Morgunblaðið - 22.06.2008, Blaðsíða 18

18 SUNNUDAGUR 22. JÚNÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
H
ljómfögur sópr-
anröddin fyllir út í
ganginn þegar gest-
urinn nálgast hót-
elherbergi nokkurt í
New York. „Varúð, díva!“ stendur
á hurðinni. Gesturinn herðir upp
hugann og knýr dyra. Dívan opnar
sjálf og rekur upp stór augu.
„Sæll, ég átti ekki von á þér.“
„Nei, það er langt um liðið,“
segir gesturinn vandræðalegur.
„Fjögur ár hygg ég,“ svarar
dívan að bragði. Með tregðu býður
hún honum inn.
„Ég veit við skildum ekki í
góðu,“ rifjar gesturinn upp. „Við
áttum ekki samleið á þessum tíma.
En tímarnir breytast og mennirnir
með. Ég var ungur og hrekklaus
og geri mér grein fyrir því að ég
hafði rangt fyrir mér. Stærð skipt-
ir ekki máli. Getum við reynt aft-
ur? Ég er nýr og betri kjóll í
dag!“
Endurfundir bandarísku sópr-
ansöngkonunnar Deborah Voigt
og litla svarta kjólsins sem hún
átti að klæðast í uppfærslu Kon-
unglegu óperunnar í Covent Gar-
den í Lundúnum á Ariadne á Nax-
os eftir Richard Strauss árið 2004
voru sögulegir. Voigt var í þyngri
Nú Deborah Voigt þykir í hópi fremstu sópransöngkvenna samtímans. Hún kveðst hafa grennt sig af heilsufars-
ástæðum en ekki vegna þess að Konunglega óperan sagði henni upp fyrir fjórum árum vegna þyngdar hennar.
Sópransöngkonan Deborah Voigt snýr aftur
í Konunglegu óperuna í Covent Garden 61
kg léttari eftir að hafa verið sagt upp störf-
um fyrir fjórum árum vegna þess að hún
passaði ekki í réttan kvöldkjól
Kjól-
dregna
dívan
Stærð
Eftir Orra Pál Ormarsson
Þ
egar fjallað er um Afgan-
istan-málin segja mörg
blöð sem fyrr að evrópsk
aðildarríki Atlantshafs-
bandalagsins, NATO,
leggi of lítið af mörkum og séu ann-
aðhvort ófær um að gera meira eða
skorti til þess vilja. Að sjálfsögðu
finnst umræddum bandalagsþjóðum
að framlag þeirra sé vanmetið. En
hvað er sanngjarnt framlag, hvernig
ber að gæta jafnræðis í þessum efn-
um?
Í fyrsta lagi ætti ekki að láta
nægja að ræða einvörðungu liðsafl-
ann í Afganistan þegar fjallað er um
að axla byrðar, af því að þótt fjöldi
hermanna þar sé afar mikilvægur er
sá þáttur aðeins hluti af myndinni.
Ég ætla því að víkka sviðið og hvetja
til þess að heildarmyndin verði skoð-
uð með því að huga að þrem þáttum
sem tengjast innbyrðis: umbreyting-
unni í varnarmálum, aðgerðum og
loks viðleitni alþjóðasamfélagsins í
stærra samhengi.
Umbreytingin í varnarmálum er
grundvallaratriði varðandi skiptingu
byrðanna. Það er gullin regla í
bandalaginu að megnið af heraflan-
um og búnaðinum til varna sé undir
stjórn og í eigu einstakra aðildarríkja
– AWACS-ratsjárvélarnar eru sjald-
gæf undantekning. Ég geri ekki ráð
fyrir að aðildarþjóðirnar vilji hverfa
frá þessari grundvallarreglu og
NATO muni því áfram treysta á ein-
stök aðildarríki og vilja þeirra til að
leggja fram fé, búnað og mannafla.
Andstætt því sem flestir halda er
ekki fyrir hendi jafnmikið af her-
mönnum og búnaði af því tagi sem
NATO þarf á að halda hjá aðildaríkj-
unum og ætla mætti. Mikill hluti
herja NATO-ríkjanna er betur búinn
undir að annast varnir afmarkaðs og
fyrir fram gefins landsvæðis en verk-
efni eins og útsenda herliðið fæst við í
Afganistan. Og þar sem rétti búnað-
urinn og hermenn með réttu þjálf-
unina eru á annað borð fyrir hendi
ber líka að gæta þess að mikil þörf er
á þeim í aðgerðum á vegum Samein-
uðu þjóðanna og Evrópusambands-
ins og álagið því mikið.
Stundum þarf að velja og hafna
Þróun nauðsynlegrar getu til að
vera fær um að senda herafla á vett-
vang um langan veg er eitt af mikil-
vægustu atriðunum í umbreytingar-
ferlinu í NATO. En það er ekki hægt
að breyta venjulegum, staðbundnum
herafla í slíkan hreyfanlegan herafla
í skyndingu og stundum getur þurft
að ákveða hvort verja skal peningum
í umbreytingu eða aðgerðir með út-
sendu liði. Margar aðildarþjóðir tak-
ast á við erfitt val, hvort féð skuli
nota í aðgerðir eða umbætur og kaup
á nýjum búnaði.
Mörg aðildarríki hafa auk þess
ekki staðið við fyrirheit um að verja
minnst 2% af landsframleiðslu til
varnarmála og gera þannig viðfangs-
efnið enn erfiðara en ella og bilið
eykst milli getu þeirra og getu hinna
sem fjárfesta í nothæfum herafla
sem hægt er að beita á vígvelli. En
þótt ekkert geti komið í staðinn fyrir
fullnægjandi framlög til varnarmála
væri hægt að fá meira út úr því fé
sem nú er notað, einkum með hyggi-
legri kaupum á búnaði.
Þrátt fyrir viðleitni NATO og Evr-
ópusambandsins er það því miður
svo að varnarbúnaður og framleiðsla
hergagna í Evrópu eru brotakennd,
mikið er um skörun, óheppileg sam-
keppni ríkir milli allt of margra kerfa
á sama sviði, getu skortir á sumum
sviðum og einnig vantar samhæf-
ingu. Sem dæmi má nefna að í Afgan-
istan notar herlið hvers aðildarríkis
sinn eigin viðvörunar- og eftirlits-
búnað til að fylgjast með því hvort
um vin eða fjandmann sé að ræða.
Þetta skiptir sköpum þegar menn
vilja hindra að óvart sé ráðist á
bandamenn en umrædd kerfi eru
ekki samhæfð. Hefur því þurft að
verja bæði tíma og peningum í að
bæta úr þessum ágöllum.
Svo er komið í Evrópu að víða
standa framlög til varnarmála ekki
samtímis undir því að reka öflugan
herafla með öllu sem til þarf og fram-
leiða innanlands þau tæki og tól sem
hann notar. Við munum aðeins geta
komið upp herjum sem hafa getu til
að takast á við áskoranir í öryggis- og
varnarmálum samtímans ef sam-
starfið milli fjölþjóðlegra fyrirtækja
og samstarfið yfir Atlantshafið verð-
ur eflt og endurbætt.
Í bandalagi sem byggist á kjörorð-
Um skiptingu byrðanna
 Deilt er um það hvort öll NATO-ríkin leggi fram sanngjarnan skerf til aðgerða
 Mörg ríkin leggja ekki fram tilskilin 2% af þjóðarframleiðslu sinni til varnarmála
Reuters
Vígbúnir NATO-hermenn frá Kanada á ferð um Zharey-hérað í sunnanverðu Afganistan. Hörðustu átökin hafa
verið í sunnanverðu landinu. Helstu vígi talibana hafa ávallt verið í Kandahar og annars staðar í sunnanverðu
landinu en þar bera Bandaríkjamenn og Bretar hitann og þungann af hernaðinum.
Varnarmál »Hvernig berum viðframlag léttvopnaðs
fótgönguliðs saman við
það að leggja til mik-
ilvæg tæki eins og þyrl-
ur eða tankflugvélar
sem geta séð herþotum
fyrir eldsneyti á lofti?
Eftir Jaap de Hoop Scheffer