Morgunblaðið - 16.09.2007, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16. SEPTEMBER 2007 29
mörg hús sem áður var áætlað að
skyldu standa, en það niðurrif skilar
einungis 5.000 fermetrum í viðbót við
þá 50 þúsund sem áður voru heim-
ilaðir. Ég held að allir sem stóðu að
þessari endurskoðun á sínum tíma
sjái mjög mikið eftir þeirri vinnu.
Viðbrögð við þessari endurskoðun
erum við að sjá í fjölmiðlum þessa
dagana hvað varðar uppbyggingu við
Laugaveginn. Hið nýja deiliskipulag
er nú á mörgum stöðum að koma til
framkvæmda en menn eru flestir
komnir á þá skoðun að hið endur-
skoðaða deiliskipulag veiti alltof víð-
tækar heimildir til niðurrifs gamalla
húsa við Laugaveginn.“
Er ekki hægt að snúa þessari þró-
un við?
„Það eru áhöld um það. Því er
haldið fram að heimildir til deili-
skipulags, metið til peninga, skapi
Reykjavíkurborg mikla skaðabóta-
skyldu.“
Ekkert launungarmál
En nú borga Reykvíkingar sín
gjöld í sameiginlegan sjóð og vilja
kannski hafa áhrif á hvernig þeim er
varið, geta íbúar borgarinnar breytt
þessu ef þeir vilja láta þau gjöld sem
þeir greiða renna til þessa verkefnis
en ekki einhvers annars?
„Ég vík mér undan þessari spurn-
ingu sem stendur. En álit mitt er að
byggingararfurinn sé besta fjárfest-
ing sem hægt er að láta fjármuni
renna til. Varðveisla byggingararfs-
ins er mjög góð ráðstöfun að mínu
mati.“
Ætlar þú að reyna að fá þessar
heimildir endurskoðaðar þegar þú
verður forstöðumaður húsafrið-
unarnefndar 1. nóvember?
„Það er ekkert launungarmál að
húsafriðunarnefnd er að huga að
þessu máli og líka því hvort borgin
hafi sinnt skyldu sinni gagnvart
nefndinni um heimildir til niðurrifs.
En þess ber að geta að hið nýja
deiliskipulag var unnið mjög hratt og
er hluti af þróunarvinnu við end-
urreisn miðborgarinnar. Góðærið
sem kom í kjölfar þessarar vinnu
virtist líka kveikja með sumum
mönnum hugmyndir að nýjum mögu-
leikum. Í raun er ekki alveg klárt í
lögum á hvaða stigi deiliskipulags-
vinnu ber að kynna minjavörslunni
hvað verið er að gera. Eigendur við-
komandi bygginga eiga að láta húsa-
friðunarnefnd vita af því í góðu tómi
áður en þeir hyggjast rífa hús sitt,
flytja það eða breyta því. Þarna er
vissulega gat sem þarf að huga að við
endurskoðun laga um húsafriðun.
Samráðið þarf að fara fyrr af stað.“
Hefur verið gengið of harkalega að
gömlum húsum í Reykjavík?
„Það hefur verið gengið nokkuð
harkalega fram en við erum vissu-
lega enn með fín eldri hverfi, svo sem
Þingholtin og hluta Vesturbæjar,
Grjótaþorpið og fleiri. En mörg hús
hafa mátt líða sem stóðu við Lauga-
veg og jafnvel niðri í Kvosinni. Í
nýrri hugmynd að skipulagi Kvos-
arinnar kemur fram tillaga um að
flytja á svæðið að nýju hús úr Árbæj-
arsafni sem áður stóð við Lækj-
argötu 4. Fólk virðist vera að bregð-
ast hart við þessari þróun sem verið
hefur, kannski erum við að týna of
miklu af gömlu húsunum okkar.“
Hvað með gamla Ziemsenhúsið?
Hafnarmannvirki í kjallara
„Það er verið að vinna við að
breyta deiliskipulagi Grófartorgs,
hugmyndin er að Ziemsenhúsið verði
sett á Grófartorg sem er milli Vest-
urgötu og Tryggvagötu. En það hef-
ur líka komið fram hugmynd um að
flytja það nær sínum upprunalega
stað. Ég sé mikið eftir kjallara Ziem-
senhússins, þar voru elstu leifar af
hafnarmannvirkjum sem til voru hér.
Bryggjan lá beint út af húsinu og
menn tóku þar inn vörur og rúlluðu
þeim beint niður í kjallara. Það var
glæsilegur rampur niður í kjallarann
og geymslan var mjög fín. En stund-
um ákveða menn að gamlir hluti séu
fyrir framþróun og þá eru gömlu
hlutirnir látnir víkja. Menn sjá oft
eftir þessu eftir á, þetta er óaft-
urkræft. Það ber að hafa í huga að
minjavarsla er langhlaup sem verður
að halda sig við og styðja – á hverju
sem dynur. Niðurrifið er ekki aft-
urkræft. Þegar gömlu hlutirnir eru
farnir getur eftirsjáin verið sár.“ Er
borg sem rúin hefur verið gömlum
minjum kannski líkt á vegi stödd og
alzheimersjúklingur?
Vænt um sögulegt umhverfi
„Ég sagði eitt sinn á fundi um
verndun bygginga í miðborg Reykja-
víkur að þann dag sem við verðum
búin að gera Laugaveginn útlítandi
eins og innviði Kringlunnar þá hefur
fólk ekkert þangað að sækja lengur.
Þá er betra að vera undir þaki í
Kringlunni eða Smáralind. Stað-
reyndin er sú að fólk kann vel við sig
í sögulegu umhverfi, þykir vænt um
það. Þarna kemur því inn rann-
sóknar- og miðlunarskylda minja-
vörslunnar. Við verndum einungis
það sem okkur þykir vænt um, okkur
þykir einungis vænt um það sem við
þekkjum og þekkjum einungis það
sem við höfum séð, mælt og rann-
sakað og miðlað frá okkur. Starfsemi
Árbæjarsafns hefur orðið til að fólk
þekkir sögu sína betur en ella og
þykir vænna um hana. Það vill ekki
missa gömlu húsin, ég veit til þess að
unglingar í nágrannasveitarfélögum
taka strætó niður á Laugaveg, þeir
skynja söguna það vel þar.“
Hvað með ástandið í miðbænum,
eins og það er kallað?
„Það er hræðilegt að heyra að fólk
sé orðið hrætt að ganga um miðbæ-
inn vegna ofbeldis. Það er ástand
sem okkur á að þykja óþolandi og
verið er nú að reyna að bregðast við.
Húsafriðunarnefnd getur haft ein-
hverja skoðun á hvaða starfsemi á að
fara fram í gömlum húsum. Það er
grundvallarregla í húsafriðun að
gömlum húsum sé fundið hlutverk.
Reynt var að gera átak fyrir 15 árum
til að gera efri hæðir gömlu húsanna í
miðbænum að íbúðarhúsnæði. Reynt
hefur verið með þróunaráætlun mið-
borgar að koma í veg fyrir að veit-
ingastaðir leggi undir sig allan
miðbæinn fyrir starfsemi sína. Veit-
ingastaðir mega ekki fara upp fyrir
vissa prósentu í nýtingu þessara
gömlu húsa. En hvað varðar lok-
unartíma þá er það ákvörðun yf-
irvalda sem minjavarsla hefur ekkert
með að gera. Þjóðarsálin þarf að eiga
slíkt við sjálfa sig. En í London og
París eru staðir opnir eftir miðnætti
ekki áberandi, starfsemi slíkra staða
fer gjarnan fram í úthverfum eða í
kjöllurum og þarf þá jafnvel aðgang-
skort inn á þá. Þetta skipulag hér er
mjög sérstakt. Við hjónakornin
gengum einn sunnudag fyrir
skemmstu yfir Austurvöll og þar var
slíkur haugur af glerbrotum að þar
var varla vettvangur fyrir fjöl-
skyldufólk.“
Kona Nikulásar Úlfars er Þor-
björg Sóley Ingadóttir hjúkr-
unarfræðingur. „Hún reynir að við-
halda fólki meðan ég reyni að halda í
gömul hús,“ segir Nikulás og brosir.
Ég spyr hvort gengið hafi kannski
verið of nærri Lækjartorgi?
„Ég held að því hafi verið illa sinnt.
Að sjálfsögðu á minjavernd að hafa
skoðun á þessu aðaltorgi Reykjavík-
ur, þar sem íbúarnir hafa löngum
komið saman til að fagna eða mót-
mæla. Útlit Lækjartorgs nú er nán-
ast okkur til skammar. Þess vegna
settum við sterklega inn þá forsögn í
Hugmyndaleit í Kvos að hugað yrði
að yfirborði Lækjartorgs, fegrun
þess og endurnýjun. Margar fínar
hugmyndir komu í þá veru og nú fer
vinna við deiluskipulagið í gang og
hún á að vinnast hratt og vel. Lækj-
artorg þarf að öðlast aftur sinn
gamla ljóma sem það hefur alltaf átt í
huga Reykvíkinga.“
Skilningur mikilvægur
Heldur þú að það mæði mikið á þér
sem forstöðumanni húsafrið-
unarnefndar?
„Ég vona það. Mér finnst það ekki
kvíðvænlegt heldur er þetta vinna
sem þarf að vinnast í sátt og sam-
lyndi við alla. Hún þarf að vera
gegnsæ og byggjast á sterkum
grunni. Skilningi á sögu. Það getur
ekki orðið nein framþróun án skiln-
ings á sögunni. Ég hef setið í húsa-
friðunarnefnd og tel að innan hennar
sé unnið mjög gott starf varðandi
rannsóknir en ég held að starfsemi
nefndarinnar mætti vera meira áber-
andi og taka stundum betur af skarið
en gert hefur verið. Nýlega voru
Torfusamtökin endurvakin, kannski
geta frjáls félagasamtök af því tagi
stutt vel við starf Húsafrið-
unarnefndar ríkisins. Ég hlakka til
að takast á við starfið. Með setu í
Húsafriðunarnefnd síðastliðin 6 ár
hafi ég vissulega komið að athug-
unum og endurbótum á varð-
veisluverðum húsum út um allt land
en nú gefist tækifæri til að koma með
beinum hætti að þessum mikilvæga
málaflokki á landsvísu. “
gudrung@mbl.is
» Því er haldið fram að heimildir til deiliskipulags, metið til peninga, skapi
Reykjavíkurborg mikla skaðabótaskyldu.
Morgunblaðið/Kristinn
Æskuheimilið Var Hverfisgata 40 en er nú Bergstaðastræti 36. Í þessu
húsi fæddist og ólst Nikulás upp.
» Byggingararfurinn er besta fjárfesting sem hægt er að láta fjármuni renna
til - varðveisla hans er mjög góð ráðstöfun.
Kr. 1450 fyrir fullorðna
Kjötsúpa og ferjutollur
Kr. 800 fyrir börn
Heit samloka, safi
og ferjutollur
Nánari
upplýsingar
www.videy.com
533 5055
Kjötsúpa
ogViðey
Uppgötvaðu
Viðey
Veitingasala
kl. 11:30 – 17:00
Dagskrá
09:10 Geir Gunnlaugsson, formaður Félags um lýðheilsu og Hermann
Óskarsson, deildarforseti Heilbrigðisdeildar HA bjóða gesti velkomna.
Setning: Þórólfur Þórlindsson, forstjóri Lýðheilsustöðvar.
09:30 Municipal indicators for children's health in Sweden.
Lennart Köhler, Norræna lýðheilsuskólanum í Gautaborg, Svíþjóð.
10:20 Landnotkun og lýðheilsa. Salvör Jónsdóttir, Alta ehf.
11:10 Að byggja stórt í litlu landi: Viðhorf og væntingar starfsmanna í
vinnubúðum á Austurlandi. Tryggvi Hallgrímsson, HA.
11:30 Unglingar og borgarmenning í Evrópu.
Margrét Lilja Guðmundsdóttir, HR.
11:50 Búseta, uppruni og heilsa íslenskra skólanema. Kjartan Ólafsson, HA.
13:15 Munnheilsa barna eftir búsetu. Hólmfríður Guðmundsdóttir,
Miðstöð tannverndar og Lýðheilsustöð.
13:35 Námsárangur og búseta. Júlíus Björnsson, Námsmatsstofnun.
13:55 Lífshættir og holdafar kvenna í borg og bæ.
Laufey Steingrímsdóttir, LHÍ.
14:15 Örorka og búseta. Sigurður Thorlacíus, HÍ.
14:55 Eru hjúkrunarheimilin spítalar? Fjölbreyttari úrræði fyrir aldraða sem
ekki geta búið sjálfstæðri búsetu. Soffía Egilsdóttir, Hrafnista.
15:15 Hreyfing aldraðra í þéttbýli og dreifbýli. Sólveig Ása Árnadóttir, HA.
15:35 Allt hefur áhrif - einkum við sjálf: Niðurstöður nýrrar rannsóknar.
Jórlaug Heimisdóttir, Lýðheilsustöð.
15:55 Samantekt. Þórólfur Þórlindsson, Lýðheilsustöð.
16:10 Verðlaunaafhending fyrir veggspjöld.
Kristinn Tómasson, Félag um lýðheilsu.
Þingslit. Þorvaldur Ingvarsson, FSA.
16:20 Móttaka í boði Akureyrarsjóðs og Háskólans á Akureyri.
Fundarstjórar: Pétur Pétursson og Guðrún Pálmadóttir.
Þingið er opið öllu áhugafólki um lýðheilsu og ráðstefnugjald er 2.000 kr.
Gefinn er kostur á þátttöku með fjarfundabúnaði.
Nánari upplýsingar og skráning eru á ráðstefnuvef Háskólans
á Akureyri: http://unak.is/?d=2&m=radstefna
Lýðheilsuþing Félags um lýðheilsu
haldið í samstarfi við
heilbrigðisdeild Háskólans á Akureyri,
Heilbrigðisvísindastofnun Háskólans á Akureyri og
Vaxtarsamning Eyjafjarðarsvæðis
Búseta og lýðheilsa
Háskólinn á Akureyri 19. september 2007
Orlofsnefnd húsmæðra
í Reykjavík
Farið verður á söguslóðir Berlínar 21.- 25. október
næstkomandi. Bókun hjá Bændaferðum í síma 570 2790
hið fyrsta. Fullgreiða þarf ferðina við bókun.
Parísarferð 2. - 5. nóvember næstkomandi. Bókun hjá
Ferðaskrifstofu Guðmundar Jónassonar í síma 511 1515.
Jólaferð til Rüdersheim í Þýskalandi 7. - 10 desember
næstkomandi. Bókun hjá Bændaferðum í síma 570 2790.
Innifalið: Flug, flugvallarskattur, gisting, morgunverður, skoð-
unarferðir, einn kvöldverður og íslensk fararstjórn. Allar upp-
lýsingar hjá ferðaskrifstofunum.
Efnt verður til kynningarfunda fyrir allar ferðirnar.
Stjórnin
m
bl
9
09
64
7