Morgunblaðið - 17.06.2007, Qupperneq 35

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17. JÚNÍ 2007 35
13 HÓTEL ALLAN HRINGINN
1 ML Laugarvatn • 2 ÍKÍ Laugarvatn • 3 Skógar • 4 Vík í M‡rdal
5 Nesjaskóli • 6 Neskaupsta›ur • 7 Egilssta›ir • 8 Ei›ar • 9 Stórutjarnir
10 Akureyri • 11 Laugarbakki • 12 Ísafjör›ur • 13 Laugar
segja nákvæmlega því einhverfa er
mjög flókin og ólík í tilfelli hvers
og eins. En þegar við töluðum sam-
an fannst mér við geta skilið hvor
annan og það var mjög gaman.“
– Í bókinni segir frá því þegar
þú ákveður að halda einn þíns liðs
til Litháens til að kenna ensku. Það
hlýtur að hafa þurft mikið hugrekki
til þess fyrir mann sem var svo
háður því að allt í umhverfi hans
væri stöðugt?
„Já, ég var 19 ára og hafði ný-
lokið skóla. Ég var ekki handviss
um hvað ég gæti gert í lífinu. Og
þá hugsaði ég að það væri spenn-
andi að reyna að hjálpa fólki að
læra ensku. Ég var ekki viss um
hvort ég gæti þetta en ég vildi
reyna.“
– Varstu ekkert hræddur við að
fara að búa einn í Litháen?
„Ég hugsaði að það yrði kannski
erfitt fyrir mig og fjölskylduna,
sem var ekki viss um að þetta væri
svo gott. Móðir mín var mjög
hrædd við þetta og faðir minn líka.
Og systkinin líka, bætir Tammet
við og hlær. Ég var hræddur sjálf-
ur en mig langaði svo mikið að
eignast líf sem væri venjulegt og
vera hamingjusamur. Það var mér
mikilvægt að reyna þetta, í stað
þess að vera alltaf hræddur. Svo ég
fór til Litháens og bjó í Kaunas í
níu mánuði. Þar lærði ég lithásku
fljótt. Ég var kominn með nógu
mikið sjálfstraust til að læra hana.“
– Sjálfstraust, já. Skiptir það
kannski öllu máli við að læra
tungumál?
„Já, það gerir það. Ég held að
allir geti lært tungumál ef þeir
hafa sjálfstraust. Jafnvel íslensku.
Svo er líka gott að hafa góðan
kennara eins og ég hafði á Íslandi.“
– Varstu þá ekki fljótur að læra
tungumál sem barn í skóla? Hvað
fannst kennurum þínum?
„Jú, þeir sáu að ég var fljótur að
því. Ég lærði frönsku þegar ég var
11 ára og þýsku þegar ég var 12
ára. Þegar ég fór í skóla var ég
mjög fátækur og skólinn átti ekki
peninga til að hjálpa fólki eins og
mér sem var – hvað segir maður –
„ljóngáfaður“?“ spyr Daníel og
hlær.
– Við tölum reyndar um sérgáfu.
„Já. En nú er þetta betra á Eng-
landi. Það er meiri peningur í
skólakerfinu fyrir sérkennslu.“
Á íslensku vaxa
orðin upp úr jörðinni
Í bókinni þinni segirðu um ís-
lenskunámið: „Tungumál hefur
mótandi áhrif á sjálfsmynd ein-
staklingsins. Enskan, móðurmál
mitt, hafði hjálpað mér að móta
mína sjálfsmynd. Að læra íslensku
myndi fela í sér að leyfa henni að
móta mig upp á nýtt.“ Finnst þér
þá íslenskan hafa bætt einhverju
við þína persónu?
„Já, það er kannski erfitt að út-
skýra þetta. En þeim sem er með
Asperger finnst oft að hann sé er-
lendis af því að hann er dálítið
skrýtinn og allt er skrýtið fyrir
honum. En þegar ég læri tungumál
þá finnst mér ég tengjast öðrum á
nýjan hátt. Ef ég tala íslensku er
til dæmis auðveldara fyrir mig að
kynnast Íslendingum.“
Tammet lærði m.a. íslensku með
hjálp barnabóka og orðabóka. Og
Dagbók Bridget Jones sem hann
bar þá saman við enska textann.
– Þér finnst betra að lesa tungu-
mál í gegnum skáldsögur en til
dæmis málfræði?
„Já, einmitt. Því Íslendingar tala
ekki málfræði, þeir tala íslensku.
Auðvitað er málfræði góð líka en
það er erfitt að læra tungumál í
gegnum málfræði. Maður lærir
með því að tala við fólk og lesa
bækur, það er auðveldara og gam-
an líka. Og það er lykilatriði þegar
maður lærir tungumál að það sé
gaman. Þá gengur námið vel.“
– Þú segir í bókinni þinni að það
hafi komið þér á óvart hvað ís-
lenskan var myndrænt mál?
„Já, orð á íslensku eru mjög,
mjög falleg og líka gegnsæ. Til
dæmis orð eins og „hugmynd“,
„hvítlaukur“, „orðabók“ og svo
framvegis. Mér finnst orðin yfir
þessa hluti betri á íslensku en
ensku. Svo eru mjög skemmtileg
orð eins og „ljósmóðir“. Það er
mjög fallegt.“
– Heldurðu að íslenskan sé
kannski sérlega hentugt tungumál
fyrir þig af því hvað þú hugsar
myndrænt?
„Já, einmitt. Af því að ég hugsa
myndrænt og íslensk orð eru
gegnsæ og falleg þá hugsa ég að ís-
lenska sé auðveldari fyrir mig en
til dæmis litháska. Ég get líka
ímyndað mér að íslenskan sé
skemmtileg fyrir einhverfa að læra
af því að orðin eru ekki flókin og
heldur ekki málfræðin. Íslenska
málfræðin er erfið en hún er líka
rökrétt. Og einhverft fólk hugsar
mjög rökrétt.“
– Og þú skynjar liti og form í ís-
lenskunni? Einstök orð í henni hafa
sinn lit?
„Já, til dæmis orðið „hnugginn“.
Ég held ég hafi fundið það í orða-
bókinni. Mér skilst að það sé ekki
mjög algengt orð lengur. Mér
finnst það mjög fallegt. Það er
blátt og líka hvítt. Svo þegar ég
hugsa um þetta orð sé ég blátt og
ég man að þetta orð þýðir að vera
ekki hamingjusamur. Því að blátt
tengist oftast slíkri tilfinningu. Og
líka orðið rökkur. Það er mjög
rautt fyrir mér.“
– Er það þá dökkrautt?
„Já, dökkrautt, það er eins og
glóð og mjög fallegt. Vegna þess að
rökkur snýst um sól er mjög gam-
an að sjá það orð í rauðu því að
sólin er stundum rauð. Svo ég sé
tenginguna.“
– Þegar þú komst í sjónvarp hér
sagðirðu að þú værir orðabóndi.
Manstu eftir því?
„Ég sagði já, maður var orða-
bóndi af því að á íslensku vaxa orð-
in upp úr jörðinni. Til dæmis eld-
snemma. Þetta er orð sem er ekki
skapað af fræðingum heldur af því
að þegar menn komu á fætur þurfti
að byrja á að kveikja eld. Þetta er
mjög skemmtilegt.“
en það. Þá flokkarðu áreitið, velur
og hafnar. Ef við viljum til dæmis
nota efni eins og skáldskap og goð-
sögur til þess að auðga líf okkar og
ná auknum þroska þá tel ég mig
vera með aðferð til þess að breyta
þeirri reynslu í eitthvert varð-
veisluform, á myndrænan hátt.
Ég ætla í sjálfu sér ekki að fara
að skjóta á skólakerfið. Ég tel bara
að forgangsröðin í því sé röng.
Starfið þar miðist við að gera nem-
endur sem færasta til að falla inn í
ákveðið hjól þjóðfélagsins svo það
snúist og hagvöxturinn sé réttur.
En þetta hefur oft í för með sér að
einstaklingurinn vaknar kannski
upp um þrítugt og fer þá að rækta
sjálfan sig. Ég vil hins vegar byrja
á því. Ég vil rækta hann til tvítugs,
vinna með tilfinningalega greind,
húmanískar greinar og tengja þær
verkvitinu. Síðan þegar menn eru
búnir að finna sjálfa sig þá hafi
þeir nægan tíma, þá séu þeir búnir
að læra að læra og geti farið að
taka hlutina inn á réttum for-
sendum. Og þar hjálpar til dæmis
að vera búinn að þroska skilning-
arvitin og dýpka. Þá er maður
kominn með miklu fleiri akkeri til
að hengja hluti á, getur lifað dýpra
og skemmtilegra lífi. Sem er nátt-
úrlega hinn endanlegi tilgangur.
Eða ætti að vera.“