Morgunblaðið - 22.06.2008, Blaðsíða 14

14 SUNNUDAGUR 22. JÚNÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
að er búið að betrekkja
vegginn í einu herbergi
íbúðargáms í Kabúl með
drögum að skáldsögu og
kvikmyndahandriti.
Það búa tveir í herberginu, sem
er þrír metrar á breidd og sex metr-
ar á lengd. Annar þeirra er banda-
rískur ofursti, en hinn er höfund-
urinn og leikstjórinn Börkur
Gunnarsson, sem einnig er varatals-
maður NATO eða Atlantshafs-
bandalagsins. Hann er með smá-
borð við gluggann sem er rétt nógu
stórt fyrir tölvuna, fataskáp og svo
er eiginlega ekki pláss fyrir neitt
annað.
„Þar hrúgast samt í kringum mig
tómar vatnsflöskur þegar ég vinn í
skáldverkunum á kvöldin,“ segir
hann. „Ef mér leiðist þá get ég notið
útsýnisins út um gluggann sem er
risastór virkisveggur, þriggja
metra breiður sementsklumpur og
um fjögurra metra hár með gadda-
vírsgirðingu á toppnum.“
Stanslaus skothríð
Börkur segir ástandið „ágætt“ í
Afganistan og segir mikinn mun á
ástandinu þar og í Írak, en hann var
áður talsmaður herafla NATO í
Bagdad í rúmt ár.
„Í Írak varð maður fyrir
sprengju- og eldflaugaárásum á
hverjum einasta degi, stanslausri
skothríð í borginni, sá brennandi
bíla, nýsprengd hús og endalausan
straum af særðu fólki sem var flutt
á spítalann. Hér hef ég aldrei heyrt
sprengju springa og aðeins einu
sinni heyrt skotárás þegar talib-
anarnir gerðu misheppnaða tilraun
til að drepa Karzai forseta núna í
apríl.“
Börkur segir stærstan hluta Afg-
anistan búa við öryggi og að mestu
hernaðarátökin séu í suðrinu, fjarri
Kabúl. Og þó að þau fari harðnandi
á köflum, þá haldi talibanar sig
mest á sömu svæðunum. „Það er til
marks um hvað staðan er orðin góð
að ekki eru nema tvö ár síðan talib-
anar gerðu árásir á svæði NATO-
liða, en nú eru bara gerðar sjálfs-
morðsárásir.“
– En það er talað um að vanti
fleiri hermenn til Afganistan?
„Já, það þyrfti að margfalda her-
aflann til að ná fullkomnum friði á
þetta svæði. Þegar NATO kom á
friði í Bosníu og Kosovo, þá var það
með mikilli viðveru. Og miðað við
stærð landsins og fólksfjölda þyrfti
að 25 falda heraflann og fimm-
tíufalda fjármagnið.“
– Og það stendur ekki til …
„Nei.“
– Ertu bjartsýnn á að sú stund
renni upp að NATO geti dregið her-
afla sinn til baka?
„Já, ég er það. Uppbyggingin
gengur vel á afganska hernum og
lögreglunni. Það sést á því að þegar
þeir lenda í átökum við talibana, þá
hefur herinn og lögreglan betur í
langflestum tilvikum, en sú var ekki
raunin fyrir tveimur árum þegar
Afganarnir voru ekki eins vel þjálf-
aðir og vopnum búnir.“
Mikil „fátækt“ og „eymd“ er í
Afganistan eftir 30 ára borgarstyrj-
öld, sem kostaði tvær milljónir lífið,
og má finna afleiðingarnar víða,
enda er ein og hálf milljón örkumluð
og fjórar milljónir flúðu. En Börkur
segir NATO standa fyrir gífurlegri
uppbyggingu í Afganistan á vega-
kerfi, skólum og annarri grunnþjón-
ustu. „Og aðildarþjóðir taka að sér
einstaka verkefni, svo sem að fá
bændur til að stunda venjulegan
landbúnað í stað ópíumræktar, sem
er aðaltekjulind fólksins í suðrinu.“
Eldur og brennisteinn
„Venjulegum“ degi í Afganistan
lýsir Börkur þannig að hann vakni
snemma og byrji á því að lesa þýð-
ingar á því helsta úr afgönskum fjöl-
miðlum frá deginum áður. Svo fer
hann á undirbúningsfund McKiern-
ans, yfirhershöfðingja herafla Atl-
antshafsbandalagsins í Afganistan.
„Þar sit ég aðþrengdur innan um
tveggja metra háa hershöfðingja í
litlu og óloftræstu herbergi á meðan
herforingjarnir fara yfir atburði
gærdagsins með yfirhershöfðingj-
anum. McKiernan endar síðan fund-
inn á því að leggja línuna sem við
fylgjum þann daginn.“
Eftir það fer Börkur „andstuttur“
yfir til sendiherra NATO, Maurits
Jochums, sem er yfirmaður borg-
aralegu starfseminnar í Afganistan.
Að því loknu fundar Börkur með
Afgönum í fjölmiðlahúsi þeirra.
„Þar förum við yfir það sem bregð-
ast þarf við í afgönskum fjölmiðlum
og hvernig skuli kynna ýmsar að-
gerðir ráðuneytanna í fjölmiðlunum
og síðast en ekki síst samhæfum við
skilaboðin sem koma frá ráðuneyt-
unum þannig að ekki sé talað í
kross.“
Hann segir að á fundinum séu
fulltrúar frá öllum ráðuneytum, auk
nokkurra „múlla“ sem eru presta-
stétt múslíma. „Þar er meðal annars
einn múlli. sem var talsmaður talib-
ana fyrir rúmu ári en yfirgaf flokk
þeirra og gekk til liðs við stjórnvöld
í fyrra. Það er svolítið fyndið að lesa
Fer reglulega í stríð til að
fjármagna kvikmyndirnar
Afganistan Börkur Gunnarsson í Panshir-dalnum, en þangað fór hann nýverið í kynnisferð með blaðamenn.
Mikil uppbygging á sér
stað á vegum NATO í
Afganistan. Börkur
Gunnarsson tekur þátt í
því starfi. Pétur Blöndal
talaði við hann um
ástandið í Afganistan,
kvikmynd sem er í
burðarliðnum og skáld-
söguna.
» Þar sit ég aðþrengdur innan um tveggja metra
háa hershöfðingja í litlu og óloftræstu herbergi
á meðan herforingjarnir fara yfir atburði gærdags-
ins með yfirhershöfðingjanum.
»Maður eyðir ekki tíma í að glápa á stelpur í
svona vonlausum aðstæðum og bíður bara með
það þangað til maður kemur heim.
Leikstjórinn Börkur Gunnarsson á tökustað með leikaranum Birni Thors. Vígalegur Jón Páll Eyjólfsson í hlutverki sínu í mynd Barkar.
Aðvörun Skilti á tökustað í Búrfells-
virkjun, ekki Afganistan.