Morgunblaðið - 30.12.2007, Blaðsíða 22

22 SUNNUDAGUR 30. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Erlent | Það syrtir í álinn í Afganistan, en enn má koma í veg fyrir að allt fari á versta veg. Svipmynd | Arnold
Schwarzenegger hikar ekki við að fara sínar eigin leiðir í Kaliforníu og skorar á flokksfélaga sína að koma inn af jaðr-
inum og sölsa undir sig miðjuna í stjórmálum. Alþjóðamál | Morðið á Benazir Bhutto er áfall og steypir framtíð Pakistans í voða.
VIKUSPEGILL»
Eftir Joschka Fischer
Þ
að gengur ekki vel í Afg-
anistan. Einhvern tím-
ann í kringum áramótin
2001 og 2002 komst
stjórn Bush að þeirri
niðurstöðu að það væri ekki lengur
efst í forgangsröðinni að koma á
stöðugleika og endurreisa Afganist-
an og ákvað þess í stað að veðja á að
beita hervaldi til að koma á stjórn-
arskiptum í Írak. Því má með réttu
segja að Afganistan sé fyrsta fórn-
arlamb misráðinnar stefnu Banda-
ríkjastjórnar.
En stjórn Bush ber ekki ein sök á
versnandi ástandi í Afganistan. Það
var starf Atlantshafsbandalagsins
að tryggja stöðugleika í landinu og
því bera hinn veiki framkvæmda-
stjóri NATO og bandamenn í Evr-
ópu, einkum Þjóðverjar og Frakkar,
ábyrgð á því að ástandinu í landinu
hefur hrakað.
Hægt að koma á
stöðugleika í Afganistan
En þrátt fyrir alla erfiðleikana er
ástandið í Afganistan, ólíkt stöðunni
í Írak, ekki vonlaust. Það var góð
ástæða fyrir því að fara í stríð í Afg-
anistan vegna þess að rót árásanna
11. september 2001 var að finna þar.
Innrás vestursins batt enda á
langvinnt, nánast óslitið borgara-
stríð og meirihluti íbúanna lítur
hana enn með velþóknun.
Loks setti innrásin ekki innri
byggingu afganska ríkisins úr
skorðum eða ýtti undir að landið lið-
aðist í sundur eins og gerðist í Írak.
Ef Vesturlönd setja sér raunsæ
markmið og fylgja þeim eftir af
þrautseigju er enn hægt að ná því
meginmarkmiði að koma á stöðugri
stjórn, sem getur hrakið brott talib-
anana, haldið landinu saman og með
hjálp alþjóðasamfélagsins tryggt
uppbyggingu og þróun í landinu.
Það eru fjögur skilyrði fyrir því
að Vesturlönd nái árangri:
 koma þarf á öryggisliði, sem hef-
ur nægan styrk til að brjóta talib-
ana á bak aftur, takmarka rækt-
un eiturlyfja og koma á
stöðugleika heima fyrir;
 NATO þarf að vera reiðubúið til
þátttöku án fyrirvara aðildarríkj-
ana og í þeim efnum er sérstak-
lega brýnt að Þjóðverjar og
Frakkar láti af sérstökum skil-
yrðum fyrir því að taka þátt;
 verulega þarf að auka þróunarað-
stoð, sérstaklega í suðurhluta
landsins, sem hefur verið van-
ræktur;
 endurnýja þarf sáttina, sem tókst
í Bonn 2001 þar sem allir hlut-
aðeigandi aðiljar kváðust styðja
endurreisn afganska ríkisins.
Stríðið í Afganistan var aldrei
bara afganskt borgarastríð. Ára-
tugum saman var landið vettvangur
svæðisbundinna átaka og valdabar-
áttu. Þótt endurnýjun talibananna
eigi sér að hluta rætur í skelfilegri
vanrækslu í uppbyggingu á slóðum
Pashtúna í suður- og austurhluta
landsins eru einnig ytri ástæður.
Þar ber einkum að nefna að nú hafa
pakistönsk stjórnvöld í rúm tvö ár
verið að þokast burt frá sáttinni,
sem gerð var í Bonn. Þess í stað
hafa þeir veðjað á að talibanar næðu
sér á strik á ný og veitt þeim veru-
lega aðstoð. Reyndar er það svo að
ættu talibanar sér ekki griðastaði
þar sem Pakistan liggur að landa-
mærum Afganistans og án fjárhags-
legs stuðnings Pakistana hefði end-
urreisn vopnaðrar uppreisnar
talibana gegn afgönskum stjórn-
völdum verið ómöguleg.
Pakistanar halla sér
að talibönum
Gerðir Pakistana má einkum
skýra með því að þeir hafa lagað
stefnu sína að því hve veik staða
Bandaríkjamanna er í Írak og á
svæðinu öllu. Einnig eru þeir að
bregðast við því að nýlega voru
samskiptin milli Afganistans og
Indlands styrkt, sem hefur haft í för
með sér að meira fer fyrir Indverj-
um í Mið-Asíu. Út af þessu líta Pak-
istanar svo á að stjórn Karzais í ka-
búl sé óvinveitt Islamabad og ógni
helstu hagsmunum Pakistana. Án
Afganistan og framtíð NATO
Stefnuleysi Evrópu í málum Afganistans og Pakistans gæti stefnt framtíð Atlantshafsbandalagsins í
voða  Aðildarríki NATO þurfa að láta af fyrirvörum fyrir þátttöku í friðargæslu í Afganistan
Breskur
Enn er von í Afganistan Breskur hermaður úr alþjóðasveitum NATO, ISAF, gefur börnum á götum Kabúl, höf-
uðborgar Afganistans, sælgæti.
ERLENT»
Í HNOTSKURN
»Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna samþykkti 20. desember 2001 aðstofna öryggislið í Afganistan, ISAF, í umboði SÞ, ályktun 1386.
»Ályktun SÞ var gerð í kjölfarið á sátt, sem gerð var 5. desember2001 og kennd hefur verið við Bonn í Þýskalandi, þar sem kveðið var
á um að stofnað yrði lið til að gæta öryggis í Kabúl og nágrenni.
» Í upphafi lögðu einstakar þjóðir sitt af mörkum til ISAF, en 9. ágúst2003 tók Atlantshafsbandalagið verkefnið yfir. NATO ber því
ábyrgð á samræmingu aðgerða og áætlanagerð og stuðningi við allar
sveitir ISAF.
» Í október 2003 samþykkti öryggisráðið að verkefnið næði út fyrirKabúl og nágrenni og nú nær það til landsins alls. Í Afganistan eru
nú 35 þúsund manns á vegum aðildarríkja NATO og ríkja utan banda-
lagsins.
Höfundur var utanríkisráðherra
Þýskalands og varakanslari 1998 til
2005 og leiðtogi Græningja í næstum
því 20 ár. ©Project Syndicate/
Institute for Human Sciences .
griðastaða talibana við landamærin
og stuðnings pakistönsku leyniþjón-
ustunnar hefði talibönum ekki tek-
ist að blása nýju lífi í uppreisn sína
gegn afgönsku stjórninni.
En með því að hjálpa talibönum
eru Pakistanar að leika sér að eld-
inum því að nú eru einnig komnir
fram pakistanskir talibanar, sem
ógna öryggi Pakistans. Stefna
Bandaríkjamanna í málefnum Pak-
istans lýsir einnig hættulegri
skammsýni og minnir á mistökin,
sem Bandaríkjamenn gerðu í Íran
fyrir íslömsku byltinguna 1979. En
Bandaríkjamenn eru þó með stefnu
gagnvart Pakistan, sem er meira en
hægt er að segja um NATO og Evr-
ópu. Satt að segja er nánast óskilj-
anlegt að á meðan framtíð NATO
ræðst í Hindu Kush-fjöllum og þús-
undir evrópskra hermanna hætta
lífi sínu þar leikur Pakistan ekkert
hlutverk í áætlunum og útreikning-
um NATO þótt þar sé að finna lyk-
ilinn að því hvort verkefnið í Afgan-
istan tekst eða misheppnast.
Hluta af vanda NATO má rekja
til að þess að nokkur aðildarríki
krefjast þess réttar síns að taka sín-
ar eigin hernaðarlegu og pólitísku
ákvarðanir. Þessir „fyrivarar“ tak-
marka getu NATO til aðgerða veru-
lega. Eigi verkefni NATO að heppn-
ast verður þetta að breytast án
frekari tafa.
Það er því löngu tímabært að
halda leiðtogafund NATO þar sem
öll aðildarríkin myndu fara yfir
ástandið og draga viðeigandi álykt-
anir. Fyrirvarar aðildarríkjanna
verða að víkja og taka þarf upp sam-
eiginlega stefnu, sem meðal annars
verður að felast í aukinni borgara-
legri og hernaðarlegri aðstoð til
Afganistans að koma í veg fyrir að
landið hrapi ofan í sama hyldýpið og
Írak.
Ná þarf nýrri sátt
Að auki þarf að ná nýrri sátt á
svæðinu milli allra, sem hagsmuna
eiga að gæta, þar á meðal Pakist-
ana, Írana og Indverja. Evrópa og
Bandaríkin verða að viðurkenna
sameiginlega ábyrgð þeirra á friði,
stöðugleika og enduruppbyggingu í
Afganistan. Til að það náist þarf að
halda ráðstefnu til að fylgja eftir
samkomulaginu frá Bonn.
Stríðið í Írak hefur byggst á ósk-
hyggju, en stríðið í Afganistan var
nauðsynlegt og óumflýjanlegt
vegna þess að þar var upphaf
hryðjuverkaógnarinnar og árás-
anna 11. september. Það væri meira
en harmleikur - það væri pólitísk
flónska án fordæma - ef vestrið sól-
undaði því sem vel hefur verið gert í
Afganistan vegna skorts á skuld-
bindingu og pólitískri framsýni.
Evrópa myndi þurfa að gjalda það
hærra verði en unað verður við og
líklega yrði framtíð NATO stefnt í
voða.
» Ég valdi ekki þetta líf, þaðvaldi mig.“
Benazir Bhutto, fyrrverandi forsætisráð-
herra Pakistans, í formála æviminninga
sinna þar sem hún lýsir sér sem dóttur
austursins. Hún féll fyrir hendi ofstæk-
ismanns í vikunni.
» Ég tel að þetta sé mikilógæfa, ekki aðeins fyrir Pak-
istan heldur fyrir heiminn allan.“
Ingbjörg Sólrún Gísladóttir utanrík-
isráðherra, eftir morðið á Benazir Bhutto.
» … við erum enn að notasömu tök og fyrir 20 árum, en
þau hafa ekki reynst heppileg
þegar þú ert að fást við trylltan
mann.“
Sveinn Ingiberg Magnússon, formaður
Landssambands lögreglumanna, sem telur
að stækka þurfi refsirammann í hegning-
arlögunum fyrir brot gegn valdstjórninni.
» Að vinna með þessa tónlister styrkur skólakerfisins til
að vinna á móti niðursuðunni,
endalausri keppni í tónlist og því
að hún sé sett á stall.
Pétur Hafþór Jónsson, tónmenntakennari
við Austurbæjarskóla, sem hefur samið
nýtt námsefni í tónmennt um uppruna og
þróun dægurtónlistar.
» Við ætlum að skekja húsiðrækilega. Enda á að rífa kof-
ann 1. febrúar.
Finnbogi Pétursson, hljóðlistamaður, sem
ásamt hljómsveitinni Ghostigital, heldur
tónleika á Sirkus í tilefni af útgáfu tvö-
faldrar plötu með verkinu Radium.
» Það hefur ekki verið mjögsterkt í foreldrum hans,
barnauppeldi.
Atli Rafn Sigurðarson, leikari, sem
leikstýrir konu sinni, Brynhildi Guð-
jónsdóttur, í einleiknum Brák, sem
frumsýndur verður á Söguloftinu í
Landnámssetrinu í Borgarnesi, og
fjallar um Þorgerði Brák, ambátt
Skalla-Gríms og fóstru Egils, sonar
hans.
» … ég mun hressa mig við ínæstu lýsingu án þess þó að
sturlast í hvert skipti sem bolt-
inn nálgast vítateig …
Hjörtur Júlíus Hjartarson, knatt-
spyrnumaður og íþróttafréttamaður á
RÚV, sem fékk þá gagnrýni að hafa ver-
ið heldur rólegur í tíðinni í lýsingu á
landsleik Íslands og Lettlands í und-
ankeppni EM á Laugardalsvelli í haust.
Ummæli vikunnar
Reuters
Pakistan Benazir Bhutto verður jarðsett við hlið föður síns, Zulfikars Alis
Bhuttos , sem einnig var forsætisráðherra Pakistans.