Morgunblaðið - 17.03.2007, Blaðsíða 20

20 LAUGARDAGUR 17. MARS 2007 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
ÞAÐ ríkir mikil spenna í óperulífi
New York-borgar um þessar mund-
ir, eftir að tilkynnt var að Gérard
Mortier hefði
verið ráðinn list-
rænn stjórnandi
New York City-
óperunnar. Tvö
óperuhús þar í
borg hafa löngum
bitist um heið-
urinn að vera það
besta þar um
slóðir, New York
City og Metró-
pólitan, og hefur það síðarnefnda
þótt standa oftar betur að vígi, enda
heimsþekkt og ríkt og hefur haft
burði til að tjalda til öllum bestu
söngvurum og listamönnum sem völ
er á hverju sinni. New York City-
óperan hefur hins vegar borið sig vel
með hinn óopinbera titil: ópera al-
þýðunnar.
Peter Gelb sem ráðinn var stjórn-
andi Metrópólitan-óperunnar fyrir
nokkrum árum hefur þótt standa sig
frábærlega í að endurskipuleggja
starfsemi hússins og markaðssetja
The Met, eins og húsið er jafnan
kallað, sem nýtískulegt, vinsælt og
eftirsótt heim að sækja.
Flæmski Belginn Gérard Mortier
þykir þó hafa alla burði til að gera
betur, og skapa í leiðinni listrænan
usla, því hann þykir bæði ákveðinn,
frakkur og ögrandi í skoðunum sín-
um og verkum, harðduglegur og
fylginn sér. Hann hefur komið við
sögu margra stærstu óperuhúsa og
óperuhátíða Evrópu og verið mjög
umdeildur. Hann tekur ekki til
starfa hjá New York City fyrr en í
ársbyrjun 2009, þannig að Metrópó-
litan-fólk hefur tíma til að „vígbú-
ast“.
Mortier, sem í dag stýrir Frönsku
þjóðaróperunni í París, þykir öðrum
stjórnendum snjallari í því að vekja
eftirtekt og athygli á því sem hann
er að sýsla við hverju sinni, og viðbú-
ið að Peter Gelb sjái talsverða sam-
keppni í því.
Mortier er þekktastur fyrir störf
sín sem stjórnandi Salzborgarhátíð-
arinnar í áratug, og stundum að en-
demum, þar sem hann átti það til að
reita gagnrýnendur til reiði, gefa
skít í almenningsálitið og halda lista-
mönnum sínum í spennitreyju vegna
einarðra skoðana sinna og róttækr-
ar, listrænnar stefnu og afar frum-
legra og óvenjulegra sýninga.
Mortier til
NY City
Enginn ástardúett
hjá óperustjórum
Gérard Mortier
SÝNINGIN Sporlaust verður
opnuð með ljósmyndum Katr-
ínar Elvarsdóttur í dag, klukk-
an 15. Katrín setur á svið litla
sögu á veggnum fyrir framan
myndasalinn þar sem má fylgj-
ast með börnum sem virðast
ein úti í skógi. Hún setur sig á
skjön við raunveruleikann og
býr til einkaheim eða hand-
anveröld, fremur eins og kvik-
myndaleikstjóri en ljósmynd-
ari.
Myndirnar eru teknar sumarið 2006 á Ítalíu á
frumstæða Holgu plastmyndavél og prentaðar
með Giclee tækni.
Ljósmyndasýning
Dulúð í Þjóðminja-
safni Íslands
Katrín
Elvarsdóttir
GUJA Dögg Hauksdóttir,
deildarstjóri byggingarlist-
ardeildar Listasafns Reykja-
víkur, flytur fyrirlestur um
efniskennd, rými og form arki-
tektsins Le Corbusier, á morg-
un klukkan 15. Áhersla verður
lögð á byggingu hans fyrir
sjónlistadeild Harvard-háskóla
í Bandaríkjunum. Le Corbu-
sier er talinn vera einn af frum-
kvöðlum nútíma bygging-
arlistar, en hann lagði mikið upp úr listrænni
nálgun og sterkri hugmyndafræði um tilgang og
viðfangsefni byggingarlistar. Sýningin er hluti af
menningarveislunni Franskt vor á Íslandi.
Fyrirlestur
Verk Le Corbusier
í Hafnarhúsinu
Guja Dögg
Hauksdóttir
SÖNGDEILD Tónlistarskóla
Kópavogs frumflytur óperuna
Acis og Galatea eftir George
Friedrich Händel, í Salnum í
kvöld kl. 20.
Þetta er sextánda óperuupp-
færsla leikstjórans, Önnu Júl-
íönu Sveinsdóttur með nem-
endum skólans, en þar er hún
söngkennari. Píanóleikur í sýn-
ingunni er í höndum Krisztynu
Cortes.
Með hlutverk Galateu fer Fjóla Kristín Niku-
lásdóttir, en Ragnar Ólafsson túlkar Acis. Að-
gangur er ókeypis og önnur sýning á morgun,
sunnudag kl. 16.
Ópera
Acis og Galatea í
Salnum í Kópavogi
Anna Júlíana
Sveinsdóttir
„The Tallis Scholars, breskur 10
manna sönghópur, stofnaður 1973
af stjórnandanum Peter Philips.
Hópurinn sérhæfir sig í andlegri,
hljóðfæralausri tónlist Evrópu
endurreisnartímans. Í dag er hóp-
urinn leiðandi á heimsvísu í sinni
grein og þykir standa í fremstu
röð atvinnukóra.“
Eitthvað á þessa leið lýsir Wiki-
pedia einum magnaðasta sönghópi
okkar tíma, The Tallis Scholars,
en söngvarar úr honum eru stadd-
ir hér á landi í dag – til að syngja.
Ekki er Westminster Abbey-
kórinn síður kunnur að fögrum
söng og söngvarar þess eðalkórs
eru hér líka. Erindagjörðir söngv-
aranna hér á landi eru síður en
svo leynilegar, en samt er þetta
úrvalslið í stóru aukahlutverki, ef
svo má segja, því það er Kamm-
erkórinn Carmina sem býður
söngfuglunum ensku til liðs við sig
þegar sá stórviðburður verður í
dag kl. 16 í Kristskirkju að frum-
flutt verður hérlendis Sálumessa
eftir síðasta meistara endurreisn-
arinnar, Tomás Luis de Victoria.
Árni Heimir Ingólfsson er söng-
stjóri Carminu, en samstarf söng-
fólksins enska við kórinn hans er
ekki alveg nýtt af nálinni, Tallis-
söngvararnir komu hingað allir í
byrjun síðasta árs og héldu tón-
leika með Carminu, undir stjórn
Peters Philips.
„Þegar Carmina varð til var
hugmyndin sú að gera eitthvað
sem ekki hefði verið gert hér áð-
ur,“ segir Árni Heimir, „kynna re-
pertoire, og kynna ákveðinn söng-
stíl sem við höfðum ekki tamið
okkur; með smærri kórum, tveim-
ur söngvurum í rödd og í „Tallis“-
stílnum. Uppbygging Carminu
varð einfaldlega mun auðveldari
við það að hafa þetta fólk til að
læra af.“ Árni Heimir segir að nóg
sé fyrir góða íslenska söngvara að
standa við hliðina á ensku snilling-
unum til að meðtaka andagiftina,
hugarfarið til söngsins, stílbrigðin
og söngtæknina. Lærdómurinn
hafi falist í þessu og að fylgjast
með þeim vinna. „Þegar upp er
staðið á þetta eftir að gagnast
fleirum en okkur,“ segir Árni
Heimir, sennilega vitandi vits að
kórsöngsáráttan er bráðsmitandi
meðal Íslendinga.
Það er kannski djúpt kafað í
músíkfræðin að biðja Árna Heimi
að útskýra hvað hann kalli „Tallis-
stíl“, stílinn sem þessi frægi kór
hefur tileinkað sér, en við látum á
þær dýptarrannsóknir reyna:
„Söngraddirnar eru mjög þjálf-
aðar, flestir atvinnusöngvarar með
mikla skólun. Um leið hefur fólk
það vald yfir röddinni að geta
sungið inn í hljóminn – það sker
sig ekki úr. Það er misskilningur
að þessar raddir syngi án víbra-
tós, þótt það geti hljómað þannig
úr fjarlægð. Þessir söngvarar
syngja mikið og sterkt, en ná
samt hreinum, afslöppuðum
hljómi. Þá þurfa söngvararnir að
setja sig inn í þetta tónmál, læra
að móta hendingar og vera sér
meðvitandi um það að
endurreisnartónlistin er jafnræð-
istónlist; það er jafnræði milli
radda – engin ein með laglínuna.
Það þurfa allir að styðja hver ann-
an í að halda uppi línunum og það
er innstillingaratriði,“ útskýrir
Árni Heimir fumlaust, og kveðst
um leið vona að þetta tungumál
verði kórnum hans tamt.
En hvaða erindi eiga end-
urreisnartónskáldin Victoria og
samtímamenn hans við okkur Ís-
lendinga mörgum öldum eftir að
þeir hafa safnast til feðra sinna?
„Þetta er það stórkostlega í allri
list. Góð listaverk eiga alltaf er-
indi við mann. Mona Lisa og
Shakespeare eru enn fersk og eiga
sama erindi við okkur í dag og við
fólk í sínum samtíma. Tónlist Vict-
oria á mikið erindi við okkur.
Hann tilheyrði síðustu kynslóð
stóru endurreisnartónskáldanna
og Sálumessan var síðasta verkið
hans. Með þessu verki má segja
að endi hafi verið bundinn á end-
urreisnina í tónlist. Sálumessan og
smærri verkin sem við syngjum á
tónleikunum fela í sér leiðarstefin
í mannlegri tilveru allar götur: líf-
ið, dauðann, ástina og vináttuna.“
Leiðarstef mannlegrar tilveru
Carmina Nóg er að standa við hliðina á ensku snillingunum til að meðtaka
andagiftina, hugarfarið til söngsins, stílbrigðin og söngtæknina.
Carmina frumflytur í dag á Íslandi Sálumessu síðasta endurreisnarmeistarans,
með fulltingi söngvara úr Tallis Scholars og Westminster Abbey-kórnum
Eftir Bergþóru Jónsdóttur
begga@mbl.is
ur“ yfir innviðina, þar sem þær ætla
að sýna og selja list sína. Þær eru
búnar að koma fyrir umferðarskilti
ofan við innganginn, biðskyldumerki
sem á er prentað: Startart, og það
er nafnið á staðnum. Hér sleppir
Laugaveginum og nú byrjar listin.
Þuríður Sigurðardóttir verður
fyrir svörum, en með henni í hópn-
um eru Magdalena Margrét Kjart-
ansdóttir, Þórdís Alda Sigurð-
ardóttir, Ragnhildur Stefánsdóttir,
Anna Eyjólfsdóttir, Gaga Skorrdal
og Ása Ólafsdóttir.
„Hugmyndin kviknaði út frá sam-
ræðum okkar þegar ljóst var að það
var laust pláss á Laugaveginum,“
segir Þuríður. „Við erum allar að
Eftir Bergþóru Jónsdóttur
begga@mbl.is
VIÐ Laugaveg 12b stendur svart-
málað ósköp hógvært hús. Í áraraðir
hýsti það Hattabúð Soffíu Pálma, og
konfekt- og tóbaksbúð að erlendri
fyrirmynd var í næstu dyrum.
Nú hafa sjö hattlausar listakonur
hreiðrað um sig í húsinu, og á liðn-
um vikum hafa þær unnið baki
brotnu við að koma því í stand. Það
stendur mikið til, því í dag opna þær
dyrnar hvítu út á Laugaveginn og
bjóða almenningi að líta inn.
Þær kalla þetta ekki „gallerí“, því
þar fæst hvorki fiskur né kjöt, þeim
hugnast betur að nota orðið „listsal-
vinna á vinnustofum utan við hring-
iðuna og sýningatækifæri eru fá. Við
erum allar starfandi myndlist-
armenn og höfum fengið mörg tæki-
færi og sýnt á flestum stöðum í
Reykjavík og víðar; líka erlendis.
Okkur fannst þó þörf á meiri nálgun
við listneytendur.“
Þuríður talar um umferðarskiltið,
tákn Startart-hópsins. „Að baki því
liggur sú hugmynd, að allir geta les-
ið úr þeim táknum sem það felur í
sér. Það vantar þó svolítið á það að
fólk eigi jafn auðvelt með að lesa í
myndlistina. Fólk kvartar undan því
að samtímalist sé torlæsileg eða erf-
ið. Við töldum að með því að vera
sýnilegar hér á Laugaveginum, þar
sem við munum skiptast á að vinna,
þá geti þeir sem vilja skoða mynd-
list og jafnvel kaupa fengið innsýn í
hugarheim myndlistarmannanna
sjálfra. Okkur fannst einfaldlega
skemmtilegt að reyna að nálgast
markaðinn á þennan hátt. Fólk
kemur síður á vinnustofur lista-
manna.“
Dyrum að Startart verður lokið
upp kl. 13 í dag, og þar með verður
opnuð samsýning listakvennanna
sjö. Þuríður segir að þótt stefnan sé
sú að þær leggi áherslu á eigin
myndlist, þá verði Startart samt
sem áður opið fyrirbæri, þar sem
skapandi hugsun ræður för. „Auð-
vitað komum við til með að nýta
okkur þau sambönd sem við höfum,
bæði hér heima og erlendis. Á efri
hæð verða vinnustofur, og það verð-
ur stöðug vinna í gangi á staðnum.“
Allar hafa listakonurnar að sögn
Þuríðar unnið við uppsetningar á
sýningum og þær vinna í ólíka
miðla. Hún segir að með því að
stjórna starfseminni sjálfar og stýra
verkum inn á staðinn haldi þær því
listræna frelsi sem þeim sé svo um-
hugað um. „Við viljum koma okkar
list á framfæri án milliliða, og láta
ekki stjórnast af tískusveiflum
markaðar sem aðrir ákveða hvernig
eigi að vera. Það er rangt gagnvart
myndlistinni. Við komum til dyr-
anna eins og við erum klæddar.“
Startart, nýr listsalur á Laugavegi
Gjörningur Listakonurnar hafa unnið hörðum höndum við að koma húsnæðinu í nothæft form. Þær kjósa að kalla húsakynnin listsal, enda farið að nota orðið gallerí jafnvel á kjöt og fisk.