Morgunblaðið - 17.03.2007, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 17. MARS 2007 21
MENNING

 


  



   
 



  a 
!  !"  " #$  %$ #&'
(
) *+ , #$ $
---$

$
UNNUR Andrea Einarsdóttir
heitir listakona sem útskrifaðist
frá Listaháskóla Íslands árið
2005. Hún sýnir þessa dagana
tvær stuttmyndir í Galleríi
Dvergi undir yfirheitinu „Mel-
aninecholia“, sem vísar annars
vegar til litarefnis í húð manna
og hins vegar til þungs skapferl-
is. Tengjast myndirnar með súr-
realískum matarvenjum, auk þess
sem tvær meginsöguhetjurnar
eiga það sameiginlegt að vera
hvítingjar (albínóar) og virðist
annar þeirra hafa fengið lánað
auga hjá hinum.
Í fyrra myndskeiðinu makar
hvítingi smjöri á píanó úr brauði
og í því síðara kruflar annar hvít-
ingi í einhverju matarkyns og
skreytir sig með því. Mynd-
skeiðin hafa í sér eigindi skúlp-
túrs, virka áþreifanleg, og nær
efniskenndin að smjúga inn í
huga manns og skapa ýmiss kon-
ar líkamleg óþægindi. Andrúmið
er samt draumkennt og heyrir til
einhverra undirheima eða und-
irvitundar. Seinna myndskeiðið er
sýnt afturábak og sýnir m.a.
sminkaða listakonuna kryfja
kjúkling. Þessu svipar töluvert til
víðföruls fiskvinnslumyndbands
Gjörningaklúbbsins. Skúlptúr-
gjörningarnir, með tilheyrandi
tónlist (eftir Kiru Kiru), andrúmi
og áþreifanleika, minna hins veg-
ar allsvakalega á stuttmyndir
Gabríelu Friðriksdóttur og/eða
Sigurðar Guðjónssonar og skall á
mig hálfgert vonleysi yfir því hve
listheimurinn á Íslandi er lítill.
En ég get varla gert kröfur um
að listamenn séu fullmótaðir eftir
þriggja ára listnám og rúmlega
eins árs starfsferil. Og ætla því
ekki að örvænta neitt frekar.
Unnur Andrea hefur augljóslega
getu til að róta í manni með
gjörningum sínum og sviðsmynd-
irnar þykja mér hugmyndaríkar.
Með tíð og tíma, þegar hún hefur
grafið meira upp úr eigin brunni,
ættu sérkennin að koma skýrar í
ljós og leiða myndmálið inn í nýja
og spennandi undirheima. Á því
hef ég tröllatrú.
Súrreal-
ískar mat-
arvenjur
tveggja
hvítingja
Jón B.K. Ransu
MYNDLIST
Gallerí Dvergur
Opið föstudaga og laugardaga frá 18–
20 eða eftir samkomulagi. Sýningu lýk-
ur 17. mars. Aðgangur ókeypis.
Unnur Andrea Einarsdóttir
LIST er landkynning og það er
næsta víst að margir sjá Færeyjar
í nýju ljósi eftir að skoða mál-
verkasýningu Zachariasar Heine-
sen í Hafnarborg. Zacharias er
fæddur 1936, sonur rithöfundarins
Williams Heinesen og einn af ást-
sælustu málurum Færeyja. Meðal
annars hafa myndir hans prýtt frí-
merki og peningaseðla eyjanna.
Listamaðurinn er afar fjölhæfur og
hefur unnið að myndskreytingum
og grafík samhliða málverkinu.
Á neðri hæð Hafnarborgar er að
finna vatnslitamyndir Heinesen. Á
síðustu árum hefur myndefni hans,
þorp við haf, orðið æ áleitnara og
flestar myndirnar á þessari sýn-
ingu birta samspil þorps og lands-
lags.
Vatnslitamyndirnar eru í nokkuð
raunsæjum stíl og birtubrigði
norðursins þekkjanleg í flestum
þeirra, svartir klettar, kuldablátt
haf, iðjagrænt gras. Myndirnar
eru byggðar upp af samspili litaf-
lata sem renna meira og minna
saman í eina heild. Skærir litir á
húsum í Færeyjum leika hér stórt
hlutverk, en litróf listamannsins er
langt frá því að vera dumbungs-
legt, þvert á móti einkennist það af
skærum og björtum litum.
Þetta er sérstaklega áberandi í
olíuverkunum sem er að finna á
efri hæð en þegar upp er komið er
engu líkara en að Færeyjar hafi
flust um set, frá norðurslóðum til
suðrænna stranda, þokan alræmda
hefur vikið fyrir kúbísku sólskini.
Skærir litir málverkanna hreinlega
lýsa upp salinn svo grár og um-
hleypingasamur marsmorgunninn
úti fyrir hverfur eins og dögg fyrir
sólu og minning um sumar verður
yfirráðandi. Birtan sem heillar
málarann er hið hverfula sólskin
sem við þekkjum einnig svo vel
hér á landi, sólarglætan sem lýsir
upp brot úr fjallshlíð, skín á milli
skýja. Það kom því ekki á óvart að
heyra Heinesen í útvarpsviðtali
nefna Paul Cézanne sem einn af
áhrifavöldum sínum, meistara
landslagsins, litanna og sá sem
Picasso leit til á kúbíska tímabili
sínu.
Cézanne var í mun að ná jafn-
vægi mynsturs og dýptar á mynd-
fleti sínum og það sama má segja
um Zacharias Heinesen. Á mynd-
fletinum skiptast á mettaðir lita-
fletir og léttari glufur þar sem
málarinn hikar ekki við að leyfa
litunum að halda hreinleika sínum
og birtu. Það eru ekki síst þessir
hreinu, tæru litir sem einkenna
þessi nýjustu málverk málarans,
og vísa jafnt til grunnlitanna sem
birtu norðursins.
Vinna málarans með myndflöt-
inn og skiptingu hans í reiti minnir
einnig stundum á pointillisma eins
hann birtist hjá franska listmál-
aranum Seurat, en jafnan tekst
honum að halda listrænu jafnvægi
milli málverks og myndefnis þann-
ig að hvort gæðir annað lífi. Í með-
förum Heinesen verða færeysku
þorpin eins og ímynd sjálfra sín í
eilífðinni, laus við að vera klisju-
kennd heldur birtist á myndflet-
inum ákveðinn sannleikur sem yf-
irstígur raunsærri verk. Þannig
segja málverkin ekki aðeins sögu
málverksins heldur einnig mann-
lífsins.
Kúbískt sólskin
Heinesen Sólarglatti heitir þessi mynd Zachariasar Heinesens.
MYNDLIST
Hafnarborg
Til 9. apríl. Opið alla daga nema þri. frá
kl. 11–17. Aðgangur ókeypis.
Málverk, Zacharias Heinesen
Ragna Sigurðardóttir
GALDRAR og forynjur voru í aðal-
hlutverki á fjölskyldutónleikum Sin-
fóníuhljómsveitar Íslands. Ég tók
sérstakan ráðgjafa með mér, sem
var átta ára dóttir mín, og það var
alveg greinilegt að hún skemmti sér
vel. Best fannst henni „verkið um
kústana“, en það var Lærisveinn
galdrameistarans eftir Dukas, sem
Walt Disney gerði ódauðlegan með
kvikmynd sinni Fantasíu. Í dag get-
ur maður ekki heyrt þessa tónlist
án þess að sjá Mikka mús fyrir sér
að stelast í galdrabók lærimeistara
síns og illvíga kústa að ná í vatn í
brunninn í nágrenninu. Eins og
menn muna kunni Mikki ekki að
stöðva kústana og afleiðingin var
hið ægilegasta flóð.
Það var táknrænt að flóð kom á
Sólvallagötunni daginn eftir tón-
leika Sinfóníunnar. Voru töfrar tón-
listarinnar þar að verki? Alltént var
stemningin mögnuð á tónleikunum
og hljómsveitin spilaði yfirleitt lista-
vel. Sigrún Eðvaldsdóttir var frá-
bær í einleikshlutverki sínu í
Dauðadansinum eftir Saint-Saëns
og greinilegt var að Steinunn Birna
Ragnarsdóttir skemmti sér kon-
unglega við að spila meginröddina í
tónlist uglunnar úr Harry Potter á
selestu, enda tókst henni það full-
komlega. Viera Manásek var líka
framúrskarandi sem næturdrottn-
ingin úr Töfraflautu Mozarts og
hraðinn á aríunni, sem var meiri en
maður á að venjast, var fyllilega við-
eigandi. Næturdrottningin verður
óttalega meinleysisleg ef hún er
sungin of hægt, en þannig á hún
auðvitað ekki að vera. Hún er jú
bölvuð kvensnipt.
Kynnirinn er gríðarlega mik-
ilvægur á fjölskyldutónleikum, enda
lykilatriði að tónlistin sé í réttum
umbúðum fyrir börnin. Skúli Gauta-
son var skemmtilega lúðalegur en á
tímabili óþarflega feimnislegur;
kannski hefði ýktari stíll verið
meira viðeigandi. Enginn hefur enn
toppað Stefán Karl Stefánsson í
sama hlutverki fyrir nokkrum árum
síðan. Það var maður sem virkilega
náði til barnanna.
Eins og títt er á fjölskyldu-
tónleikum Sinfóníunnar kom ungur
einleikari fram með hljómsveitinni.
Að þessu sinni var það Björg
Brjánsdóttir sem lék á flautu Int-
ermezzoið fræga eftir Atla Heimi
Sveinsson úr Dimmalimm. Hún
gerði það prýðilega; auðheyrilegt er
að hún er búin ríkulegum tónlist-
arhæfileikum.
Eitt skondnasta atriðið á tónleik-
unum var þegar stjórnandi hljóm-
sveitarinnar, Bernharður Wilk-
inson, viðurkenndi að hafa gengið í
Hogwarts, galdraskóla Harry Pot-
ter. Ljósatrikkið sem hann framdi
með tónsprotanum (hann lét ljósin
kvikna í salnum) heppnaðist líka
furðuvel! Töfrarnir sem hægt er að
fremja með tónsprota eru auðvitað
alvöru galdrar, en það er lítið í þá
varið ef enginn hefur áhuga á þeim.
Svona lífleg fjölskylduskemmtun
tryggir að það verður slegist um
miða á sinfóníutónleika um ókomna
tíð.
Flóð á Sinfóníutónleikum
Morgunblaðið/Ásdís
Fjölskyldutónleikar „Töfrarnir sem hægt er að fremja með tónsprota eru
auðvitað alvöru galdrar,“ segir Jónas Sen í umsögn sinni um tónleikana.
TÓNLIST
Háskólabíó
Fjölskyldutónleikar Sinfóníuhljómsveitar
Íslands undir stjórn Bernharðs Wilk-
insonar. Einleikari: Björg Brjánsdóttir.
Einsöngvari: Viera Manásek. Kynnir:
Skúli Gautason. Flutt var forleikur og
aría Næturdrottningarinnar úr Töfraflautu
Mozarts, Nornadansinn úr Symphonie-
Fantastique eftir Berlioz, Lærisveinn
galdrameistarans eftir Dukas, Int-
ermezzo eftir Atla Heimi Sveinsson, Dans
Macabre eftir Saint-Saens (einleikari:
Sigrún Eðvaldsdóttir) og Hedwig’s
Theme eftir John Williams. Laugardagur
10. mars.
Sinfóníutónleikar
Jónas Sen