Morgunblaðið - 16.09.2007, Blaðsíða 36

samfélag
36 SUNNUDAGUR 16. SEPTEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
M
ér finnst Blindra-
bókasafnið ekki
nógu áberandi.
Þessu viljum við
breyta þannig að
allir sem þurfa á þjónustu okkar að
halda viti af okkur og geti leitað til
okkar.
Nú standa yfir miklar breytingar
á safnkostinum, sem felast í því að
færa allt okkar efni af böndum yfir í
stafrænt form. Safnið á nú hátt í
6.000 titla og þar erum við með mik-
inn fjársjóð í höndunum, sem ekki er
til annars staðar. Gömlu böndin eru
farin að gefa sig og efnið á þeim ligg-
ur undir skemmdum. Með yfirfærsl-
unni björgum við því. Það er gífurleg
vinna að koma þessu öllu í nýtt
grunngeymsluform, en hún gengur
vel.
Allt á MP3 og Daisy
Nú framleiðum við allar hljóð-
bækur á MP3-diskum og Daisy, sem
er umsýslukerfi utan um stafrænt
innihald, og erum sem stendur með
tvöfalt kerfi í gangi, en ef allt gengur
að óskum mun snældan heyra sög-
unni til fyrripart næsta árs.“
– Þarf fólk sérstaka spilara fyrir
þessa MP3-diska?
„Já, venjulegir geislaspilarar
duga ekki til.
Um 70% lánþega eru eldra fólk og
ég beini því sérstaklega til þess og
aðstandenda þess, að til þess að geta
notfært sér þjónustu okkar áfram
þarf fólk að fá sér MP3-afspil-
unartæki.
MP3-formið hefur þann kost, að
hægt er að þjappa miklu efni á einn
disk; venjulegur geisladiskur tekur
74 mínútur af efni, en á MP3-disk
komast 50 klukkustundir.
Með yfirfærslu á stafrænt form
erum við að horfa til framtíðar því
það gerir okkur kleift að bregðast
við síbreytilegri og bættri framsetn-
ingartækni.“
En eins og alltaf, þegar ný tækni
tekur við, er sú næsta í sjónmáli.
„Von okkar er sú að innan tíðar muni
lánþegar geta hlaðið niður hljóð-
bókum í gegnum síma eða tölvu. Nú
er verið að þróa tækni sem hentar
útlánsforminu vel, því hún gerir ráð
fyrir að hljóðskrárnar eyðist sjálf-
krafa eftir ákveðinn tíma, eða þegar
útlánstíminn er liðinn. Eins munu
menn geta valið hljóðskrár af netinu
eða nettexta sem talgervill les um
leið og textinn lýsist upp á skjánum.
Þessi framsetning nýtist til dæmis
lesblindum vel.“ Þóra Sigríður segir
þessa tækni komna vel áleiðis, en áð-
ur en skrefið verður stigið til fulls
þurfi að huga vel að réttindamál-
unum. Þar vill brennt barn forðast
eldinn; menn vilja koma í veg fyrir
að eins fari um bókina og tónlistina,
sem er stolið af netinu í stórum stíl.
Lesblindum fjölgar mest
Helga Ólafsdóttir og Gísli Helga-
son voru upphafsmenn Blindra-
bókasafn Íslands og Helga veitti
safninu forstöðu allar götur frá 1982
til þess að Þóra Sigríður tekur nú
við. Starfsmenn eru 13 og lánþegar
hátt í 3.000; þar af eru 110 stofnanir
sem halda úti einskonar útibúi frá
Blindrabókasafninu. Náms-
bókaþjónusta safnsins sér blindum
og sjónskertum framhalds-
skólanemum og nemendum með
lestrarörðugleika fyrir námsefni
hvort tveggja á hljóðbókum og á
blindraletri. Þóra Sigríður segir
mestu aukninguna núna vera í hópi
lesblindra lánþega. Lesblindir nem-
endur þurfa að skila vottorði frá sér-
kennara til að geta nýtt sér þjón-
ustuna, en þeir sem eru komnir yfir
þrítugt geta skráð sig vottorðalaust.
– Hvað með almennan aðgang að
safninu?
„Ég hef á tilfinningunni að hér á
landi sé mun fleira fólk, sem getur
nýtt sér þjónustu okkar en nú er. Ég
vil opna safnið betur fyrir fólki; að
þeir sem geta ekki lesið bækur, til
dæmis vegna veikinda og/eða
sjúkrahúsvistar, geti notið þjónustu
okkar.
Og draumurinn er að opna safnið
enn betur og gera þjónustu okkar
aðgengilega öllum. Hljóðbókin er
vinsæl; safnafólk segir mér að hljóð-
bækur stoppi ekki inni, þannig að
þörfin er fyrir hendi. Ég lít á það
sem okkar hlutverk að sinna henni.“
Hljóðbækur sam-
tímis prentuðum
– Hvað gefið þið út af hljóð-
bókum?
„Við gefum nú út að meðaltali 150
titla á ári, sem er fjarri því að vera
fullnægjandi, þegar bókaútgáfan í
landinu nemur um 500 titlum á ári.
Dæmi eru um það að lánþegar hér
hafa hreinlega lesið allan kost safns-
ins upp til agna enda gífurlega virk-
ur lesendahópur.
Markmiðið er að auka hljóðbóka-
framleiðsluna jafnt og þétt og nú
fyrir jólin ætlum við að brydda upp á
þeirri nýjung að framleiða allmargar
nýjar jólabækur sem munu verða til
útláns á sama tíma og bækurnar
koma út á prenti. Við erum þegar
byrjuð á þessu verkefni, en það sem
gerir okkur þetta kleift er velvilji út-
gefenda sem veita okkur aðgang að
textum strax og bækurnar eru til-
búnar til prentunar. Þetta gefur
okkur það forskot sem til þarf.
Blindrabókasafnið hefur líka gefið
út allmargar hljóðbækur fyrir al-
mennan markað undir heitinu; Orð í
eyra. Nú hafa JPV útgáfa og Orð í
eyra gert með sér samstarfssamning
um sex bækur, sem munu koma út á
almennan markað í haust samtímis
þeim prentuðu. Þetta er tilraun und-
ir merkjum JPV og safnsins og það
verður verulega spennandi að sjá,
hvernig markaðurinn bregzt við. Ef
vel tekst til verður hugað að stór-
aukinni hljóðbókaútgáfu næstu ár-
in.“
– Eru rithöfundar opnir fyrir
hljóðbókum?
„Við höfum samning við Rithöf-
undasambandið um útgáfu á hljóð-
bókum. Yfirleitt eru rithöfundar
ánægðir með þetta og eru jákvæðir í
garð hljóðbókarinnar. Einstaka
álitamál hafa komið upp, eins og
gengur, til dæmis um val á upples-
ara, en ekkert orðið að ásteytingar-
steini.“
Betra aðgengi að safninu
Þótt aðeins séu röskir tveir mán-
uðir síðan Þóra Sigríður settist í for-
stöðumannsstól Blindrabókasafns-
ins er hún fjarri því að vera þar
nýgræðingur.
„Nei, ég hef alltaf haft vissar
taugar til þessa safns. Ég var sum-
armanneskja í útlánunum í eina tíð
og var þá beðin um að skreppa inn í
stúdíó og lesa, ef ég ætti lausa stund.
Það tókst vel og ég held að ég hafi
lesið inn á annað hundrað bækur,
þegar allt er talið.
Þetta var þakklátt og gefandi
starf í alla staði. Fyrir mörgum ár-
um var ég stödd á skemmtistað í
bænum og sat á tali við vini mína. Þá
heyrði ég nafn mitt kallað; Þóra Sig-
ríður, Þóra Sigríður. Þar voru þá
nokkrir lánþegar safnsins sam-
ankomnir, höfðu greint rödd mína í
gegnum kliðinn og vildu þakka mér
fyrir lesturinn.“
En þótt yfirfærsla á safnkostinum
af böndum yfir í stafrænt form sé
meginviðfangsefni dagsins lítur
Þóra Sigríður í fleiri horn. Unnið er
að bótum á aðgengi að safninu með
betri merkingum, rampi, sjálf-
virkum hurðum og bættri lýsingu.
Og hún segist vilja leggja sérstaka
áherzlu á endurmenntun starfsfólks-
ins. Framundan eru ferðir til Kaup-
mannahafnar og London og blindra-
leturskonur hafa farið til Finnlands.
Rætt hefur verið um þjónustu-
miðstöð fyrir blinda og sjónskerta
og segir Þóra Sigríður nokkuð borð-
leggjandi að ef af henni verður muni
blindraletrið, sem nú er framleitt í
Blindrabókasafninu, verða flutt til
hennar. Reyndar eru uppi hug-
myndir um að flytja alla starfsemi í
þágu blindra og sjónskertra undir
eitt þak, en þá myndu hvorki húsa-
kostur safnsins við Digranesveg né
Blindrafélagsins við Hamrahlíð
duga til. Yrði slík sameining ofan á
myndi hún kalla á nýtt húsnæði.
En Þóra Sigríður Ingólfsdóttir
lætur þessar hugmyndir ekki halda
aftur af sér. Hún vill gera Blindra-
bókasafnið eins sýnilegt og unnt er á
þessum stað, þar til annað kemur í
ljós.
Blindrabókasafnið verði sýnilegra
Morgunblaðið/Frikki
Drífandi Þóra Sigríður Ingólfsdóttir er nýr forstöðumaður Blindrabókasafns Íslands, þar sem verið er að flytja allt efni af böndum yfir í stafrænt form.
Þar með er MP3 diskurinn tekinn við og snældan heyrir sögunni til.
Hún er nýr forstöðumað-
ur Blindrabókasafns Ís-
lands. Freysteinn Jó-
hannsson talaði við Þóru
Sigríði Ingólfsdóttur, sem
vill í fyrstu lotu búa blind-
um, sjónskertum og les-
fötluðum betra bókasafn,
sem verði öllum opið.
Í HNOTSKURN
»Þóra Sigríður Ingólfs-dóttir hefur magisterspróf
í bókmenntafræðum frá Há-
skóla Íslands og Háskólanum í
Kaupmannahöfn og hefur
starfað lengst af í bókaútgáfu.
Eiginmaður hennar er Karl
Emil Gunnarsson þýðandi; þau
eiga tvö börn.
»Þóra Sigríður var skipuðforstöðumaður Blindra-
bókasafns Íslands frá og með
1. júlí sl.
»Blindrabókasafnið er rík-isstofnun og heyrir undir
menntamálaráðuneytið. Það
er til húsa á Digranesvegi 5,
Kópavogi.
freysteinn@mbl.isSkógarhlíð 18 • sími 595 1000 • www.heimsferdir.is
20. september
frá kr. 19.990
Munið Mastercard
ferðaávísunina
Montreal
Heimsferðir bjóða frábært tilboð á allra síðustu sætunum 20. september í 8 nætur. Það
er frábært að skoða sig um, versla og njóta lífsins í Montreal; fallegar byggingar og
endalaust úrval verslana og veitingastaða. Gríptu tækifærið og smelltu þér til Montreal
og njóttu þess besta sem þessi spennandi heimsborg hefur að bjóða.
Fjölbreytt gisting í boði.
Verð kr. 19.990
Netverð á mann, flugsæti báðar leiðir með sköttum,
m.v. 2 fyrir 1 tilboð 20. september. Allra síðustu sæ
ti
2 fyrir 1