Morgunblaðið - 28.02.2008, Side 31

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. FEBRÚAR 2008 31
NÚ hefur verðlaunatillaga um
framtíð Vatnsmýrarinnar verið til
kynningar í Hafnarhúsinu und-
anfarna daga. M.v. þessa tillögu er
skipting Vatnsmýrarinnar eftirfar-
andi: Byggingarsvæði 40%, grænt
svæði og tjörn 30%
og gatnagerð og
göngustígar 30%.
Þetta eru tölur sem
kynningarstjóri
greindi frá. Að 40%
séu byggingarsvæði
þá get ég ekki annað
en hugsað upphátt
um alla þá milljarða
sem áttu að koma inn
vegna lóðarsölu í
mýrinni en inni í
þessum 40% eru þá
lóðir HÍ og HR sem
þeir áttu að fá fyrir
ekki neitt. M.v. þetta get ég ekki
séð að eftir séu einhverjir pen-
ingar til að byggja upp annan
flugvöll. Einnig er skondið að sjá í
þessari verðlaunatillögu þessa
stóru tjörn, en hún er á einum
hæsta punkti sem hægt er að
finna í Vatnsmýrinni. Ég held að
borgaryfirvöld ættu að jarða þess-
ar tillögur og hætta við öll áform
um flutning Reykjavíkurflugvallar
úr Vatnsmýrinni og í staðinn
byggja upp flugvall-
araðstöðu sem væri
höfuðborg landsins til
sóma og efldi teng-
ingar höfuðborg-
arinnar við íbúa lands-
byggðarinnar.
Samkvæmt könnun
Fréttablaðsins frá því
í janúar eru 60%
borgarbúa hlynnt því
að hafa flugvöllinn í
Vatnsmýrinni. Af
hverju er ekki hlustað
á borgarbúa eða þá
alla landsmenn? Flugvöllurinn er
ekki bara málefni íbúa Reykjavík-
ur heldur allra landsmanna. Nú
fer að styttast í endurkjör forseta
Íslands og ef af kosningu verður
hvet ég hið háa Alþingi til að setja
á sama tíma þjóðaratkvæða-
greiðslu um framtíð Reykjavík-
urflugvallar, þetta er ekki einka-
mál Reykvíkinga.
Framtíð
Vatnsmýrarinnar
Valur Stefánsson vill byggja
upp flugvallaraðstöðu í Vatns-
mýrinni sem væri höfuðborg
landsins til sóma
Valur Stefánsson
» Verðlaunatillagan
um framtíð Vatns-
mýrarinnar er greini-
lega ekki sú peninga-
auðlind sem fulltrúar
samtakanna um betri
byggð hafa haldið fram.
Höfundur er einkaflugmaður.
Í MORGUNBLAÐINU miðviku-
daginn 13. febrúar senda borgaryf-
irvöld meira en 12.000
íbúum í Hlíðum, Holt-
um, Norðurmýri og
Háleitishverfum skila-
boð um að lífsgæði
þeirra séu lítils metin
þar sem birtar eru til-
lögur þeirra að mis-
lægum gatnamótum
Miklubrautar og
Kringlumýrarbrautar.
Skilaboð borgaryf-
irvalda eru skýr; auka
á loft- og hávaðameng-
un sem er þó óbærileg
fyrir. Réttur íbúa á öll-
um aldri til að komast
greiðlega um hverfið
og sækja nærþjónustu
vigtar ekkert í kröfu-
lýsingu. Samráð við
íbúa í hverfunum hef-
ur ekkert verið.
Lausnin er eingöngu
unnin á forsendum
bílaumferðar og allt
annað látið víkja. Með
þessu eru borgaryf-
irvöld að skapa umsát-
ursástand og grafa
málið í skotgrafir í anda gamaldags
stjórnsýslu í stað þess að vinna mál-
ið opið og í samráði við þá sem allra
mestra hagsmuna eiga að gæta í
málinu; íbúa á svæðinu.
Íbúasamtök 3. hverfis hafa nú í á
þriðja ár óskað eftir samráði við
borgaryfirvöld um þessi mál. Á með-
an kjörnir fulltrúar eru í pólitískum
sandkassaleik hafa verkfræðingar
með þarsíðustu aldar hugsanahátt
fengið að leika lausum hala og kom-
ið upp með lausnir sem
í engu mæta sjálfsögð-
um nútímakröfum um
lífsgæði í borg. Kröfu-
lýsingu er skamm-
arlega ábótavant, því
ekki hefur verið leitast
við að lýsa eða skil-
greina kröfur þeirra
sem mest eiga undir,
íbúanna sjálfra. Aug-
ljósasta dæmið um
þetta er tölvumyndin
sem fylgdi greininni af
gatnamótum Löngu-
hlíðar og Miklubraut
eftir breytingar. Þar má
glöggt sjá að ekki er
gert ráð fyrir gangandi,
eða hjólandi umferð við
þau gatnamót, sem þó
sannarlega mynda
hjarta Hlíðanna og ætti
að vera iðandi af mann-
lífi á yfirborðinu. Að
sjálfsögðu sést ekki
einn einasti íbúi á
myndinni, því þeir
verða væntanlega allir
áfram í bílunum til að
komast um hverfið. Gangandi- og
hjólandi umferð vill líka greiðar og
beinar leiðir. Hringtorg og flóknar
gönguleiðir eru alls ekki til að greiða
þær, né til að hvetja fólk til að koma
úr bílum og velja aðrar og umhverf-
isvænni samgöngulausnir.
Í dag eru Hlíðarnar skornar af
þremur hraðbrautum í 5 litlar eyjar
sem hver um sig getur ekki staðið
undir sjálfsagðri nærþjónustu.
Hraðbrautalausnin sem nú er kynnt
styrkir þetta ástand því Miklubraut
og Kringlumýrarbraut eru að
stórum hluta í opnum gjám með til-
heyrandi aukningu á hávaða- og
loftmengun. Yfir 60% af 3. hverfi
Reykjavíkur er innan mesta áhrifa-
svæðis slíkar mengunar skv. rann-
sóknum Þórarins Gíslasonar, læknis
og fleiri. Innan þessa svæðis eru all-
ir skólar hverfisins og 5 af 7 leik-
skólum. Þetta ástand ætla borgaryf-
irvöld að fastsetja til framtíðar
samkvæmt þessum hugmyndum.
Gangandi og hjólandi eru ætlaðar
flóknar leiðir upp og niður í gegnum
tröllaukin hraðbrautamannvirki.
Forgangur bíla er algjör. Forgangs-
röðun áætlana staðfestir þetta svo
enn frekar en reiknað er með að
byrja á tröllauknum gatnamótum
sem auka bara á vandann og síðar á
að fara í að leysa raunverulegu
vandamálin.
Hlíðarnar eru það hverfi sem
borgaryfirvöld geta bundið hvað
mestar vonir við að bæta óheilbrigt
samgöngumynstur borgarinnar þar
sem eingöngu er einn í bíl í yfir 90%
ferða. Mynstur sem sér yfir þriðj-
ung bílferða undir einum kílómetra
og meira en helming undir 2 km.
Íbúar í Hlíðum búa í þægilegri
göngu- og hjólafjarlægð frá mið-
borginni þar sem yfir 40% af störf-
um á höfuðborgarsvæðinu eru.
Mengun í Hlíðum er allt að 40%
meiri en á Grensási samkvæmt ný-
legum mælingum, sem á þó að vera
að mæla hæstu gildi í borginni. Há-
vaði í nágrenni þessara stórfljóta er
þegar á heilsufarsmörkum. Nú á að
grafa fljótin niður í opnar gjár að
stórum hluta og opið hringtorg í
formi gjallarhorns trónir í miðju. Í
nær þriggja metra hæð yfir núver-
andi plani verður síðan hátt í 40 þús-
und bíla umferð og greiðir þannig
enn frekar fyrir leið umferð-
arhávaða yfir nærliggjandi íbúa-
byggð.
Þessi lausn sem nú er kynnt mæt-
ir takmarkað þeim sjálfsögðu kröf-
um að lausnin þurfi að bæta lífsgæði
íbúa, greiða leiðir og setja í forgang
gangandi- og hjólandi umferð, að
draga verulega úr loft- og hljóð-
mengun, og að sameina Hlíðarnar í
eitt hverfi. Stór og opin gjá frá
gatnamótum og niður að Stakkahlíð
mun skapa gettó ástand í nærliggj-
andi götum og við munum sjá ná-
kvæmlega sömu hluti gerast og í
borgum þar sem slíkar lausnir hafa
orðið ofan á. Íbúar sem áður áttu
möguleika á að nota annan sam-
göngumáta en bílinn, hverfa allir inn
í bílana og bæta við þegar algjörlega
óviðunandi ástand.
Þær hugmyndir sem kynntar eru
í dag styrkja enn frekar þá stað-
reynd að það eru skipulagsyfirvöld
sem velja bílinn, ekki borgararnir.
Íbúasamtök 3. hverfis skora enn og
aftur á borgaryfirvöld að boða til op-
ins kynningarfundar um málið og að
tillit verði tekið ráða helstu sérfræð-
inga í málinu; íbúanna sem búa við
þessi hraðbrautamannvirki. Þeir
eiga betra skilið en meiri mengun og
minni lífsgæði.
Lífsgæði lítils metin
Hilmar Sigurðsson skrifar um
umferðarskipulagsmál í Hlíð-
unum og víðar í Reykjavík
» Þessi lausn
sem nú er
kynnt mætir
takmarkað
þeim sjálfsögðu
kröfum að
lausnin þurfi að
auka lífsgæði
íbúa.
Hilmar Sigurðsson
Höfundur er formaður Íbúasamtaka
3. hverfis - www.hlidar.com
UNDRUM sætir hve umræðan
um starfsheitið ráðherra er kom-
in út um víðan völl og hve sterk
viðbrögð hafa verið
gegn hugmyndum
um breytingar á
starfstitlinum.
Hvatamaður að mál-
inu og flutnings-
maður á viðkomandi
þingsályktun-
artillögu, alþing-
ismaðurinn Steinunn
Valdís Óskarsdóttir,
hefur jafnvel mátt
þola persónulegar
ákúrur og niðrandi
pólitísk ummæli
vegna framtaksins.
Dæmi um síðast-
nefnda eru leið-
araskrif blaðamanns-
ins Kolbrúnar
Bergþórsdóttur í 24
stundum 9. febrúar
sl. Þar svellur henni
mjög móður og til-
finningarnar bera
hana ofurliði. Kol-
brún telur málið allt
lítilsiglt og virðingu
Alþingis ósamboðið
og kallar það „dæmi-
gerða dægurhug-
mynd“ og „skemmti-
efni“ sem stjórnarandstöðunni
fremur en stjórnarsinnum væri
trúandi til að setja á oddinn í
valdalausu tilgangsleysi sínu! Þá
viðrar Kolbrún þá skoðun sína að
Steinunn Valdís hafi orðið borg-
arstjóri í Reykjavík „fyrir
slembilukku“! Skrif af þessu tagi
eiga meira skylt við persónulega
óvild og nöldur en góða blaða-
mennsku.
En hvert er eðli málsins og
hver er kjarni þess? Í mínum
augum er þetta mál angi af jafn-
réttisbaráttu kynjanna, ekki stór-
vægilegur en vel þess virði að
gefa honum gaum. Öðrum þræði
snertir þetta íslenska tungu,
sveigjanleika hennar, merkingu
orða og málvitund fólks. Þegar
ég heyrði fyrst af málinu hugsaði
ég með mér að þetta væru rétt-
mætar vangaveltur og
jafnvel áhugavert að
smíða nýtt starfsheiti,
helst það sama fyrir
bæði kynin, fremur
en sitt heitið fyrir
hvort kynið.
Ég skal játa að það
angrar málvitund
mína að ávarpa konur
ráðherra. Mín rök eru
í stuttu máli að orðið
ráðherra, þ.e.a.s.
karlkyns viðskeytið
herra, sé upphaflega
myndað með skír-
skotun til valds karla,
hins „sterka“ kyns,
og drottnunar þeirra
á flestum sviðum yfir
málefnum og öðrum
mönnum, einkum þó
konum, hinu „veika“
kyni. Þar við bætast
tengslin við ávarps-
orðið herra, sem
óneitanlega er afar
karllægt og fellur illa
að konum. Með hlið-
sjón af breyttri og
jafnari stöðu kvenna
gagnvart körlum í
samfélagi nútímans, miðað við
það sem var fyrir rúmri öld þeg-
ar karlkyns ráðherra tók fyrst
sæti á Alþingi Íslendinga, er eðli-
legt að vefengja réttmæti þess að
kenna konur ennþá við herra.
Ég blæs á málflutning and-
stæðinganna þess efnis að ef kon-
ur geti ekki gegnt heitinu ráð-
herra, þá sé fokið í flest í skjól
og þær geti t.a.m. ekki sagst vera
sinn „eigin herra“, eða að þær
muni eiga í erfiðleikum með að
snæða „herramannsmat“ og það
jafnvel í „herragarði“ eins og
Kolbrún og fleiri hafa tönnlast á.
Hvað þá heldur að Kolbrún og
annað fullorðið fólk geti ekki
lengur sýnt af sér „barnaskap“
vegna neikvæðra viðhorfa til
æsku landsins! Eða að rangt
verði að kalla bleikjuna í Þing-
vallavatni „herra“ vatnsins af því
að hún er kvenkennd fisktegund
sem, að sögn Heimis Þ. Gísla-
sonar í Morgunblaðinu 20.12.
2007, ku tróna efst í fæðukeðju
vistkerfisins, sem reyndar er
rangt og nær að telja upp him-
brima og urriða í því sambandi!
Nei, þessi dæmi andstæðing-
anna eiga lítið skylt við meg-
ininntak málsins. Ruglað er sam-
an annars vegar ókynbundinni
notkun á góðum og gildum karl-
kynshugtökum á borð við herra-
mannsmatur og að vera herra yf-
ir einhverju, og hins vegar
notkun á karlkenndu starfsheiti
fyrir konur með sértæka, gam-
aldags tilvísun í karlkynið. Að
mínu viti er alls ekki verið að
amast við notkun starfsheita af
karlkyni almennt fyrir konur. Ég
sé því t.d. ekkert til fyrirstöðu að
konur séu og hafi verið forsetar,
bílstjórar, skipstjórar og hásetar.
Öðru máli gegnir ef orðið herra
þvælist með. Í þessum anda hef
ég stungið upp á að konur jafnt
sem karlar sem nú sinna ráð-
herraembættum gegni heitinu
ráðstjórar eða ráðsetar. Ég hvet
menn til að brjóta heilann um
fleiri heiti.
Framtak Steinunnar Valdísar
skiptir máli en ekki sköpum í
jafnréttisbaráttunni. Það end-
urspeglar ný og breytt viðhorf í
þjóðfélaginu og er verðugt við-
fangsefni fyrir íslenska tungu að
glíma við. Málið okkar er sterkt
og hefur haldið velli m.a. vegna
sveigjanleika og hæfileika til að
laga sig að breyttum kring-
umstæðum, t.d. með smíði nýrra
orða. Málfarsleg íhaldssemi á
auðvitað rétt á sér, en hún má
ekki hafa í för með sér blátt bann
við allri þróun í smíði, notkun og
merkingu orða ef góðar ástæður
liggja þar að baki. Komi nýtt og
gott orð fram í dagsljósið má láta
á það reyna og e.t.v. skipta eldra
og lélegra orði út í kjölfarið.
Um herra,
frúr og bleikjur
Hilmar J. Malmquist skrifar um
íslenskt mál og þróun þess
Hilmar J Malmquist
»Hugmyndir
um nýtt
starfsheiti ráð-
herra end-
urspeglar
breytta stöðu
kvenna í sam-
félaginu og er
áhugavert við-
fangsefni fyrir
íslenska tungu.
Höfundur er áhugamaður um
íslensku, ráðamenn, lífríki
Þingvallvatns og fleira.
Bréf til blaðsins
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
VIÐ umkomulausir vitleysingar
sem neytum bæði nikótíns og alkó-
hóls erum ríkisvaldinu þakklátir.
Ríkisvaldið skaffar okkur þessi efni
og stendur sig vel. Þessi efni eru
svo mikilvæg að ríkisvaldið annast
sjálft dreifingu þeirra og sölu svo að
aldrei verði vöruskortur. Stundum
er bakaraverkfall og þá vantar
brauð en við getum alltaf gengið að
nikótíni og alkóhóli vísu hjá ríkinu.
Að vísu bannar ríkið að efnin séu
auglýst. Enda eru sumar vörur svo
góðar og ómissandi að þær auglýsa
sig sjálfar, eins og stundum er sagt.
Annað efnanna má ekki nota
nema á heimilum og úti á gangstétt.
Hitt má nota hvar sem er nema
undir stýri og úti á gangstétt.
Einhvern veginn finnst mér tví-
skinnungur í þessum málum, jafn-
vel þrískinnungur.
Stundum er talað um skaðsemi
marijúanalaufa. Þau eru talin svo
skaðleg að ekki einu sinni ríkið sel-
ur gróðurinn. Þau eru talin svo
skaðleg að lögreglan er á spretti um
land allt að þefa uppi plönturnar og
gerir ekki annað
á meðan.
Einu sinni fyr-
ir langalöngu
barst til landsins
tunna með arsen-
iki en fávísir
menn héldu að
þetta væri bjór.
Á þeim tíma voru
landsmenn
óskaplega
hræddir við bjór, einkum kven-
félagskonur. Nokkrir menn sem
héldu að efnið í tunnunni væri bjór
átu fáeinar matskeiðar og dóu. Svo
kom í ljós að þetta var arsenik en
ekki bjór. Og kvenfélagskonurnar
önduðu léttar og sögðu: Guði sé lof
að þetta var bara arsenik.
Eins og fram kom neyti ég bæði
nikótíns og alkóhóls. Taka má fram
að ég neyti hvorki arseniks né mari-
júana. En eru ekki einhverjir sér-
fræðingar sem geta sagt okkur
hvað af þessu fernu er hættulegast
og líka hvað veldur minnstum skaða
– nikótín, alkóhól, arsenik eða mari-
júana?
Þrískinnungur? Eða jafnvel
meira?
Um þrískinnung eða meira
Pétur Tryggvi Hjálmarsson skrifar
um lögleg og ólögleg vímuefni
Pétur Tryggvi
Hjálmarsson