Morgunblaðið - 22.06.2008, Blaðsíða 16

16 SUNNUDAGUR 22. JÚNÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Eftir Freystein Jóhannsson
freysteinn@mbl.is
E
nginn kvikmyndaleik-
ari hefur hlotið fleiri
Óskarstilnefningar en
afmælisbarn dagsins,
Meryl Streep: fjórtán
sinnum tilnefnd (Kathrine Hepb-
urn og Jack Nicholson koma næst
með tólf tilnefningar hvort) en að-
eins tvisvar hlotið styttuna góðu
(Hepburn hlaut fjórum sinnum
Óskarsverðlaun og Jack Nicholson
hefur fengið 3 Óskarsstyttur). En
Meryl Streep hefur líka sópað að
sér öðrum tilnefningum og verð-
launum, 21 tilnefningu til Golden
Globe (Jack Lemon fékk 22 tilnefn-
ingar) og sex verðlaunum, jafn-
mörgum og Jack Nicholson. Og
hún hefur hlotið BAFTA-verðlaun
fyrir leik í aðalhlutverki, líka verið
verðlaunuð á Cannes, hlotið Silf-
urbjörninn í Berlín og í tvígang
fengið verðlaun kvikmyndagagn-
rýnenda í New York fyrir beztan
leik kvenna í aðalhlutverki, svo ein-
hverju sé haldið til haga. 2004
heiðraði Bandaríska kvikmynda-
stofnunin hana fyrir lífsstarf henn-
ar.
Meryl Streep er ein bezta leik-
kona bandarísk, hvort heldur menn
líta til hvíta tjaldsins, sjónvarps
eða leiksviðs. Bara nöfnin á sumum
kvikmyndum hennar vekja upp
ljúfsárar minningar um leiftrandi
persónusköpun. Og hún er enn að,
nýbúin að leika m.a. í kvikmynd-
inni Mamma Mia, sem byggð er á
söngleiknum með lögum ABBA og
verður sýnd hérlendis í byrjun
næsta mánaðar, fara með hlutverk
Bandaríkjaforseta í einni kvikmynd
og í annarri Mörthu Mitchell, eig-
inkonu Johns Mitchells, dómsmála-
ráðherra í forsetatíð Nixons. Og nú
er hún að leika sjónvarpskokkinn
Juliu Child í kvikmynd um líf
hennar og matarlist.
Hún lærði strax að
leggja sig alla fram
Mary Louise Streep fæddist 22.
júní 1949 í Summit, New Jersey í
Bandaríkjunum. Móðir hennar var
listamaður og faðir apótekari. Hún
ólst upp í Bernardsville, gekk þar í
framhaldsskóla. Tólf ára fór hún í
raddþjálfun og söngnám og hún
hefur sagt að hún hafi ætlað sér að
verða söngkona, söngleikir voru
hennar líf og yndi. En í Vassar tók
leiklistin hana heljartökum. Hún
vakti strax athygli fyrir óvenju
þroskaða leikhæfileika og hún út-
skrifaðist með próf í leiklist og
búningahönnun. Kennari hennar,
Clinton Atkinson, segir að leikur
hennar hafi skarað fram úr. „Ég
held að enginn hafi kennt Meryl að
leika. Hún lærði það einhvern veg-
inn af sjálfri sér.“ Hún útskrifaðist
með leiklistargráðu frá Yalehá-
skóla 1975, þar sem hún hélt áfram
að sýna stórkostlega frammistöðu
á leiksviðinu. Sjálf segir hún að
strax í Vassar hafi sér lærzt að
leggja sig alla fram í leiknum og
það hafi einfaldlega orðið að vana.
Að námi loknu hélt Streep til
New York, þar sem leikhúsin biðu í
röðum. Hún hlaut strax mikla at-
hygli og hlaut verðlaunatilnefning-
ar fyrir frammistöðu sína í leik-
ritum eftir Arthur Miller, Anton
Chekov og Bertolt Brecht. En vax-
andi gengi á hvíta tjaldinu setti
1980 langt strik á leiksviðið.
Fyrsta kvikmyndin sem hún lék í
var Júlía og strax árið eftir, 1978,
hlaut hún fyrstu Óskarstilnefn-
inguna fyrir hlutverk sitt í The
Deer Hunter. Árið eftir hlaut hún
Emmyverðlaun fyrir leik sinn í
sjónvarpsþáttunum Helförinni og
hlutverk hennar í kvikmyndinni
Kramer gegn Kramer færði henni
Óskarsverðlaun 1980. Síðan hefur
hver leiksigurinn rekið annan; á ní-
unda áratugnum í kvikmyndunum
Kona franska lautinantsins, Sop-
hie’s Choice, sem hún fékk Ósk-
arsverðlaunin fyrir, Silkwood, Kar-
en Blixen í Out of Africa og
Ironweed. Í A Cry in the Dark lék
Streep Lindy Chamberlain, ástr-
ölsku móðurina sem var ákærð fyr-
ir að vera völd að dauða sonar síns,
og var valin bezta leikkonan á Can-
nes-kvikmyndahátíðinni og hlaut
að sjálfsögðu Óskarstilnefningu
fyrir. Og almenningur kaus hana
ítrekað vinsælustu leikkonuna.
Á tíunda áratugnum lék Streep
sér að fjölbreyttari hlutverkum,
færði sig meira á léttari kantinn í
bland við dramatíkina; Postcards
from the Edge, Death Becomes
Her, The House of the Spirits, The
Bridges of Madison County, One
True Thing og Music of the Heart,
þar sem hún lagði hart að sér til að
geta spilað skammlaust á fiðlu.
Hún gaf þá skýringu á leik sínum í
hasarmyndinni River Wild 1994 að
hana hefði langað til að lenda í
svipuðum ævintýrum og Harrison
Ford fékk að reyna í sínum mynd-
um.
2002 lék hún í Adaption, síðan
komu The Hours, Angels in Am-
erica, þar sem hún fór með þrjú
hlutverk og hlaut Emmyverðlaun
fyrir, The Manchurian Candidate
og A Prarire Home Companion,
þar sem hún lék söngkonu. Meðal
nýjustu mynda hennar eru auk
þeirra sem fyrr hafa verið nefndar
Prime og The Devil Wears Prada,
sem hún fékk Golden Globe-verð-
launin fyrir sem bezta gamanleik-
konan og sína fjórtándu Óskar-
stilnefningu.
Sumarið 2001 sneri Meryl
Streep aftur til leiksviðsins í Máv-
inum eftir Chekhov og fyrir tveim-
ur árum lék hún í nýrri útgáfu á
Mother Courage and Her Children
eftir Bertolt Brecht í Delacorte-
leikhúsinu í Central Park og fór
sögum af biðröðunum sem mynd-
uðust við miðasöluna. Í þessari
sýningu sannaði Streep enn og aft-
ur hversu góð söngkona hún er.
Virðingarlistinn: Að hafa
unnið með Meryl Streep
Sem vænta má hefur Meryl
Streep unnið með flestum helztu
leikurum og leikstjórum Holly-
wood. Dustin Hoffman, Kevin
Kline, Jeremy Irons og Kurt Rus-
sell. Robert Redford hefur bæði
leikið á móti henni og leikstýrt
henni og hann segir: „Hún er sú
bezta. Það er einfaldlega ekki til
betri leikari.“ Jack Nicholson hefur
sagt að hann viti vel að ekkert er
fullkomið, en „svei mér þá, ef Me-
ryl er ekki sú eina.“ Hún hefur líka
unnið með Dennis Quaid, Bruce
Willis og Clint Eastwood sem leik-
ara og leikstjóra og hann segir
hana svo oft vera einu leikkonuna
sem komi til greina. Og listinn er
lengri: Leonardo DiCaprio, Nicolas
Cage, Denzel Whasington, Jim
Carrey, Al Pacino, Robert DiNero,
Pierce Brosnan, Nicole Kidman,
Lily Tomlin, Julianna Moore,
Emma Thompson, Goldie Hawn,
Shirley MacLaine, Diane Keaton
og Cher svo einhverjir séu nefndir.
Og ekki er leikstjóralistinn síðri:
m.a. Fred Zinnenman, Woody Al-
len, Robert Benton, Alan J. Pa-
kula, sem sagði að ef til væri
himnaríki fyrir leikstjóra þá væri
það að leikstýra Meryl Streep til
eilífðar, Mike Nichols, Sydney Pol-
lack, sem hefur gefið Streep þá
einkunn að hún sé hæfileikamesta
kvikmyndaleikkonan í lok 20. aldar,
Meistari tungu og takta
 Meryl Streep hefur hlotið flestar Óskarstilnefningar auk aragrúa annarra tilnefninga og verðlauna
 Hún er sú fyrsta sem kemur upp í hugann þegar bitastæð kvenhlutverk bjóðast
Leiklist
» „Að leika er að gef-ast upp fyrir annarri
persónu, leyfa henni að
ráða. Allt sem þú þarft
til að sigra í þeirri upp-
gjöf er að hlusta.“
Mamma mia Meryl Streep á góðri stund í söngvakvikmyndinni Mamma mia, sem byggð er á ABBA-tónlist.
Leiklist | Einn leikstjóri sagði að ef til væri himnaríki þá væri það að leikstýra Meryl Streep til eilífðar.
Stærð | Sópransöngkonan Deborah Voigt, sem fyrir 4 árum var látin taka pokann sinn hjá Konunglegu óperunni í
Covent Garden vegna þess að hún þótti of þung, hefur snúið aftur í smækkaðri mynd. Varnarmál | Bandalag eins og NATO eykur lík-
urnar á að hægt sé að skipta byrðum í anda jafnræðis.
Í HNOTSKURN
»Meryl Streep vakti strax íframhaldsskóla athygli
fyrir óvenju þroskaða leik-
hæfileika.
»Hún hefur leikið í tæplegafimmtíu kvikmyndum,
nokkrum sjónvarpsmyndum
og fjórtán sinnum á sviði eftir
að hún lauk námi.
»Sextán sinnum hefur húnhlotið æðstu verðlaun fyrir
leik sinn: fyrst Golden Globe
1979 fyrir Kramer gegn Kra-
mer og síðast Golden Globe
2006 fyrir The Devil Wears
Prada.
»Utan Óskarsins hefur húnhlotið 68 tilnefningar og
63 viðurkenningar fyrir leik
sinn.
»Hún er ein fárra kvik-myndaleikara sem hafa
unnið til allra aðalverð-
launanna: Óskarsverðlauna,
Golden Globes, SAG og
BAFTA.
VIKUSPEGILL»