Morgunblaðið - 30.12.2007, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 30. DESEMBER 2007 41
MENNING
Eftir Einar Fal Ingólfsson
efi@mbl.is
Í TILEFNI af 30 ára afmæli Ný-
listasafnsins á komandi ári, hyggst
stjórn safnsins gera sögu þess hátt
undir höfði á allsérstakan hátt. Sam-
kvæmt stefnuyfirlýsingu verður lögð
áhersla á að „varpa ljósi á, hreyfa við,
rannsaka, sýna og kynna Ný-
listasafnið og sögu þess fyrir almenn-
ingi svo safnið geti vaxið og fest sig
enn betur í sessi sem samtímalista-
miðstöð þjóðarinnar.“ Ráðast á í
viðamikla úttekt á rómaðri safna-
eigninni, sem fáir ef nokkrir, þekkja
til hlítar. Koma á verkunum í við-
unandi geymslu. Rannsaka á söguna
og skrá – ekki er til í fórum safnsins
skrá yfir sýningar þess til þessa dags
– og allt á þetta að vera gert fyrir
opnum tjöldum, í húsakynnum safns-
ins við Laugaveg 26. Þannig verður
úttektin á safneigninni og skjölum
gerð fyrir augum gesta, sem og rann-
sóknir fræðimanna og kennsla, og
inn í rýmið blandast sýningar þar
sem unnið verður út frá sögu safns-
ins.
„Nýliðin saga nútímamyndlistar
hefur ekki verið skráð og saga þess-
arar stofnunar er eiginlega bara til í
munnmælum,“ segir Nína Magn-
úsdóttir, formaður stjórnar Ný-
listasafnsins.
Nýlistasafnið er sjálfseign-
arstofnun, rekin af samtökum lista-
manna. Nýló hefur alltaf verið rekið
af myndlistarmönnum, sem margir
hverjir hafa lagt mikið af sér í starfið
í einhvern tíma, og síðan hefur hver
stjórnendahópurinn tekið við af öðr-
um. Stofnfélagar voru um 20 en með-
limir eru um 300 í dag.
Byrjað á byrjuninni
Meðal markmiða Nýlistasafnsins
er að vera miðstöð nýrra strauma og
tilrauna í myndlist, að efla hug-
myndafræðilega umræðu um mynd-
list, vera vettvangur fyrir unga
myndlistarmenn, að gegna skyldum
listasafns, að safna listaverkum eftir
félaga safnsins, að halda utan um og
skrásetja sögu samtímamyndlistar á
Íslandi, og styrkja stöðu sína sem
helsta samtímalistastofnun landsins.
Í samtalinu við Nínu kemur glögg-
lega í ljós að fyrri markmiðunum hef-
ur verið sinnt, safnið hefur verið vett-
vangur fyrir framsækna list og unga
listamenn, en orka stjórnenda hefur
farið í að halda sýningar; verkum var
safnað framan af en skráningu hefur
ekki verið sinnt.
Nú á að ráðast í viðamikla dagskrá
á afmælisárinu, þar sem á að bjarga
sögunni. „Við ætlum að gera sem
mest, fyrst við erum að ráðast í þetta.
En það verður að byrja á byrjuninni.
Öll okkar gögn eru í kössum og ekki
hægt að nálgast þau til rannsókna
fyrr en þau hafa verið flokkuð og
skráð. Í gegnum tíðina hafa fengist
einhverjir peningar til að skrásetja
verkin og gögnin en það hefur aldrei
verið hægt að gera þetta tilhlýðilega,
frá upphafi til enda.
Við höfum leitað eftir samstarfi
víða, einkum eftir fjármagni og því
miður vantar okkur enn þá svolítið
upp á til að þetta gangi allt upp. En
við höfum einnig verið í öðrum við-
ræðum, eins og við Listasafn Íslands,
en stefnt er að því að safneignin fari í
geymslu til þeirra. Við lítum á allar
þessar aðgerðir sem nauðsynlegar til
að stofnunin geti skilgreint sig betur
og orðið mótaðri til framtíðar.“
Oft hefur verið vísað í ræðu og riti
til safneignar Nýló, án þess að mik-
ilvægi og styrkur verkanna sé kunn-
ur. Nína segir yfirsýn skorta.
„Safneignin er vissulega goðsagn-
arkennd, hvað er í henni og hvers
virði hún er; heimildalega og pen-
ingalega. Vafalítið erum við með
nokkur lykilverk eftir Dieter Roth,
enn fremur stórt safn af grafík og
bókverkum eftir hann. Svo erum við
með mótunarverk eftir þá kynslóð
listamanna sem unnu hér á fyrstu ár-
um Nýlistasafnsins. Safneign sem
myndast öll með gjöfum verður öðru-
vísi en aðrar safneignir.
Þótt formlega hafi verið hætt að
taka við verkum 1989 hafa listamenn
haldið áfram að skilja verk eftir, eftir
sýningar, eins og til að mynda Matt-
hew Barney.
Við þurfum líka að taka afstöðu til
þess með hvaða hætti við höldum
áfram að safna verkum.“
Varðveitt af Listasafninu
Nína segist líta á komandi ár sem
allsherjartiltekt. „Ég efast ekki um
að margt á eftir að koma í ljós í þess-
ari vinnu. Við höfum leitað til lista- og
fræðimanna um að koma og vinna
innan þeirra áhugasviða, rannsóknir
sem geta tengst því sem er verið að
vinna að hér. Þá vinna nokkrir mynd-
listarmenn verk innan rýmisins.“
Í lok árs á að vera búið að skrá-
setja gögnin og verkin fullkomlega,
þau síðarnefndu undir umsjón for-
varðar Listasafns Íslands. „Verkin
verða samt alltaf okkar eign, við er-
um að gera samstarfssamning við
stofnun sem hefur betri aðstöðu til að
hýsa verkin,“ segir Nína. „Það sama
á við um gögnin. Með samstarfi við
Borgarskjalasafn fæst fullt aðgengi
að þeim. Í kjölfarið ættum við að geta
ráðist í það að skrá sögu safnsins
krónólógískt; hvað hefur gerst hér
frá upphafi, með myndum sem sýna
starfsemina.
Staðreyndin er sú að þessar upp-
lýsingar eru ekki til í dag. Ég get
ekki sagt þér hvaða sýningar voru í
safninu fyrir tíu árum.“
Hún nefnir önnur verkefni sem
þarf að ráðast í þegar tími gefst til;
alltaf hafi gengið fyrir að skipuleggja
nýjar sýningar og yfirsýn hafi skort.
„Það þarf að ræða framtíðarhúsnæði
safnsins. Við erum hér í leiguhúsnæði
og rekstrarfyrirkomulagið er vissu-
lega sérstakt, en það hefur alltaf ver-
ið rekið af myndlistarmönnum með
afar lítið fé milli handanna. Nem-
endur í rekstrarfræði við Háskólann í
Reykjavík ætla að taka rekstr-
arformið út.
Þá mun Auður Ólafsdóttir list-
fræðingur kenna hér að hluta til kúrs
við Háskóla Íslands, myndlist eftir
1960. Okkur langar að fá sem flesta
hingað inn til okkar.“
Hávær krafa um upplýsingar
Andrea Maack, gjaldkeri félagsins,
hefur unnið að uppfærslu heimasíðu
Nýló, en hún segir kröfurnar um
gagnvirkni og flæði upplýsinga á
Netinu sífellt aukast.
„Við erum komin með upplýsingar
um sýningar síðustu tveggja ára inn
en það væri forvitnilegt að hafa upp-
lýsingar um allar sýningar frá upp-
hafi. Krafan um aðgengilegar upplýs-
ingar verður sífellt háværari, til
dæmis fyrir fólk sem er að læra lista-
sögu og menningarstjórnun.
Það er mikið spurt um safnið, til
dæmis berast fyrirspurnir frá öðrum
söfnum, nú síðast MoMA í New York
og núna þarf maður hálfan dag til að
finna upplýsingarnar. Það er áhugi á
safninu, heima og erlendis.
Þetta verður risastór innsetning
hjá okkur í eitt ár; öll starfsemin
verður sýnileg og allir eru velkomnir
til að leggja sitt af mörkum, með sög-
um og upplýsingum um starfsemina
þessi 30 ár.
Þetta verður eins árs maraþon í
Nýló.“
 Nýlistasafnið
verður 30 ára á
næsta ári  Úttekt
gerð á safneigninni
og öll gögn safnsins
skráð
Eins árs maraþon á Nýló
Morgunblaðið/Kristinn
Í Nýlistasafninu Meðal sýnenda á árinu voru Guðrún Benónýsdóttir og Sirra Sigrún Sigurðardóttir.
Skipulagt Hluti stjórnar Nýlistasafnsins á vinnufundi.
DAGSKRÁ ársins og fyrirhuguðum
aðgerðum er skipt upp í nokkra
þætti.
SAFNEIGNIN
Móta á nýtt skráningarkerfi fyrir
Listaverkasafn Nýlistasafnsins,
flokka og fara yfir verk í geymslum
safnsins, ljósmynda þau og skrá.
Fyrirhugaður er samstarfssamn-
ingur við Listasafn Íslands um for-
vörslu og geymslu á verkunum.
Safneigninni verður jafnframt
pakkað og henni komið fyrir í sam-
eiginlegri geymslu Nýlistasafnsins
og Listasafns Íslands.
Markmiðið er að opna aðgengi að
mikilvægum verkum, framfylgja
skyldu um skráningu og forvörslu,
og kröfum um aðgengi fræðimanna
og almennings. Þá á að taka þátt í
fræðslu og miðlun á íslenskri sam-
tímalist og styrkja hlutverk safnsins
við að safna verkum sem aðrar
stofnanir sinna ekki, eins og gern-
ingum.
HALDIÐ TIL HAGA
Skrá á munnlegar heimildir um
Nýlistasafnið; flokka og fara yfir
gögn í eigu safnsins; setja upp sýn-
ingar sem unnar eru úr heimildum
og gögnum og afhenda síðan Borg-
arskjalasafni gögnin, þar sem þau
verða aðgengileg almenningi og
fræðimönnum.
SVARTI KASSINN
Miðrými safnsins, þar sem lista-
verkaeignin er geymd í dag, breyt-
ist í sýningarsal meðan önnur sýn-
ingarými eru nýtt sem vinnu- og
sýningaaðstaða fyrir safneign og
skjalasafn. Settar verða upp fimm
til sjö einka- og samsýningar á árinu
2008. Hildigunnur Birgisdóttir held-
ur fyrstu sýninguna, sem verður
opnuð 18. janúar. Allir vinna lista-
mennirnir í samtali við salarkynni
safnsins, sögu þess og framtíð-
arhlutverk.
HREIÐUR - RANNSÓKNIR
Allt árið verða sett upp hreiður í
safninu. Þau eru litlar sýningar sem
eru afrakstur rannsókna þar sem
meðal annars er rýnt í listaverk,
bókverk, ljósmyndir og veggspjöld.
Meðal fræðimanna sem setja upp
hreiður eru Eva Heisler listfræð-
ingur, sem ásamt Ingólfi Arnarsyni
myndlistarmanni skoðar verk eftir
Douwe Jan Bakker; Markús Andr-
ésson skoðar verk Dorothy Iannone;
Valur Antonsson, rithöfundur og
heimspekingur, tekur fyrir tengsl
ljóðlistar og myndlistar; Guð-
mundur Oddur prófessor skoðar
plaggatagerð safnsins; Þorvaldur
Þorsteinsson bókverk og Oddný Eir
heimspekingur veltir fyrir sér hug-
myndinni um sjálfsendurskoðun.
GJÖRNINGAANNÁLL
Nýlistasafnið verði varð-
veislusafn á gjörningaverkum og
heimildum um gjörninga, en þau
eru illviðráðanlegri til „söfnunar“
heldur en verk í aðra miðla. Augna-
blikið þegar verkið fer fram er ein-
stakt og ekki varanlegt, en hins-
vegar liggja heimildir til
grundvallar eftir á. Það geta verið
ljósmyndir, upptökur, skissur, plön
eða uppskriftir. Í safneigninni eru
þegar heimildir um 20 gjörn-
ingaverk frá 1978 til 1981.
SAMSTARF
Viðræður fara fram um samstarf
við Listasafn Íslands, mennta-
málaráðuneyti og Reykjavíkurborg.
Þegar er hafið samstarf við Borg-
arskjalasafn, listfræðideild Háskóla
Íslands og menningarstjórn-
unardeild Háskóla Reykjavíkur auk
fjölda fræði- og listamanna. Þá er
unnið að því að sýningar verði sett-
ar upp á listaverkum og gögnum úr
eigu safnsins í öðrum söfnum 2009.
Úr dagskrá
Nýlistasafnsins
á afmælisárinu 2008
Í EIGU Nýlistasafnsins eru meðal annars verk
eftir listamennina Magnús Pálsson, Níels Haf-
stein, Hrein Friðfinnsson, Hörð Ágústsson, Jón
Gunnar Árnason, Kristján Guðmundsson, Magn-
ús Tómasson, Rósku, Sigurð Guðmundsson, Sig-
urjón Jóhannsson, Halldór Ásgeirsson, Hannes
Lárusson, Ívar Valgarðsson, Steingrím Eyfjörð,
Rúrí, Steinu Vasulka, Finnboga Pétursson, Guð-
rúnu Hrönn Ragnarsdóttir, Dieter Roth, Joseph
Beuys, Richard Hamilton, Dorothy Iannone, Jan
Voss, Douwe Jan Bakker, Robert Filliou, Peter
Angerman, John Armleder, Jan Knap, Alan Jo-
hnston, Peter Mönning, Bengt Adlers, Franz
Graf, Matthew Barney, Geoffrey Hendricks,
Kees Visser og Vito Acconci.
Markviss söfnun fyrstu árin
Fyrir 30 árum gerðu stofnendur Nýlistasafns-
ins sér grein fyrir því að opinber listasaga mót-
ast að miklu leyti út frá verkum sem eru í söfn-
um. Ákvörðunin þeirra að stofna nýtt listasafn
þjónaði þannig tvíþættu hlutverki. Að forða eig-
in listaverkum frá glötun og varðveita verk sem
annars hefðu glatast eftir tveggja áratuga
áhugaleysi opinberra safna á verkum Súm hóps-
ins. Fyrstu árin var söfnunin markviss og bæði
innlendir og erlendir listamenn gáfu verk. Árið
1989 var formlega hætt að taka við verkum, þótt
ýmsir sýnendur hafi gegnum tíðina skilið sitt-
hvað eftir í safninu. Það er hins vegar markmið
núverandi stjórnar að hefja aftur skipulagða
söfnun verka í safneign Nýlistasafnsins.
Skjalasafn Nýlistasafnsins inniheldur pappíra
sem tengjast safninu, sögu þess og sýning-
arhaldi. Þar er einnig að finna skjöl sem tengjast
íslenskri samtímalistasögu meðal annars frá
Súm hópnun, Gallerí Suðurgötu 7, Gallerí Lóu í
Amsterdam og Gullströndin andar. Markmiðið
er að viða að safninu gögnum sem tengjast lista-
mannarekinni starfsemi allt til dagsins í dag.
Níels, Roth, Steina, Barney …
Eitt af verkunum eft-
ir Dieter Roth.
Verk eftir Sigurð
Guðmundsson úr
safneigninni.
Um 800 verk eru í eigu Nýlistasafnsins