Skinfaxi - 01.04.1944, Blaðsíða 36

36
SKINFAXI
ef til vill segja, að örnefni séu ekki eins merkar og
skemmtilegar minjar og skinnbækur, forngripir og
þjóðsögur. En vitanlega er það eins og það er virt, og
örnefnin þarf að skrá og það sem allra fyrst. Þau eru
það, sem komið liefur i okkar lilut að forða frá
gleymsku.
örnefnin eru að mörgu leyli mjög merkileg. Sigurður
>Nordal, prófessor, segir um þau i Arfi íslendinga: „Ýmis
örnefni og bæjanöfn frá landnámsöld eru órækt vitni
um menn, sem bæði kunnu að sjá og lýsa því, sem þeir
sáu, með einu orði — hinu eina rétta orði. Þessi nöfn
eru elzli skáldskapur íslendinga og mörg mjög skáld-
lcg: Bláskógar, Brimlárhöfði, Dynskógar, Glóðafeykir,
Ilelgrindur, Hengifoss, Hreggnasi, Ljósavatn, Skugga-
björg, Svalþúfa, Unaðsdalur o. s. frv. Þau sýna, að þjóð-
in nam landið með augum, hug og tungu, um leið og
liún nýtti það sér til bjargar.“ Þó er það ekki einkum
vegna skáldskapar örnefnanna, að við viljum geyma
þau i minni. Þau hafa margvíslegt gildi annað. Þau
geta orðið inálvísindunum að liði, geyma stundum orð-
stofna, sem annars eru glataðir. Sagnfræðilegt gildi
geta þau haft, einkanlega ef rannsaka á sögu einstakra
héraða eða bæja. Af ömefnum og bæjanöfnum má
töiuvert ráða um landnámið i hverju béraði, afstæðan
aldur bæja o. s. frv. Þá getur trúbragðasagan oft leitað
sér sönnunargagna meðal örnefna. Sum þeirra geyma
minni um lieiðin goð, önnur eru dregin af nöfnum
lielgra manna eða guðs móður. En dýrmætust eru ör-
nefnin vegna þess vitnis, sem þau bera um starf og
lif þjóðarinnar í landinu. Sá, sem skrá vill atvinnusögu
hennar, hlýtur sífellt að leita til örnefna, sem minna á
atvinnubrögð landsmanna. Til er sægur slíkra örnefna.
Sum lúta að atvinnugreinum, sem liðnar eru undir lok,
t. d. járnvinnslu, kolagerð, saltbrennslu, sölvataki, önn-
ur að ýmiss konar landbúnaði eða sjávarútgerð. Þessi
örnefni eru ómetanleg heimild um lif þjóðarinnar á