Morgunblaðið - 02.08.2008, Qupperneq 8

8 LAUGARDAGUR 2. ÁGÚST 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
LÍKT og undanfarin 58 ár verður
FÍB með þjónustuvakt um versl-
unarmannahelgina fyrir bílaeig-
endur. Hjálparþjónusta FÍB mið-
ast við að aðstoða bílaeigendur á
ferðalagi sem þurfa á þjónustu
bílaverkstæðis að halda eða vant-
ar varahluti. FÍB aðstoðarbílar
verða á fjölförnustu leiðum og
umboðsmenn félagsins og sam-
starfsaðilar um allt land eru í
viðbragðsstöðu. Bílaumboð og
stærri varahlutasalar hafa góð-
fúslega skipulagt vaktir vegna
varahlutaafgreiðslu fyrir milli-
göngu FÍB.
Skrifstofa FÍB, sími 414-99-99,
verður á vakt alla helgina. Þegar
ekki er vakt á skrifstofunni svar-
ar FÍB aðstoð í síma 5-112-112.
Þjónustuvakt
FÍB um helgina
LÖGREGLAN á höfuðborgarsvæð-
inu hefur handtekið og yfirheyrt
tvo af þeim þremur mönnum sem
leitað var að vegna aðildar að
handrukkunarmáli í Heiðmörk
með því að fjarlægja karlmann af
heimili sínu í Hafnarfirði og mis-
þyrma honum. Lögreglan hefur að
auki rætt við þann þriðja, þótt
ekki hafi verið um handtöku að
ræða. Allir hafa mennirnir komið
við sögu lögreglunnar áður. Að
sögn lögreglu liggja málsatvik
þokkalega ljós fyrir og er málið
enn í rannsókn.
Teknir fyrir
handrukkun
JARÐSKJÁLFTI sem mældist um
3,4 á Richter varð í fyrradag.
Skjálftinn varð um 14 km austur af
Grímsey á svipuðum slóðum og
skjálftavirkni hefur verið mest
seinustu daga. Jarðskjálftar eru al-
gengir á þessu svæði.
Jarðskjálfti
í Grímsey
SKÁKFÉLAGIÐ Hrókurinn, í sam-
vinnu við Káta biskupa og Kalak,
skipuleggur skákhátíð í þrem þorp-
um á Austur-
Grænlandi dag-
ana 3. til 11.
ágúst. Hápunkt-
urinn verður 6.
alþjóðlega Græn-
landsmótið sem
fram fer í
íþróttahöllinni í
Tasiilaq.
Hátíðin nær til
þorpanna Kulusuk, Kkuummiut og
Tasiilaq. Á dagskrá verður skák-
kennsla, fjöltefli, barnaskákmót og
fleiri viðburðir.
Þetta er sjötta árið í röð sem
Hrókurinn heldur skákmót á Græn-
landi og 15. skáktrúboðsleiðang-
urinn sem farinn er.
Hrókurinn
á Grænlandi
STUTT
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ylfu Kristínu K. Árnadóttur
ylfa@mbl.is
SÍÐUSTU tólf árin hafa verið hlýj-
asta tímabil sem vitað er um með
vissu í Íslandssögunni. Sökum
þessa hafa jöklarnir hopað hratt og
eru um 400-500 ár síðan þeir voru
jafnlitlir og þeir eru nú.
Það er þó talið að hlýrra hafi ver-
ið á landnámsöld á Íslandi en und-
anfarin ár en síðan þá hefur mestur
hluti Íslandssögunnar, eða tímabil-
ið frá siðaskiptum til seinni hluta
19. aldar, einkennst af kólnandi
tímabili. Hefur það oft verið nefnt
„litla-ísöld“.
Að sögn Odds Sigurðssonar,
jarðfræðings hjá Vatnamælingum,
hafa jöklar landsins á einni öld
minnkað álíka mikið og þeir stækk-
uðu síðustu þrjár aldirnar þar á
undan. Nú sé svo komið að jökl-
arnir eru minni en þeir voru um
siðaskiptin, eða um miðja 16. öld,
og megi því segja að enginn mót-
mælendatrúarmaður hafi séð það
land sem nú er að koma í ljós und-
an jöklunum.
Sumarhitinn ræður mestu
Talið er að jöklarnir hafi á síð-
ustu öld minnkað um u.þ.b. 5-10%.
Með áframhaldandi hlýindatímabili
má búast við að flatarmál jökla
minnki um 0,2-0,3% á ári og sam-
kvæmt útreikningum Veðurstof-
unnar og Háskóla Íslands má búast
við því að fari sem horfi megi búast
við að jöklarnir verði með öllu
horfnir eftir um tvær aldir.
Hæstu jöklarnir hopa minnst
Hlýindi eru sá þáttur sem hefur
langmest að segja um breytingar í
stærð jökla. Vetrarúrkoman er
einnig mikilvægur þáttur en hún er
ekki jafnbreytileg og hitinn. Að
sögn Odds ákvarðar sumarhitinn
nánast einvörðungu hversu mikið
jöklarnir stækka eða minnka. Sé
kalt á sumrin stækka þeir en ef
heitt er í veðri minnka þeir.
Þeir jöklar sem hafa hopað hvað
mest eru stærstu skriðjöklarnir á
borð við Breiðamerkurjökul, Skeið-
árjökul og Brúarjökul. Þeir sem
hafa náð hvað best að standa af sér
yfirstandandi hlýindatímabil eru
hæstu jöklarnir. Má þar nefna
Öræfajökul, Bárðarbungu, Hofs-
jökul, Eiríksjökul og Eyjafjalla-
jökul. Haldi hlýindaskeiðið áfram
megi gera ráð fyrir að síðastnefndu
jöklarnir verði þeir síðustu til að
hverfa.
En það þarf þó ekki að vera að
hlýindaskeiðið verði langvarandi.
Það tímabil sem varað hefur í um 3
milljónir ára nefnist ísöld en hún
einkennist af því að 100 þúsund ára
köld tímabil og 10 þúsund ára hlý
tímabil skiptast á. Tímabilið sem
mannkynið þekkir er hlýtt tímabil í
ísöld. Að sögn Odds hefur það stað-
ið í um 10 þúsund ár og gæti því
verið að kuldatímabil sé vænt-
anlegt innan þúsund ára en erfitt
sé að segja nákvæmlega til um hve-
nær það hefjist.
Ljósmynd/Oddur Sigurðsson
Breytingar Þessi mynd af Sólheimajökli er tekin árið 2006 og sýna teiknuðu línurnar greinilega hve jökulinn hefur minnkað undanfarin ár.
Jöklarnir hopa hratt
 400-500 ár síðan jöklar landsins hafa verið jafnlitlir og þeir eru nú um stundir
 Ef fer sem horfir má búast við að jöklarnir verði með öllu horfnir eftir um 200 ár
AÐ mati Odds er ekki sérstök ástæða til að vara ferðamenn nú við jökla-
ferðum en skipulögðum vélsleðaferðum upp á Snæfellsjökul hefur verið
hætt. Jöklar á Íslandi eru nánast alltaf blautir á sumrin og þegar svona
mikið bráðni, líkt og nú, komi sprungur betur í ljós sem geri jöklaförum
auðveldar að varast þær. Fari fólk að öllu með gát sé ekki ástæða til að
óttast sprungurnar. Afar mikilvægt sé þó að fólk sé vel kunnugt jökla-
ferðum og ferðist aldrei einsamalt.
Óþarfi að vara við jöklaferðum
FARÞEGI sem slasaðist alvarlega
í bílveltu þegar jeppi valt nálægt
Fornahvammi í Norðurárdal um
síðustu helgi er á batavegi og
hefur verið útskrifaður af gjör-
gæsludeild Landspítalans. Þrír
menn voru í jeppanum og slas-
aðist maðurinn mest þeirra
þriggja.
Kominn af
gjörgæsludeild