Morgunblaðið - 17.06.2007, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17. JÚNÍ 2007 43
og tæra íslenzku eykst svartsýnin á nýjan leik,
þegar horft er til þess að nú þykir sjálfsagt að ís-
lenzk fyrirtæki beri erlend nöfn og að slanguryrði
vaði uppi í auglýsingum, sem gerðar eru á ís-
lenzkum auglýsingastofum.
Sjálfstæðisbarátta samtímans er háð á þessum
vígstöðvum íslenzkrar tungu og það er auðvelt að
sveiflast á milli bjartsýni og svartsýni, þegar
staðan á þeim vígstöðvum er metin.
Eitt leiðinlegasta fyrirbæri nútímamenningar
er evrópska söngvakeppnin. En þótt hún sé leið-
inleg er ljóst að þjóðirnar, sem að henni standa
leggja mikið upp úr að ná árangri í þeirri keppni.
Hvað ætli valdi því, að engum dettur í hug að
koma fram á sjónarsviðið með rammíslenzkt efni
á þeim vettvangi í stað þess að koma fram aftur
og aftur með misjafnlega vel heppnaða eða illa
heppnaða eftiröpun á engilsaxneskri dægurtón-
list? Hvaða tilgangi þjónar þessi keppni, ef hún
undirstrikar ekki mismunandi menningu þeirra
þjóða, sem þátt taka?
Menningarlífið á Íslandi er í senn öflugt og
veikt. Það er fjölbreytt og þar er margt vel gert.
En þótt bókaútgáfa sé fjölskrúðug selst þorri
bóka í ótrúlega litlu upplagi. Morgunblaðið
reyndi fyrir nokkrum vikum að fá upplýsingar
um raunverulega sölu bóka hér en tókst ekki.
Hins vegar eru fleiri og fleiri bækur íslenzkra
höfunda gefnar út á erlendum tungumálum, sem
sýnir mikinn styrk.
Útgáfa hljómdiska er líka mjög fjölbreytt en
þegar kíkt er undir yfirborðið kemur í ljós, að út-
gefnir diskar seljast í ótrúlega litlu upplagi og
það á ekki sízt við um sígilda tónlist. Margir út-
gefnir diskar með slíkri tónlist seljast í undir eitt
hundrað eintökum. Gefur sú staðreynd einhverja
hugmynd um menningarlegan áhuga þjóðarinn-
ar?
Kenningar um að þjóðernisvitund Íslendinga
tengist nú meir náttúru landsins en sögu þess og
menningararfleifð eru skemmtilegar og sennilega
réttar. En eru ekki í þeim veruleika fólgnar viss-
ar hættur fyrir sjálfstæði okkar sem þjóðar?
Auðvitað má segja að svo lengi sem þjóðern-
isvitundin sé til staðar sé engin hætta á ferðum.
Til allrar hamingju sýnast þær kenningar fremur
á undanhaldi að það skipti engu máli og sé jafnvel
verra að einhver þjóðernisvitund sé til. Af hverju
má fólk ekki virða tungu sína, menningu og sögu?
Það er óskylt þeim þjóðrembingi, sem einkenndi
þýzkumælandi þjóðir á meginlandi Evrópu á fyrri
helmingi 20. aldarinnar. Eða þeirri dýrkun
bandaríska fánans og ofsatrúar, sem einkennir
bandarískt þjóðlíf um of.
Það er gömul klisja, að sjálfstæðisbarátta ís-
lenzku þjóðarinnar sé eilíf en hún er auðvitað ei-
líf. Við erum veikust fyrir á vígstöðvum menning-
arinnar. Það er mest hætta á ferðum á vettvangi
íslenzkrar tungu. Á þeirri stundu, sem þessi orð
eru sett á blað berst ritstjórn Morgunblaðsins
bréf þar sem spurt er, hvort texti með mynd á
forsíðu blaðsins í dag, laugardag, sé íslenzka. Það
má færa rök fyrir því að svo sé ekki, þótt orðin
séu íslenzk. Viðbrögð landsmanna vegna vondrar
meðferðar íslenzks máls á síðum Morgunblaðsins
eru alltaf jafn mikil og hörð eins og umrætt bréf
er til marks um. Í því er fólgið mikið aðhald fyrir
Morgunblaðið og hið sama á áreiðanlega við um
aðra fjölmiðla. Og jafnframt vísbending um að
kannski séu varnir tungunnar sterkari en við
höldum.
Við þurfum alltaf að hafa í huga nauðsyn þess
að endurnýja hátíðahöldin 17. júní, þannig að
dagurinn verði ekki að föstum vana heldur alltaf
nýr og ferskur. Kannski er það m.a. hægt með
því að helga þennan dag umræðum um ákveðin
álitamál í sjálfstæðismálum okkar Íslendinga og
skipuleggja þær umræður þannig að þær nái sem
mestri athygli þjóðarinnar. Þau álitamál geta ver-
ið bæði stór og smá.
Það er t.d. æskilegt að það fari fram skoð-
anaskipti á milli viðskiptalífsins og annarra þjóð-
félagshópa um það hvers vegna viðskiptalífið hef-
ur svona mikla tilhneigingu til að nota erlend
heiti t.d. í nöfnum fyrirtækja.
Það er líka eftirsóknarvert að fram fari um-
ræður á milli háskólanna á Íslandi og umhverfis
þeirra um það hvers vegna svo mörg námskeið í
háskólum nú til dags eru kennd á ensku.
Og það getur verið forvitnilegt að ræða við
kynslóð dægurmenningarinnar hvers vegna svo
mikill hluti hennar, sem raun ber vitni er fluttur á
ensku.
Og það getur verið áhugavert að ræða við tals-
menn útvarps- og sjónvarpsstöðva um það hvers
vegna sumir þulir tali íslenzku með erlendum
áherzlum. Þar má t.d. nefna þá, sem kynna dag-
skrá Skjás eins með stórundarlegum og eiginlega
hlægilegum áherzlum.
Allt eru þetta verðug umræðuefni fyrir þjóð,
sem vill rækta sjálfstæði sitt og halda því um alla
framtíð.
Með þessum orðum sendir Morgunblaðið Ís-
lendingum árnaðaróskir á þjóðhátíðardaginn.
»Einhverjir hafa kannski tilhneigingu til, þegar hér erkomið sögu, að yppta öxlum yfir þeim afrekum fyrri
kynslóða Íslendinga. Það sé bara liðin tíð, sem engin
ástæða sé til að minnast eða halda í heiðri. En það er alvar-
legur misskilningur. Þjóð, sem missir tengslin við rætur
sínar, sögu og fortíð er glötuð. Einskis virði.
rbréf
Ljósmynd/ Benjamín Baldursson
Miðnætursólarstemmning í Eyjafjarðarsveit. Akureyri og fjallið Kaldbakur í bakgrunni.