guðmundur var jarðsett-
ur í Gufuneskirkjugarði.
Ég sendi Ingibjörgu og nánustu
ættingjum Mumma hugheilar sorg-
ar- og saknaðarkveðjur frá okkur,
niðjum Þorbjargar Guðmundsdótt-
ur, föðursystur Mumma.
Blessuð sé minning frænda míns,
Mumma Andrésar frá Sveinseyri.
Gylfi Guðmundsson.
Sumarið er senn á enda runnið
samkvæmt tímatali, haustið að
koma. Litbrigði jarðarinnar svo
undurfögur. Fjallatoppar að fá á sig
hvíta hulu. Berjabrekkurnar skarta
sínu fegursta og vel þroskuð berin,
sem beðið hafa eftir að fimir fingur
kæmu að tína, hafa hopað fyrir
fyrstu frostnóttum. Fuglar himins
svífa yfir landi, heillaðir af fegurð-
inni, meðvitaðir um að brátt styttist
í ákvörðunartöku um að dvelja hér
eða ekki. Það er erfið ákvörðun á
fögrum haustdegi að yfirgefa landið
sitt og fljúga til framandi stranda.
Þannig er því nú líka varið með okk-
ur mennina þegar við ákveðum
breytingar á okkar högum. Sú
ákvörðun verður okkur mörgum erf-
ið. En ákvörðuninni verður ekki
breytt þegar kemur að kalli frá æðri
máttarvöldum, þeim hlýðum við.
Fréttin af andláti frænda míns og
föðurbróður, Guðmundar H. Andr-
éssonar, var mér erfið. Vissulega
var hann orðinn fullorðinn maður,
tæplega 86 ára að aldri, en gam-
almenni var hann samt aldrei. Þessi
höfðingi bar aldurinn einstaklega
vel.
Eftir situr minning um góðan,
glaðan og gáskafullan mann, sem
alltaf geislaði af. Teinréttur og
grannur, kvikur í hreyfingum, góð-
um gáfum gæddur. Fróður var hann
mjög, enda nutum við sem yngri
vorum þess að fræðast um fyrri
tíma. Oft var hlegið og spaugað með
strákapörin sem þeir bræður og
frændur brugðu fyrir sig. Hann var
mjög söngelskur, naut þess að vera í
góðra vina hópi, syngjandi, enda var
hann félagi í nokkrum kórum, bæði
karlakórum og kirkjukórum.
Margar eru minningarnar sem
sækja á hugann þegar ég sit og pára
þessar línur. Mummi frændi, eins og
ég kallaði hann alltaf, var mjög
barngóður maður. Við bræðrabörn-
in hans sem bjuggum vestur í Dýra-
firði hlökkuðum alltaf til þegar von
var á frænda í heimsókn. Vel man ég
eftir einni af fyrstu heimsóknum
hans til Sveinseyrar, með kærust-
unni sinni, henni Ingibjörgu. Ég var
búin að heyra hjá ömmu að hún væri
smávaxin kona. Ég var spenntust
fyrir því að geta kannski fengið að
máta fínu skóna hennar. Ég, stelpu-
tátan, heillaðist mjög af fínum skóm
með háum hælum. Í mínum huga
voru þeir alltaf svo flottir.
Ingibjörg eða Inga, eins og hún
var alltaf kölluð af öllum, varð lífs-
förunautur hans alla tíð. Þau eign-
uðust mjög fallegt heimili, voru sam-
taka um að fegra og prýða
umhverfið í kringum sig. Heimili
þeirra stóð alltaf opið öllum og var
mjög gaman að koma til þeirra,
gestrisnin ávallt í fyrirrúmi.
Mummi frændi var af þeirri kyn-
slóð Íslendinga sem upplifðu þær
gríðarlegu breytingar sem urðu á ís-
lensku þjóðfélagi og kjörum alþýð-
unnar á fyrri hluta 20. aldarinnar.
Þessar breytingar mótuðu hann og
hans skoðanir.
Ég ætla nú ekki að rifja upp lífs-
göngu frænda míns, en eitt veit ég
að hvar sem hann var við vinnu
geislaði af honum gleði og dugnaður.
Hann var úrræðagóður og leysti
mörg vandamálin. Nú er samferðin
á enda í þessu lífi og Mummi frændi
kominn á annað tilverustig. Hann
skilur eftir sig skýra mynd og dýr-
mætar minningar sem munu lifa
meðal okkar. Hann miðlaði sínum
skerf til þroska og uppbyggingar,
þeim sem lánaðist að vera í sam-
félagi við hann í lengri eða skemmri
tíma. Hann stóð jafnframt þétt með
þeim sem þurftu hans með og veitti
þeim dýrmætan stuðning. Það
stendur upp úr við þessa kveðju-
stund og er okkur öllum hugleikið
og þakkarvert að leiðarlokum.
Elsku Ingibjörg, ég bið góðan
Guð að styrkja þig og leiða áfram á
lífsins braut ásamt öllum ykkar ást-
vinum. Að leiðarlokum vil ég þakka
mínum kæra föðurbróður samfylgd-
ina í rúm 55 ár.
Ég kveð þig, hugann heillar minning blíð,
hjartans þakkir fyrir liðna tíð.
Lifðu sæll á ljóssins friðarströnd,
leiði sjálfur Drottinn þig við hönd.
(Guðrún Jóh. frá Brautarholti)
Hinsta kveðja.
Ólafía Sigríður Sigurjónsdóttir
og fjölskylda.
Guðmundur Haukdal Andrésson
Elsku afi minn, mér
þykir svo sárt að hafa
ekki náð í tæka tíð til
að knúsa þig og kveðja þig. Ég var á
leiðinni heim með tvær stuttar par-
ísardömur. Við vorum einnig með
fallegt bréf sem Stéphane skrifaði
þér, sem þú hefðir léttilega skilið, þú
varst svo góður í frönsku.
Mig langar að þakka þér fyrir að
hafa verið afi minn. Það var alltaf svo
gaman að koma til ykkar ömmu og
það var svo gott að tala við þig.
Minningarnar eru fallegar og
skemmtilegar. Þegar við barnabörn-
in vorum lítil tókst þú okkur á Litlu
Jörp, en aðalfjörið var náttúrlega á
Stóru Jörp.
Þú varst nú voðalega stríðinn. Þú
Hallgrímur Steinarsson
✝ HallgrímurSteinarsson
fæddist í Reykjavík
28. nóvember 1927.
Hann lést á Land-
spítalanum við
Hringbraut 30.
ágúst síðastliðinn
og var útför hans
gerð frá Fossvogs-
kapellu 6. sept-
ember.
spáðir mikið í alla
skapaða hluti og hafðir
alltaf svo mikið fyrir
stafni. Þú varst mikill
ferðamaður og ég veit
ekki töluna á hringun-
um sem þið amma fór-
uð um Ísland!
Ég minnist þess
alltaf þegar þú sagðir
við mig: „Veistu það,
Sigrún mín, að ég er
svo skotinn í henni
ömmu þinni.“ Þú
minntir mig á lítinn
skólastrák. Þið amma
voruð svo sæt saman. Þú stóðst þig
eins og hetja í baráttunni við sjúk-
dóminn og ég er mjög stolt af þér.
Ég sakna þín sárt, en eins og þú
sagðir við mig þá megum við ekki
vera eigingjörn, mestu máli skiptir
að þér líði betur þar sem þú ert núna
og að þú hafir verið sáttur við að
fara. Ég trúi því að þú sért hérna hjá
okkur þó svo við sjáum þig ekki.
Elsku afi minn, þú ert og verður
alltaf í hjarta okkar.
Hvíl í friði.
Þín
Sigrún Halla, Stéphane, Snædís
Inga Nicole og Sóley Lilja.