Morgunblaðið - 30.12.2007, Blaðsíða 44

44 SUNNUDAGUR 30. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
NÚ ER mér nóg boðið eins og
sagt er á mannamáli. Ég ætlaði ekki
að blanda mér í skrifin um Kumb-
aravog því mér fannst fólki ekki
koma við að ég hafi verið þar. En
eftir skrif Sigurborgar Ólafsdóttur í
Mbl. hinn 16. desem-
ber sl. sá ég enga aðra
leið. Og þá af hverju?
Af því ég kæri mig
ekki um að verið sé að
koma inn hjá les-
endum sem hafa fylgst
með þessum skrifum
að Elvar Jakobsson,
Jóhanna G. Agnars-
dóttir og Erna Agn-
arsdóttir fóstursystk-
ini mín þrjú séu
lygarar í sínum skrif-
um. Skrifum sem hóf-
ust 16. febrúar síðast-
liðinn og hafa staðið fram á haust.
Guðrún Sverrisdóttir (sem skrifaði
grein 2. des. 2007) tók saman öll
gögn og skýrslur, ásamt viðtölum
við fóstursystkini mín. Áskorun á
Kristján að svara þeim ásökunum
sem á hann voru bornar, sem hann
gat ekki svarað en sendi bara lof-
gjörð um sjálfan sig í staðinn og
beitti konunni sinni heitinni fyrir sig
sem skjöld. En allir sem til Guð-
rúnar Sverrisdóttur þekkja vita að
hún er heiðvirð, kraftmikil, greind
og vel gerð manneskja og er hún
þekkt fyrir að hlúa að þeim sem
minna mega sín.
Sigurborg segir að það sem hún
lætur frá sér í skrifum sínum sé
réttari hliðin. Venjulegur maður
gæti túlkað að annað en hennar
skrif séu einfaldlega tóm lygi.
Ég eins og Sigurborg þvældist á
milli ættingja, Silungapolls og
Reykjahlíðar þar til að ég á end-
anum var send á Kumbaravog þar
sem ég dvaldi í 8 ár. Að lokum náði
ég að strjúka, strauk 16 ára gömul
eftir 3 misheppnaðar tilraunir í þá
veru. Ég vil að alþjóð, þ.e.a.s. ef hún
hefur á annað borð áhuga á þessu
Kumbaravogsmáli, viti að Sig-
urborg ásamt 2 systkinum komu
ekki á Kumbaravog fyrr en um það
leyti sem við þessi 14 vorum að fara
burt þaðan. Sigurborg var smábarn
þegar hún kom á Kumbaravog ’72
en við flest fórum þaðan ’72-’74, þar
af leiðandi tengdist
hún okkur ekki. Ég
virði þá skoðun hennar
hversu gott var að vera
á Kumbaravogi og
mikið hefði ég viljað
vera á Kumbaravogi á
þeim tíma sem hún
kom því þessar sögur
hennar af lífinu og til-
verunni þar kannast ég
hreinlega ekki við.
Þessi 3 systkini voru
ekki látin vinna eins og
við og það er helber
skreytni hjá henni að
við höfum fengið laun fyrir okkar
vinnu sem við unnum á Kumb-
aravogi, þó að hún segist hafi fengið
það, svo hún verður að virða að það
sem ég og mín uppeldissystkini
upplifðum á Kumbaravogi er okkar
reynsla þó að hennar sé önnur. Allt,
sem þau fóstursystkini mín hafa
sagt frá miður og erfiðri reynslu
sinni á Kumbaravogi, staðfesti ég
hér með að er rétt, enda hvers
vegna ættu þau að vera að búa
þetta allt til? Þau eiga það líka sam-
eiginlegt ásamt mér að hafa verið
hjá sálfræðingum til meðferðar, þau
hafa öll reynt að vinna í sínum mál-
um tilfinningalega og andlega og
það ber að virða. Það er nú ekki frá-
sögu færandi að börn leiki sér við að
byggja kofa, leika sér með dýrum
eða fái ný skólaföt þegar skólinn
byrjar og mikið var Sigurborg
heppin að fá ný skólaföt þegar skól-
inn byrjaði, það fengum við hin
ekki. Ekkert af mínum fóstursystk-
inum hefur sagt eitt styggðaryrði
um fósturmóður okkar enda var
hún góð og einstaklega vönduð
manneskja og er það sennilega
henni að þakka að ekki var farið
ennþá verr með okkur þessi 14 en
raun bar vitni, en þess ber að geta
að þrjú af okkur 14 eru látin, Einar,
Þorsteinn og Lúðvík. Lífssaga
þeirra þriggja er ekki fögur. Engin
samskipti höfðu verið t.d. á milli
mín og fósturforeldra minna frá því
að ég strauk, hvorki þegar ég átti
börnin mín né afmæli eða þess hátt-
ar. Árið sem Hanna heitin fóst-
urmóðir mín vissi að hún var að
deyja þá hringdi hún í mig og fleiri
og bað okkur að koma á jólunum ár-
ið 1991 að Kumbaravogi sem við
flest gerðum. Hún dó árið 1992. Áð-
ur en þetta gerðist voru engin svo-
kölluð jólaboð haldin á Kumb-
aravogi. Einn af okkur samdi
minningargrein sem við sam-
þykktum og var það gert henni til
heiðurs. Staðreyndin er sú að við
vorum svikin, við vorum send eitt-
hvað, skiptir í raun ekki máli hvert,
heldur það að við áttum á fá ást og
hlýju en í stað þess vorum við send
beint m.a. út í rófugarðana og þaðan
hent út í lífið. Sigurborg nefnir að
Kristján hafi hjálpað sínum fóst-
ursystkinum um húsnæði, vinnu og
fleira og gert svo mikið fyrir okkur.
Ég ætla að segja ykkur litla sögu
sem þið getið síðan sjálf dæmt um.
Á sínum tíma fékk ég það í gegn hjá
fósturmóður minni að fá að fara í
heimavistarskóla að Skógaskóla í
stað þess að þurfa að fara á Hlíðar-
dalsskóla. Ég hringdi í Kristján og
bað hann um 500 kall yfir allan vet-
urinn og hann sagði nei. Ég skrifaði
þá blóðmóður minni bréf og bað
hana um það sama. Hún bláfátæk
hentist í félagsvist og vann keppn-
ina og fékk fyrir það 500 krónur og
sendi mér þær óskiptar. Og önnur
lítil saga er sú að þegar ég skildi við
fyrrum sambýlismann minn og lá á
stofugólfinu hjá blóðmóður minni
með börnin mín tvö þá hringdi hún
(án þess að ég vissi) í Kristján og
bað hann um húsnæði en hann neit-
aði og átti ekkert. En staðreyndin
er sú að eftir afraksturinn af upp-
eldi þessara 14 barna átti hann mik-
ið af eignum víðs vegar, ekki á sínu
nafni heldur í nafni sjóða, SF og
EHF. Sigurborg lýsir því hvað það
sé virðingarvert að taka að sér börn
annarra og að mínu mati á að láta
það líta þannig út að við hefðum
bara mátt þakka fyrir að hafa lent á
Kumbaravogi. En staðreyndin er sú
að Kristján fékk borgað með okkur
frá A-Ö. Ég hefði bara viljað fá að
vera hjá ömmu minni ef ég hefði
mátt velja. Svokölluð Stokkhólms-
heilkenni eru viðurkennd í dag sem
þýðir m.a. að þangað sækir klárinn
þar sem hann er kvaldastur. Eins
líka það að sumir vilja ekkert af
sinni barnæsku vita, vilja bara grafa
og gleyma og halda áfram með lífið.
Eins þekkjum við að 2 systkini geta
alist upp hjá sömu foreldrum og
annað vex úr grasi ánægt með sjálft
sig meðan hitt gerir það ekki. Sú er
líka staðreyndin að börn bregðast á
mismunandi hátt við samskonar
uppeldi, eins og þú getur séð þegar
þú horfir á hversu mikill munur get-
ur verið á milli systkina, jafnvel þótt
þau eiga sömu foreldra. Sum börn
bregðast við neikvæðri orku í kring-
um sig með kærleika og blíðu. Sum
eru svo viðkvæm að þau geta alls
ekki þolað hina neikvæðu orku og
loka fyrir tilfinningalíf sitt. Sum
bregðast þannig við að þeim finnst
þau verða að vera hörð og setja upp
grímu ósæranleikans.
Nokkuð er ljóst að Kumbaravogs-
börnin skiptast í 2 hópa. Best er því
að taka af allan vafa og einmitt að
láta rannsaka þetta heimili.
Svo er nú annað mál hvað varðar
stjórnvöld. Í byrjun árs urðu mikil
fjölmiðlaskrif vegna Breiðavík-
urmálsins og það varð til þess að
forsætisráðherra skipaði nefnd sem
á að rannsaka málið. En það sem
særir t.d. fósturbróður minn sem
býr í Þýskalandi og þann sem lenti í
kynferðisglæpnum á Kumbaravogi
ásamt fleiru þar. Hann spyr: Hvers
vegna hreyfir ekki forsætisráðherra
legg né lið þrátt fyrir að það sé búið
opinberlega að viðurkenna það hjá
lögreglu að á Kumbaravogi átti sér
stað hræðilegt kynferðislegt ofbeldi
á 3 drengjum sem stóð í mörg ár?
Síðan hefur verið sagt frá andlegu
og öðru ofbeldi sem átti sér stað á
Kumbaravogi.“ Nei, forsætisráð-
herra hefur ekki ennþá séð ástæðu
til að rannsaka þetta heimili heldur
afsakar hann sig með því að hann sé
að bíða eftir niðurstöðu um Breiða-
vík. Ég spyr: Hvers vegna í ósköp-
unum? Hvað kemur Kumbaravogs-
heimilið Breiðavíkurheimilinu við?
Spyr sá sem ekki veit! En þjóðin er
kannski orðin þreytt á Kumb-
aravogsmálinu og trúlega þreyttari
á hvort hlutabréf hækki eða lækki
eða hvort þessi eða hinn sé að
græða milljarða á 5 mín. fresti.
Ráðamenn ættu að vita að á sama
tíma er fólkið í landinu að berjast
jafnvel við að lifa daginn af og eiga
ofan í sig og á og berjast fyrir börn-
unum sínum, að þeim líði vel og hafi
það gott. Á Kumbaravogi var frost
flesta daga, hvorki fengum við hlýju
né vorum við nokkurn tímann spurð
að því hvernig okkur liði.
En við vitum hins vegar að skila-
boðin frá stjórnvöldum til okkar
með tómlæti sínu þýðir einfaldlega
það, að það var í lagi að koma svona
fram við börn.
Sigurborg vill engar deilur við
fóstursystkini sín og á sama hátt vil
ég engar deilur við Sigurborgu
Ólafsdóttur sem er aðstoðarmaður
forstjórans á Kumbaravogi.
Kumbaravogsbörnin
María Haralds segir frá sinni
upplifun af Kumbaravogi »Nokkuð er ljóst aðKumbaravogsbörnin
skiptast í 2 hópa. Best
er því að taka af allan
vafa og einmitt að láta
rannsaka þetta heimili.
María Haralds
Höfundur er nemi í símennt Háskóla
Reykjavíkur.
HINN 21. okt. sl. birtist svar-
grein Sigurðar Pálssonar fyrrver-
andi sóknarprests þjóðkirkjunnar
við grein minni frá 30. sept.
„Húmanismi – lífsskoðun til fram-
tíðar“. Það er ánægjulegt að Sig-
urður tekur undir með mér um
mikilvægi húmanismans, en hann
skrifar hins vegar greinina til að
mótmæla því sem hann kallar að
„[ég] spyrði saman guðleysi og
húmanisma“. Honum sárnar
greinilega að ég nefni ekki ein-
hverja trúmenn sem jafnframt
hafi verið málsvarar húmanískra
lífsgilda. Sigurður segir: „Að skil-
greina húmanismann eða mann-
gildisstefnuna fyrst og fremst sem
guðlaust lífsviðhorf er fölsun.“
Hann vísar svo til þess að í mann-
kynssögunni sé „fjarri því að allar
greinar [manngildisstefnunnar]
hafni trúarlegri sýn á tilveruna“.
Fyrst vil ég nefna að hvergi í
umræddri grein sagði ég að
kristnir gætu ekki tileinkað sér
húmanísk gildi eða hefðu ekki gert
það fyrr á öldum. Hins vegar hafa
ekki nema örfáir trúarleiðtogar
verið í forsvari fyrir manngild-
ishyggju og miklu oftar barist
gegn straumum frelsis og mann-
gildis. Þannig var það með trú-
frelsi, aðskilnað ríkisvalds og
dómsvalds frá kirkjunni, afnám
þrælahalds, kosningarétt kvenna
og nú síðast réttindi samkyn-
hneigðra. Forysta þjóðkirkjunnar
hefur ekki enn áttað sig fyllilega á
rökréttum nútímaviðhorfum gagn-
vart samkynhneigð. Hún barði
lengi vel hausnum við stein í
aumkunarverðri tilraun sinni til að
halda í bókstafinn og hvatti Al-
þingi til þess að skerða réttindi
annarra trúfélaga til að taka sjálf-
stæða ákvörðun um hjónavígslu
samkynhneigðra þar
til nýlega.
Þau alþjóðasamtök
sem sl. 56 ár hafa
borið nafn húmanism-
ans, International
Humanist and Ethical
Union (IHEU), hafna
hindurvitnum og
þ.á m. trú á guði. Al-
mennt þegar talað er
um samtök húmanista
og húmanisma er átt
við IHEU og þann
húmanisma sem þar
er haldið á lofti. Sið-
mennt er aðildarfélag að þeim.
Hinn venjubundni húmanismi nú-
tímans er trúlaus og þar liggur
mín skírskotun.
Vissulega hafa húmanísk lífs-
viðhorf verið til innan trúarbragða
og fyrstu húmanistar endurreisn-
arinnar eins og t.d. Desiderius
Erasmus frá Rotterdam voru trú-
aðir. Þeir fengu viðurnefnið húm-
anistar árið 1589 vegna þess að
skrif þeirra lögðu meiri áherslu á
frelsi mannsins en áður þekktist.
Þeir grófu þannig óbeint undan
guðdómleikanum og því óskoraða
valdi sem kirkjan hafði tekið sér á
hugum og líkamlegu frelsi fólks.
Þjóðfélög þessa tíma voru gegn-
sýrð af kristinni bókstafstrú og
það var ávísun á dauðann að segja
sig trúlausan. Thomas Jefferson,
sem var uppi um tveimur öldum
síðar, var einarður gagnrýnandi
trúarbragða og taldi að siðferði
væri ekki komið frá guðdómi held-
ur eðlislægri dómgreind mannsins.
Sigurður sagði svo: „Guðlaus
lífsviðhorf fæddu ekki af sér
manngildishugsjónina.“ Þessu er
ég algerlega ósammála. Mann-
gildishugsjónin hefur enga þörf
fyrir guðshugmynd-
ina og stendur al-
gerlega sjálfstæð án
hennar. Þó að bæði
trúaðir og ótrúaðir
hugsuðir sögunnar
hafi komið fram með
húmanískar skoð-
anir, þá byggðust
þær ekki á guðfræði
eða trúarlegum inn-
blæstri. Þau trúar-
brögð sem í dag telj-
ast hófsöm og
skynsamari öðrum
eru það vegna þess
að þau hafa fjarlægst nákvæma
trú á orð trúarrita sinna og skilið
eftir þann kjarna sem hvað helst
samræmist húmanískum gildum
og skynsemi. Þannig skiptir trúin
á upprisuna og hina heilögu
þrenningu ákaflega litlu máli fyr-
ir meginhluta kristinna Íslend-
inga. Samkvæmt stórri Gallup-
könnun sem var gerð hérlendis
árið 2004 trúa aðeins 8,1% því að
þeir fari til himna eftir sinn dán-
ardag. Siðferðislegt, lagalegt og
menningarlegt umhverfi okkar er
fyrst og fremst húmanískt, þ.e.
óður til frelsi mannsins, hugvits
og mannúðar en ekki trúarlegrar
náðar eins og forysta þjóðkirkj-
unnar básúnar við hvert tæki-
færi.
Svo hneykslaðist Sigurður yfir
því að ég vogaði mér að segja að
hófsöm trúarbrögð búi í haginn
fyrir hin öfgafullu heittrúar-
brögð. Það er langt mál að færa
fyrir því full rök en hér vil ég
nefna eitt dæmi sem er okkur
nærri. Á dögunum fór fram svo-
kölluð Bænaganga sem margir
kristnir trúarsöfnuðir stóðu að,
þ.á m. þjóðkirkjan. Gengið var nið-
ur á Austurvöll og beðið um aukna
kristinfræði og trúarlega starf-
semi í skólum. Aðalskipuleggjandi
göngunnar var maður sem vitað er
að talar mjög niðrandi um sam-
kynhneigða opinberlega. Í göng-
unni voru svo hermannaklæddir
karlar sem báru fána og yfirbragð
göngunnar varð því mjög þjóðern-
islegt. Á meðan forgöngumaðurinn
predikaði böðuðu þátttakendur út
örmum líkt og öfga-evangelistar
gera í Bandaríkjunum (sjá grein
Brynjólfs Þorvarðarsonar „Gengið
gegn gleðinni“ í Mbl. 18.11.07 bls.
50). Siðmennt, félag siðrænna
húmanista á Íslandi, hefur beðið
skólayfirvöld undanfarin ár að
gæta hins hlutlausa veraldlega
grunns í menntastofnunum lands-
ins og gæta þannig mannréttinda
barna, sem voru dómfest í Mann-
réttindadómstóli Evrópu í sumar.
Í stað þess að virða þennan dóm
er þjóðkirkjan tilbúin að ganga
með öfgatrúuðum í baráttu fyrir
auknum trúarlegum afskiptum í
skólum. Hvað segir þetta manni
um húmanisma þjóðkirkjunnar og
með hverjum hún stendur?
Manngildi og siðferði mannsins vegna er nóg
Svanur Sigurbjörnsson
skrifar um húmanisma
Svanur Sigurbjörnsson
» Þau trúarbrögð semí dag teljast hófsöm
og skynsamari öðrum
eru það vegna þess að
þau hafa fjarlægst ná-
kvæma trú á orð trúar-
rita sinna.
Höfundur er læknir og húmanisti.
flísar
Stórhöfða 21, við Gullinbrú,
sími 545 5500.
www.flis.is ● netfang: flis@flis.is
Allt fyrir baðherbergið
Mikið úrval af
fallegum
rúmfatnaði
Skólavörðustíg 21, Reykjavík, sími 551 4050